O Tραμπ και το τέλος της αμερικάνικης «αυτοκρατορίας»

Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πρόεδρος των ΗΠΑ για μόλις τέσσερις μήνες. Είναι ακόμα απίθανο να προβλέψει κανείς τι θα σημαίνει η προεδρία του. Αλλά αποτελεί ήδη ένα γεγονός με μετασχηματιστικό αντίκτυπο: ο κ. Τραμπ έχει αλλάξει ριζικά τις ιδέες για το τι εκπροσωπούν οι ΗΠΑ. Ζούμε στον κόσμο που έφτιαξαν οι ΗΠΑ. Τώρα τον ξηλώνουν. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αυτήν την ζοφερή πραγματικότητα.

Το εγχώριο πρόγραμμα του κ. Τραμπ ευθυγραμμίζεται με την ατζέντα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Ο στόχος το είναι να μειώσει τους φόρους για τους πλούσιους μειώνοντας τις δαπάνες για τους φτωχούς. Είναι εντυπωσιακή η ανάλυση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO) για τον νόμο «American Health Care Act», που πέρασε πρόσφατα από την Βουλή των Αντιπροσώπων και την αντικατάσταση του Affordable Care Act του Μπαράκ Ομπάμα.

Την περίοδο 2017-2026, ο νόμος θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα κατά $992 δισ., τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από την μείωση κατά $1,1 τρισ. στις δαπάνες για το Medicaid και άλλες επιδοτήσεις.

Σύμφωνα με το CBO, ο αριθμός των ανασφάλιστων μπορεί να αυξηθεί κατά 23 εκατ. ως το 2026.

Οι προτάσεις για τη φορολογική μεταρρύθμιση και τις δαπάνες κινούνται στην ίδια κατεύθυνση. Οι προτάσεις για τις μη υποχρεωτικές δαπάνες για την επόμενη χρονιά περιλαμβάνουν μια αύξηση 52 δισ. δολάρια στις αμυντικές δαπάνες, η οποία θα καλυφθεί από μεγάλες περικοπές σε άλλους τομείς. Σε αυτές περιλαμβάνεται μια περικοπή $13 δισ. (16%) στις υπηρεσίες υγείας, $12 δισ. (29%) στον προϋπολογισμό του υπουργείου Εξωτερικών και της υπηρεσίας για τη διεθνή ανάπτυξη και $9 δισ. (14%) στην εκπαίδευση.

Η διπλωματική ικανότητα των ΗΠΑ θα πληγεί. Σκληρή ισχύς και χαμηλότεροι φόροι: αυτές είναι οι προτεραιότητες των ΗΠΑ με τον κ. Τραμπ. Είναι επίσης και παραδοσιακά αυτές των Ρεπουμπλικάνων. Η κήρυξη οικονομικού πολέμου στους υποστηρικτές κάποιου μπορεί να μοιάζει κάτι αρρωστημένο. Αλλά υπάρχει μέθοδος στην τρέλα. Καθώς θα περικόπτονται τα προγράμματα στα οποία βασίζονται οι φτωχοί λευκοί, αυτοί που ψήφισαν τον κ. Τραμπ θα γίνουν πιο απελπισμένοι. Αυτό θα δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερη πολιτική πόλωση.

Αυτό είναι το τέχνασμα του καθόλα επιτυχημένου πλουτο-λαϊκισμού. Οπότε τι είναι αυτό που έχει αλλάξει;

Η απάντηση είναι η προσωπικότητα του κ. Τραμπ. Βρίσκεται σε μόνιμο πόλεμο με την πραγματικότητα και άρα με τα μέσα ενημέρωσης και τις υπηρεσίες πληροφοριών του. Ο τύπος και η γραφειοκρατία έχουν σταθεί στο ύψος τους. Το ίδιο και το νομικό σύστημα. Αλλά είμαστε ακόμα στην αρχή.

Ο πρόεδρος δεν είναι πειθαρχημένος και η κυβέρνηση του είναι χαοτική. Υπό τον κ. Τραμπ, ένα τρομοκρατικό χτύπημα μπορεί να προκαλέσει μια στροφή προς τον αυταρχισμό. Η επίδραση του κ. Τραμπ στην ίδια την ιδέα της Δύσης είναι ήδη σημαντική. Η δυτική συμμαχία παραμένει ακόμα το μεγαλύτερο οικονομικό μπλοκ στον κόσμο και το μεγαλύτερο αποθετήριο επιστημονικής και επιχειρηματικής γνώσης. Αλλά αποσυντίθεται.

Όπως παραδέχθηκε η Γερμανίδα καγκελάριος, Άγκελα Μέρκελ, η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στις ΗΠΑ.

Ίσως να μην ήταν σωστό να το πει αυτό, αλλά έχει σίγουρα δίκιο. Ο κ. Τραμπ φαίνεται να προτιμά τους αυταρχικούς ηγέτες από τους σημερινούς Δυτικοευρωπαίους. Είναι φιλικός απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας και στον Ροντρίγκο Ντουτέρτε των Φιλιππινών, για να μην αναφέρω τον Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας.

Δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται καθόλου για τη δημοκρατία ή τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ούτε φαίνεται προσηλωμένος στις αρχές συλλογικής αυτοάμυνας του ΝΑΤΟ. Οι υποστηρικτές του κ. Τραμπ από την «εναλλακτική δεξιά» δεν βλέπουν κάποια διαφορά ανάμεσα στη δημοκρατία και στο δεσποτισμό. Αναγνωρίζουν μια διαφορά μόνο ανάμεσα στους κοινωνικά προοδευτικούς που είναι υπέρ της παγκοσμιοποίησης, τους οποίους απεχθάνονται, και στους κοινωνικά συντηρητικούς και εθνικιστές, τους οποίους υποστηρίζουν. Για αυτούς οι Δυτικοευρωπαίοι βρίσκονται στην λάθος πλευρά: είναι εχθροί, όχι φίλοι. Βαθιά μέσα του ο κ. Τραμπ μπορεί να συμφωνεί.

Περιστοιχίζεται από ορθόδοξους συμβούλους, όπως ο υπουργός Άμυνας, Τζέιμς Μάτις. Αλλά η καρδιά του προέδρου δεν φαίνεται να βρίσκεται εκεί. Η Δύση μπορεί να μην είναι νεκρή. Αλλά ως μια ομάδα χωρών με κοινά συμφέροντα και αξίες, είναι ετοιμοθάνατη.

Αναλογιστείτε τώρα τη Δύση και πάνω από όλα τη θέση των ΗΠΑ στον κόσμο. Η άνοδος της Κίνας έχει μειώσει το ειδικό οικονομικό και πολιτικό της βάρος. Οι πρόσφατοι αποτυχημένοι πόλεμοι και οι οικονομικές κρίσεις έχουν πλήξει την αξιοπιστία των ηγετών της. Η επιλογή του κ. Τραμπ, ενός ανθρώπου που τόσο πρόδηλα στερείται των αρετών, των ικανοτήτων, των γνώσεων και της εμπειρίας που αναμένεται από έναν πρόεδρο, έχει βλάψει ακόμα περισσότερο την εικόνα του δημοκρατικού συστήματος.

Τώρα η Δύση φαίνεται βαθιά διχασμένη και εσωτερικά. Σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι αμφισβητούν τον μελλοντικό ρόλο των ΗΠΑ. Δεν θα ήταν πιο συνετό, αναρωτιούνται, να μετακινηθούν πιο κοντά στην Κίνα;

Ο κ. Τραμπ δεν φαίνεται ότι θα τον πείραζε αν συνέβαινε κάτι τέτοιο. Ο ίδιος έβγαλε τις ΗΠΑ από την εμπορική συμφωνία TPP, που είχε σαν στόχο να αποτελέσει μια εναλλακτική στην κινεζική ηγεσία. Υπό τον κ. Τραμπ, οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει την ιδέα της ήπιας ισχύος.

Πράγματι, ο προτεινόμενος προϋπολογισμός μας λέει ότι η κυβέρνηση βλέπει την όλη ιδέα ως ανούσια: τα όπλα μετράνε, η διπλωματία όχι. Η ήπια ισχύς της δημοκρατίας δεν είναι αυτή που ήταν. Έχει δημιουργήσει τον κ. Τραμπ ως τον ηγέτη της πιο σημαντικής χώρας στον κόσμο. Δεν είναι μια διαφήμιση.

Ωστόσο είναι πολλά αυτά που διακυβεύονται στον κόσμο.

Τρεις είναι οι μεγάλες προκλήσεις: η ευημερία, η ειρήνη και η προστασία των κοινών πόρων. Στο πρώτο, η κυβέρνηση του κ. Τραμπ φαίνεται να δελεάζεται ακόμα από την ιδέα του περιορισμού των εισαγωγών ή τουλάχιστον από τις διμερείς εμπορικές σχέσεις. Μέχρι τώρα φαίνεται ότι περισσότερο γαβγίζει παρά δαγκώνει. Σε κάθε περίπτωση, η παγκοσμιοποίηση έχει παγώσει. Χωρίς την στήριξη των ΗΠΑ μπορεί να παραμείνει έτσι.

Όσον αφορά την ειρήνη, παραμένει το ερώτημα κατά πόσον μπορεί να συγκρατηθεί το συγκρουσιακό ένστικτο του κ. Τραμπ. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η σχέση με την Κίνα. Ο κ. Τραμπ φαίνεται να πιστεύει ότι μπορεί να έχει συνεργασία με τον Σι Τζινπίνγκ, τον πρόεδρο της Κίνας. Ίσως του αρέσουν τα αυταρχικά καθεστώτα.

Ενδεχομένως η πιο θλιβερή επίπτωση από την ανάδυση του κ. Τραμπ στην εξουσία να σημειώθηκε στην συνάντηση της G7 στην Ταορμίνα στη Σικελία αυτό το Σαββατοκύριακο. Η συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή μπορεί να μην ήταν η απάντηση στην πρόκληση, αλλά ήταν τουλάχιστον μια αναγνώριση ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική και αποτελεί έναν πιεστικό κίνδυνο (σ.σ. ήδη ανακοινώθηκε η απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία).

Τώρα ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία να γλυτώσουμε από τα χειρότερα. Συμφωνώντας με πολλούς Ρεπουμπλικάνους, ο κ. Τραμπ αρνείται να αναγνωρίσει την απειλή. Το βρίσκει αδύνατο να παραδεχθεί ότι μπορεί να χρειάζεται ισχυρή και συντονισμένη κυβερνητική παρέμβαση. Οπότε αρνείται την ίδια την ιδέα των περιβαλλοντικών ορίων.

Αν οι ΗΠΑ είχαν αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία θα ανταποκρίνονταν στην πρόκληση της υπέρβασης αυτών των ορίων. Αλλά ο κ. Τραμπ δεν εκπροσωπεί αυτές τις ΗΠΑ. Αν οι ΗΠΑ αποχωρήσουν από τη συμφωνία του Παρισιού, ο υπόλοιπος κόσμος πρέπει να εξετάσει κυρώσεις.

Μπορεί να δει κανείς τους τέσσερις πρώτους μήνες της προεδρίας ως μια ιστορία επιτυχημένης συγκράτησης του κ. Τραμπ. Είναι επίσης δυνατό να δει κανείς τον κ. Τραμπ ως έναν συνηθισμένο Ρεπουμπλικάνο. Δυστυχώς, οι συνηθισμένοι Ρεπουμπλικάνοι έχουν βλαβερές ιδέες και ο κ. Τραμπ μπορεί να είναι αδύνατο να συγκρατηθεί.

Αυτό συνεχίζει να φαίνεται σαν το τέλος της παγκόσμιας τάξης που δημιούργησαν οι ΗΠΑ.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation