Γιατί πρέπει να διακοπεί η στροφή της Αγκυρας προς... ανατολάς

Αν και είναι εμφανές από καιρό ότι η Τουρκία έχει αρχίσει να εγκαταλείπει τον δυτικό της προσανατολισμό και να στρίβει προς τα ανατολικά, μόνο τώρα γίνεται ξεκάθαρο πως η αστάθεια στην Τουρκία έχει αντηχήσεις σε μια περιοχή που βρίσκεται σε αναβρασμό, διογκώνεται από μια Ε.Ε. που έχει στραφεί προς το εσωτερικό της και από τις ΗΠA, που οι πολιτικές τους έχουν γίνει άνω κάτω από τον Ντόναλντ Τραμπ.

Η κόντρα της Τουρκίας με τη Γερμανία εξελίσσεται σε βεντέτα. Το Βερολίνο επέκρινε την κυβέρνηση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και ο επιτελάρχης της Γερμανίδας καγκελάριου Άγκελα Μέρκελ, Πέτερ Αλτμάιερ, χαρακτήρισε «απαράδεκτη» τη συμπεριφορά της Άγκυρας μετά τη σύλληψη Γερμανού ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Αλλά οι σχέσεις της Τουρκίας με τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ είναι εξίσου εμπρηστικές.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ πυροδότησε την κρίση ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και το σύμμαχο της Τουρκίας Κατάρ, βάζει σε κίνδυνο τη μεγαλύτερη βάση της Αμερικής στη Μέση Ανατολή. Αλλά οι ΗΠΑ, καθώς και η Γαλλία και η Βρετανία, με το να βασίζονται στις πολιτοφυλακές των Κούρδων της Συρίας για τη μάχη κατά του ISIS διακινδυνεύουν την πρόσβαση του ΝΑΤΟ στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ στη Νότια Τουρκία (από την οποία η Γερμανία έχει μεταφέρει τα στρατεύματά της στην Ιορδανία, μετά την παρεμπόδιση των επισκέψεων των Γερμανών βουλευτών από την Άγκυρα).

Στηριζόμενοι από την Τουρκία αντάρτες μάχονται ήδη κατά των πολιτοφυλακών που πολεμούν με τη στήριξη των ΗΠΑ το ISIS στη Συρία. Την περασμένη εβδομάδα, το κρατικό πρακτορείο της Τουρκίας έκανε το πρωτοφανές βήμα να αποκαλύψει τις θέσεις 10 αμερικανικών βάσεων σε κουρδικές περιοχές στη Βόρεια Συρία, με χάρτες και αριθμούς στρατιωτών.

Η Τουρκία ξεκίνησε μια τακτική συμμαχία με τη Ρωσία και το Ιράν, μετά τη διαμάχη για το κουρδικό με τους συμμάχους της Δύσης. Οδηγείται όλο και πιο βαθιά στην αγκαλιά τους, μαζί με το Κατάρ. Η τελευταία αυτή διαμάχη αποκόβει την Τουρκία από τη σουνιτική συμμαχία στην οποία η Άγκυρα προσπαθούσε να αναλάβει ηγετικό ρόλο και μπορεί να τελειώσει με την αποδυνάμωσή της και με την πρόκληση περαιτέρω αποσταθεροποίησης στο εσωτερικό.

Η Τουρκία δεν έχει αφήσει ακόμα πίσω της την απόπειρα πραξικοπήματος του προηγούμενου καλοκαιριού, για την οποία ο κ. Ερντογάν και το κόμμα του κατηγορούν ένα δίκτυο που ανέπτυξε στον στρατό και τον κρατικό μηχανισμό ο Φετουλάχ Γκιουλέν, πρώην σύμμαχος και ηγέτης μιας σκιώδους ισλαμιστικής θρησκευτικής οργάνωσης. Οι συλλήψεις έχουν αποδεκατίσει τον στρατό, τα υπουργεία, τα πανεπιστήμια, τα σχολεία και τα μέσα ενημέρωσης, με 100.000 να έχουν απολυθεί και 50.000 να είναι στη φυλακή. Αλλά η χώρα αντιμετωπίζει επίσης την επίθεση του ΙSIS και την εξέγερση του PKK, με το οποίο συνδέονται οι Κούρδοι μαχητές της Συρίας που στηρίζονται από τις ΗΠΑ.

Τι θα συμβεί αν το Ιράν ή η Σαουδική Αραβία, που ανησυχούν ήδη για τοπικούς αντιπροσώπους σε μια περιοχή που έχει ταλανιστεί από τη σύγκρουση Σιιτών και Σουνιτών, αποφασίσουν να ψαρέψουν και αυτή σε αυτά στα φουρτουνιασμένα νερά; Η Δύση φαίνεται μερικές φορές πως έχει αποδεχθεί ότι θα χάσει την Τουρκία, παρακολουθώντας την να χάνεται στον ευρασιατικό ιστό της αράχνης που έχει υφάνει ο Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας.

Η Ε.Ε. έχει μεγάλη ευθύνη. Τα μέλη της Ε.Ε., που στο παρελθόν υπήρξαν ένας στρατηγικός σύμμαχος και μοχλός για την προώθηση μεταρρυθμίσεων στην Τουρκία, άρχισαν να βάζουν εμπόδια στην ένταξη της Τουρκίας πριν από μια δεκαετία και αλλάζουν διαρκώς στάση από τότε, υιοθετώντας μια πιο ζεστή στάση προς την Άγκυρα κυρίως όταν χρειάζονται τη βοήθειά της, όπως το να συγκρατήσει τα κύματα των Σύρων προσφύγων που έρχονται προς την Ευρώπη.

Ο πρόεδρος Ερντογάν, από την πλευρά του, πιο ισχυρός μετά τη νίκη στο συνταγματικό δημοψήφισμα τον Απρίλιο, που του δίνει τη δυνατότητα να κυβερνά χωρίς θεσμικά αντίβαρα, θα προτιμούσε να διατηρήσει τους οικονομικούς δεσμούς με την Ε.Ε. χωρίς τους πολιτικούς περιορισμούς και τη δικαστική εποπτεία. Πρόκειται για μια πλάνη, από τη στιγμή που η ρήξη με την Ευρώπη (και με το ΝΑΤΟ) διευρύνεται συνεχώς.

Η οικονομία της Τουρκίας είναι ευάλωτη, ειδικά μέσω της εξάρτησης από τη φθηνή πίστωση. Υπάρχουν μεγάλα ερωτήματα για το κράτος δικαίου -όπως για την κατάσχεση περίπου 1.000 εταιρειών μετά το δημοψήφισμα-, τα οποία υπονομεύουν τις επενδύσεις. Η εξωτερική και αμυντική πολιτική φαίνεται να βασίζεται περισσότερο σε αυτοσχεδιασμούς, που συνδέονται αποκλειστικά με το ζήτημα των κουρδικών προωθήσεων στα νότια σύνορα της Τουρκίας που ενισχύουν το PKK. Καθώς οι Κούρδοι της Συρίας καταλαμβάνουν τη Ράκα, το προπύργιο του ISIS, και οι αυτόνομοι Κούρδοι του Ιράκ διεξάγουν δημοψήφισμα ανεξαρτησίας τον Σεπτέμβριο, η Τουρκία μπορεί να μπει στον πειρασμό να εξαπολύσει επίθεση.

Η Γερμανία και η Τουρκία είναι μια ανάσα από την επιβολή εκατέρωθεν κυρώσεων, με το Βερολίνο να επανεξετάζει συμβόλαια για πωλήσεις όπλων και την Άγκυρα να καταρτίζει μαύρες λίστες με γερμανικές εταιρείες στην Τουρκία.

Ωστόσο η Ε.Ε. πρέπει να διατηρήσει τη δυνατότητα άσκησης πίεσης.

Και οι δύο πλευρές, αν επικρατήσει η ψυχραιμία, μπορεί να ανακαλύψουν την αξία της αμυντικής και αντιτρομοκρατικής συνεργασίας και της μεγαλύτερης εμπλοκής της Ε.Ε. στο κουρδικό πρόβλημα, το οποίο η Τουρκία αντιμετωπίζει ως υπαρξιακό.

Η ένταξη στην Ε.Ε. έχει βγει από το τραπέζι. Αλλά οι Βρυξέλλες πρέπει να προχωρήσουν, μετά τις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο, σε μια ριζική αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία, με κανόνες που θα βοηθήσουν να ανασυγκροτηθεί το υπό κατάρρευση κράτος δικαίου.

Αν η σχέση με την Τουρκία βασιστεί στο συμφέρον, τότε οι συναλλαγές πρέπει να είναι επωφελείς.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation