Το «ευρωπαϊκό ΔΝΤ» και η κόντρα για τη μεταρρύθμιση του ευρώ

Το Brexit μπορεί να βρίσκεται στο επίκεντρο του πολιτικού διαλόγου στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ένα σχετικά μικρό ζήτημα μέσα σε ένα μεγάλο χαρτοφυλάκιο με άλλα σημαντικά ζητήματα.

Είναι ένα σημάδι της ανάκτησης της ευρωπαϊκής εμπιστοσύνης το ότι οι ηγέτες των 27 αρχίζουν να βλέπουν πιο μακριά. Είναι αποφασισμένοι να χαράξουν πιο μακροπρόθεσμα πολιτικά σχέδια από το να παγιδεύονται από τα γεγονότα ή να μένουν αναποφάσιστοι.

Από την άποψη αυτή, η «ατζέντα των ηγετών» του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλτ Τουσκ είναι εξαιρετικά φιλόδοξη.

Στις μακροπρόθεσμες αποφάσεις που θα ληφθούν περιλαμβάνεται και η μεταρρύθμιση της ευρωζώνης και της τραπεζικής της ένωσης. Δεν θα συμβούν πολλά σε αυτόν τον τομέα αυτή την εβδομάδα, εν μέρει γιατί η γερμανική κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να κάνει δεσμεύσεις. Ο Κρίστιαν Λίντνερ, ηγέτης του γερμανικού κόμματος FDP που συμμετέχει στις συζητήσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης, έχει ξεκαθαρίσει ότι η τρέχουσα κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ πρέπει να έχει υπηρεσιακό ρόλο και να μη λάβει πολιτικά κρίσιμες αποφάσεις.

Αλλά αυτά τα μεγάλα οικονομικά ερωτήματα προβάλλουν με απειλητικές διαστάσεις στον ορίζοντα και στην Ευρώπη γίνεται προσπάθεια να επιλυθούν γρήγορα, όπως δείχνει και ο μεγάλος αριθμός προτάσεων που παρουσίασαν πρόσφατα σημαίνοντες πολιτικοί. Η γαλλική πρωτοβουλία για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης έχει συζητηθεί διεξοδικά και έχουν λεχθεί πολλά για έναν συμβιβασμό των εκκλήσεων της Γαλλίας για αμοιβαιοποίηση των πόρων και των γερμανικών πιέσεων για ένα «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο» που θα είναι υπεύθυνο για χορήγηση δανείων σε περιόδους κρίσης και θα επιβλέπει την οικονομική πολιτική των χωρών που τα λαμβάνουν.

Επιπλέον, υπάρχει μια δυναμική υπέρ της λήψης περαιτέρω βημάτων προς μια τραπεζική ένωση, ειδικά για τη συγκρότηση ενός «δημοσιονομικού μαξιλαριού» για τραπεζικές χρεοκοπίες και μια πανευρωπαϊκή ασφάλιση καταθέσεων, θέμα στο οποίο κατέθεσε νέα πρόταση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για τη συνέχεια είναι ποια θέση θα λάβει η Γερμανία στα ζητήματα αυτά. Αν και πρέπει να σχηματιστεί μια νέα κυβέρνηση, υπάρχουν αρκετά σημάδια για το τι μπορεί να επακολουθήσει. Προτού φύγει από το υπουργείο Οικονομικών, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε χρησιμοποίησε την τελευταία συνεδρίαση του Eurogroup για να μοιραστεί ένα «non-paper» με τις ιδέες του υπουργείου του. Το μικρό αυτό έγγραφο αξίζει να το διαβάσει κανείς ολόκληρο, γιατί πολλές από τις αρχές που περιέχει μπορεί να επιβιώσουν και μετά την αποχώρηση του κ. Σόιμπλε. Και περιλαμβάνει κάποιες καλές ιδέες.

Συγκεκριμένα, το έγγραφο απορρίπτει την ανάγκη ενός κοινού προϋπολογισμού ή κάποιου άλλου εργαλείου δημοσιονομικής σταθεροποίησης σε επίπεδο ευρωζώνης. Αποδέχεται ωστόσο ότι τα ταμεία διάσωσης είναι εδώ για να μείνουν. Αλλά το υφιστάμενο ταμείο, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, πρέπει να αναβαθμιστεί σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα έχει περισσότερες εξουσίες για τη μείωση των πιστωτικών κινδύνων καθώς και για την αντιμετώπισή τους όταν επιβεβαιώνονται.

Δύο προτάσεις έχουν γίνει για να επιτευχθεί αυτό. Η μία είναι να έχει την αρμοδιότητα να αναγκάζει τις χώρες να ακολουθούν πολιτικές που περιορίζουν το ρίσκο. Η άλλη είναι να τοποθετηθούν αυτόματοι κανόνες για την επιμήκυνση και αναδιάρθρωση των ομολόγων ενός κράτους που χρειάζεται διάσωση, ώστε οι πόροι διάσωσης να μη χρησιμοποιούνται για την πληρωμή πιστωτών του ιδιωτικού τομέα, το αντίθετο από αυτό που συνέβη στην κρίση κρατικού χρέους της ευρωζώνης.

Είναι κάτι που σίγουρα θα προκαλέσει αντιδράσεις. Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας είναι αντίθετος στις αυτόματες αναδιαρθρώσεις χρέους. Και η Κομισιόν θα αντισταθεί σε οποιαδήποτε μεταφορά των εξουσιών της σε έναν άλλο θεσμό.

Αλλά το ενδιαφέρον είναι πως και ο Λίντνερ του FDP είναι κατά της ιδέας του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου. Φοβάται, λέει, ότι οι υποστηρικτές της «σταθερότητας» θα αποτελέσουν μειονότητα σε ένα τέτοιο οργανισμό, ο οποίος θα καταλήξει στο τέλος σε ένα όχημα για δημοσιονομικές επιδοτήσεις. Είναι ωστόσο ένθερμος υποστηρικτής των μηχανισμών αναδιάρθρωσης χρέους. Το ίδιο και πολλοί από τους συμμάχους της Γερμανίας. Αρκεί να δείτε την πρόσφατη ομιλία του Σλοβάκου υπουργού Οικονομικών για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Υπάρχει κάποιο κοινό έδαφος; Φαίνεται ότι είναι πιθανό να βρεθεί μια συμφωνία που θα συνδυάζει τον προϋπολογισμό της ευρωζώνης με έναν μηχανισμό αναδιάρθρωσης χρέους. Η πρόταση της Κομισιόν για μια δημοσιονομική γραμμή για την ευρωζώνη εντός του ευρύτερου προϋπολογισμού της Ε.Ε. μπορεί να κάνει την ιδέα πιο ελκυστική στους διαφωνούντες, γιατί θα βάζει ένα φυσικό όριο στο μέγεθός του. Οι υπόλοιποι θα μπορούσαν να καταπιούν την αναδιάρθρωση χρέους, αν απέφευγαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο ενός πιο αυστηρού ESM ως ευρωπαϊκού ΔΝΤ.

Ο συνδυασμός αυτός δεν θα ήταν κακό αποτέλεσμα. Όπως έχω γράψει και στο παρελθόν, ένας προϋπολογισμός της ευρωζώνης δεν θα κάνει τη δουλειά που πιστεύουν οι οπαδοί του. Όσο μικρότερος είναι, τόσο πιο αλήθεια θα είναι αυτό, αλλά την ίδια στιγμή τόσο πιο εύκολο θα είναι να συμφωνήσουν όσοι σκέφτονται ότι θα συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό. Θα είναι ένα μικρό πολιτικό σύμβολο που θα επιτύχει ένα πολύ μεγαλύτερο οικονομικό επίτευγμα. Οι αυτόματες προβλέψιμες αναδιαρθρώσεις κρατικού και τραπεζικού χρέους θα κάνουν οποιαδήποτε μελλοντική κρίση πολύ λιγότερο επικίνδυνη και θα απέτρεπαν οποιαδήποτε ανάγκη για ένα μεγάλο προϋπολογισμό της ευρωζώνης, που θα επέτρεπε δημοσιονομικές μεταφορές.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation