Γιατί τα περισσότερα (οικονομικά) ατυχήματα γίνονται στο σπίτι!

Η υπερβολική διόγκωση του χρηματοοικονομικού τομέα είναι επικίνδυνη. Η παγκόσμια κρίση το απέδειξε σε όσους έχουν τα μάτια στο κεφάλι τους. Αλλά η οικονομική έρευνα προχωράει και έχει αρχίσει να δείχνει με μεγαλύτερη ακρίβεια πώς η χρηματοοικονομική ανάπτυξη μπορεί να βλάψει μια οικονομία.

Στην έκθεση για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο απομυθοποιεί ακόμα περισσότερο την ιδέα ότι η χρηματοοικονομική βιομηχανία κάνει το «έργο του Θεού», όπως είπε το 2009 ο επικεφαλής της Goldman Sachs Λόιντ Μπλανκφάιν, ένα χρόνο μετά την κατάρρευση του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού στερεώματος.

Το ΔΝΤ έχει αφιερώσει ένα κεφάλαιο στο χρέος των νοικοκυριών. Αποδεικνύει στατιστικά αυτό που θα μπορούσαμε να είχαμε υποθέσει: η άνοδος του χρέους των νοικοκυριών μπορεί να τονώσει την ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα, αλλά τρία με πέντε χρόνια αργότερα καθιστά την ανάπτυξη χαμηλότερη από ό,τι θα ήταν.

Επιπλέον, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο μιας τραπεζικής κρίσης.

Δύο είναι τα ερωτήματα που ανακύπτουν: Είναι το εύρημα αυτό αξιόπιστο; Και πώς εξηγείται;

Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι πως είναι όντως αξιόπιστο, γιατί επαληθεύει μια σειρά πρόσφατων μελετών για τους κινδύνους της χρηματοοικονομικής ανάπτυξης. Το ίδιο το ΔΝΤ είχε καταδείξει στο παρελθόν πως η εξέλιξη του χρηματοοικονομικού τομέα μπορεί να βελτιώσει την ευημερία μιας χώρας αρχικά -μια σύγχρονη οικονομία χρειάζεται χρηματοοικονομικές υπηρεσίες-, αλλά μόλις φτάσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο, οποιαδήποτε περαιτέρω εξέλιξη οδηγεί σε απώλεια πλούτου.

Αλλά το κυριότερο είναι πως δεν είναι όλες οι χρηματοοικονομικές δραστηριότητες ίδιες. Ο ΟΟΣΑ έχει καταδείξει και αυτός ότι πέρα από ένα συγκεκριμένο σημείο, περαιτέρω αύξηση του χρηματοοικονομικού τομέα έχει αρνητική επίπτωση στην οικονομία.

Αλλά όταν οι ερευνητές διαχώρισαν διαφορετικές μορφές χρηματοοικονομικής δραστηριότητας, βρήκαν κάτι εντυπωσιακό και σημαντικό: οι χειρότερες συνέπειες προέρχονται από την τραπεζική χρηματοοικονομική και από την πίστωση που χορηγείται στα νοικοκυριά. Αυτό στηρίζει τα νέα συμπεράσματα του ΔΝΤ. (Ο ΟΟΣΑ διαπίστωσε ότι και η επιχειρηματική πίστωση μπορεί να μειώσει την ανάπτυξη, αλλά όχι τόσο όσο τα δάνεια προς τα νοικοκυριά).

Οι συνέπειες που αναφέρονται παραπάνω είναι μεγάλες: το κόστος σε απώλεια ευημερίας και θέσεων εργασίας είναι σημαντικό. Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό, ειδικά από τη στιγμή που η ίδια η βιομηχανία επιμένει ότι βοηθάει να αναπτυχθεί η οικονομία, αυξάνοντας την πρόσβαση στην πίστωση;

Η απάντηση μπορεί να είναι ότι αυτό ακριβώς είναι που πλήττει την οικονομία. Έρευνα από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών δείχνει πως η χρηματοοικονομική ανάπτυξη οδηγεί πόρους προς δραστηριότητες που παράγουν στοιχεία ενεργητικού που μπορούν εύκολα να προσφερθούν για πίστωση. Οι δραστηριότητες αυτές, όπως η κατασκευή κατοικιών, τείνουν να εμφανίζουν χαμηλότερη αύξηση της παραγωγικότητας. Η κατανομή της εργασίας μπορεί επίσης να διαστρεβλωθεί, εν μέρει με την προσέλκυση ταλαντούχων ανθρώπων στον χρηματοοικονομικό τομέα.

Τέλος, οι μεγαλύτεροι ισολογισμοί τείνουν να δημιουργούν περισσότερη αστάθεια, εντείνοντας τις διακυμάνσεις στην πραγματική αξία στην οποία στηρίζονται οι χρηματοοικονομικές απαιτήσεις.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους φορείς άσκησης πολιτικής;

Πρώτον, πως ο έλεγχος του χρηματοοικονομικού τομέα είναι εξαιρετικά δύσκολος. Όχι γιατί δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, αλλά επειδή η εύκολη πίστωση προς τα νοικοκυριά είναι κάτι στο οποίο δύσκολα μπορούν να αντιταχθούν οι πολιτικοί. Ακόμα χειρότερα, όπως έχει υποστηρίξει και ο Ραγκουράμ Ραζάν, τα δημοκρατικά πολιτικά συστήματα στρέφονται συχνά στην πιστωτική επέκταση ως υποκατάστατο στη δημιουργία πραγματικής ευημερίας.

Χωρίς τη διαρκή αύξηση του χρέους των νοικοκυριών (δεδομένης της έλλειψης καλύτερων πολιτικών), η μέτρια ανάκαμψη μετά την κρίση μπορεί να ήταν ακόμα πιο απογοητευτική.

Δεύτερον, οι φορείς άσκησης πολιτικής πρέπει να επηρεάσουν ενεργητικά τις δραστηριότητες στις οποίες αναπτύσσεται ο χρηματοοικονομικός τομέας: μια ενίσχυση των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις μετοχές και ο περιορισμός αυτών που σχετίζονται με τον τραπεζικό δανεισμό θα ήταν μια καλή κίνηση.

Τρίτον, δεν υπάρχει δικαιολογία για να μη γίνει το χρηματοοικονομικό σύστημα πιο ασφαλές. Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι το να είναι οι επενδυτές υπόλογοι για τις απώλειες -μέσω υψηλότερων κεφαλαιακών απαιτήσεων, εφαρμογή κανονισμών για bail-in και μεγαλύτερη ανοχή σε αναδιαρθρώσεις- είναι κάτι αναγκαίο.

Αν αυτό οδηγήσει σε οικονομίες που δεν είναι τόσο εξαρτημένες στην πίστωση, όπως απειλούν οι τραπεζίτες, δεν πειράζει. Μπορεί να αποδειχθεί ένα μπόνους.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation