Η μεγάλη προδοσία Τραμπ στη μεσαία τάξη των ΗΠΑ

Ταίριαξε γάντι που ο Ντόναλντ Τραμπ κατευθυνόταν στο Βατικανό όταν έφυγε από την παρουσίαση του σχεδίου του για τον προϋπολογισμό. Μόνο ένα Πάπας θα μπορούσε να ακούσει μια εξομολόγηση τόσο σκανδαλώδη όσο ήταν το δημοσιονομικό σχέδιο του προέδρου.

Ο Πάπας Φραγκίσκος υπερασπίζεται τον «κοινωνικό καπιταλισμό», μια φιλοσοφία που λαμβάνει υπόψιν κάθε μέλος της κοινωνίας. Ο προϋπολογισμός του κ. Τραμπ θα αποδεκάτιζε τη στήριξη για τους φτωχότερους της Αμερικής, για να χρηματοδοτήσει μια φορολογική «φλέβα χρυσού» για τους πλουσιότερους. Ο προϋπολογισμός του καταφέρνει να «εξισορροπήσει» τα πράγματα με… αριθμολογικά βουντού. Ελάχιστες φορές ένα δημοσιονομικό έγγραφο έχει βασιστεί σε τόσο σκοτεινά λογιστικά.

Πρόκειται για ένα προσχέδιο επικής προδοσίας. Η καμπάνια του κ. Τραμπ μιλούσε για βοήθεια στη μεσαία τάξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Τώρα θέλει να τους ξεγυμνώσει από οποιοδήποτε προστασία είχαν.

Πέραν των μειώσεων στους έχοντες ανάγκη, όπως για παράδειγμα στα κουπόνια σίτισης, ο προϋπολογισμός αυτός θα εξαλείψει τη χρηματοδότηση στην ανώτατη εκπαίδευση. Η οικονομική ενίσχυση προς όσους δεν έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τα φοιτητικά δάνεια θα εξαφανιστεί. Φορολογικά κίνητρα που ενθαρρύνουν χαμηλόμισθους να παραμείνουν στη δουλειά τους -η εξαιρετικά αποδοτική επιστρεπτέα πίστωση φόρου λόγω εργασίας (earned income tax credit)- θα περικοπεί σε τεράστιο βαθμό. Οι επενδύσεις σε έρευνα, σε επαγγελματική κατάρτιση, σε θεραπεία με οπιοειδή και σε υποτροφίες θα υποχωρήσουν απότομα. Οι μοναδικές αυξήσεις στις δαπάνες θα γίνουν στον προϋπολογισμό για την άμυνα και για την ασφάλεια στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού.

Πέραν όλων αυτών, ο προϋπολογισμός του κ. Τραμπ διαπράττει το θανάσιμο αμάρτημα της εκλογικής αυτοκτονίας. Παρηγοριά αποτελεί το ότι θα δυσκολευτεί να πείσει του Ρεπουμπλικάνους να προωθήσουν το μεγαλύτερο μέρος του σχεδίου.

Από εκεί και πέρα, ο κ. Τραμπ έχει οριοθετήσει την οικονομική ατζέντα της Αμερικής. Ανταλλάσσει την επένδυση σε ανθρώπους, με απροσδόκητα έσοδα για πάμπλουτα άτομα σαν τον Γκάτσμπυ. Θυσιάζει την κοινή λογική στο βωμό της μαγικής σκέψης. Πάνω απ’ όλα, στερεί από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση τα εργαλεία με τα οποία θα αντιμετώπιζε τις δυσκολίες της Αμερικής.

Τέσσερα από τα τμήματα του κ. Τραμπ -η παιδεία, η στέγαση, η ενέργεια και η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος- έχουν επικεφαλής ανθρώπους που θέλουν να κλείσουν τις υπηρεσίες των οποίων ηγούνται. Η ειρωνεία είναι ότι ο κ. Τραμπ βάζει τα θεμέλια για άλλες εκατό «τραμπικές ανταρσίες». Κάπου εκεί έξω, περιμένει άλλος ένας Τραμπ. Ο επόμενος πραγματικά θα στραγγίξει το βάλτο. Πιστέψτε με.

Αλλά η πιο ασυγχώρητη αμαρτία του κ. Τραμπ είναι η «σπατάλη». Οι δημοσιογράφοι βιώνουν την προεδρία Τραμπ σαν ευκαιρία για διαρροές από μια επιχείρηση εκτός ελέγχου. Η ιστορία θα την καταγράψει ως πράξη βαριάς αμέλειας.

Ο κ. Τραμπ οδηγήθηκε στην νίκη από την αγωνία της μεσαίας τάξης απέναντι στις ελίτ. Ήρθε μετά την πιο μακρά περίοδο στάσιμων εισοδημάτων για την τάξη αυτή στην ιστορία των ΗΠΑ. Αυτό περιλάμβανε αυξανόμενα ποσοστά θνησιμότητας για μεγάλα κομμάτια της «μεσαίας Αμερικής» και μια κατάρρευση στο ηθικό των χειρωνάκτων. Το πιο αποκαλυπτικό σύμπτωμά τους είναι η εξάρτησή τους από τα παυσίπονα. Η επιτυχία του κ. Τραμπ ήταν η εκδήλωση μιας μεσαίας τάξης που έχει χάσει την πίστη της στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Απ’ ότι φαίνεται προσφέρει ένα φάρμακο χειρότερο απ’ την αρρώστια.

Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις; Η πρώτη είναι ότι θα μεγαλώσει την «τάφρο» που γέννησε την νίκη του κ. Τραμπ. Τα δύο σημεία της ατζέντας του κ. Τραμπ που είναι πιθανότερο να εγκριθούν, είναι οι μειώσεις στη φορολογία και η κατάργηση του Obamacare. Το πρώτο θα «λούσει» τους νικητές της κοινωνίας με περισσότερα κέρδη. Το δεύτερο θα στερήσει στους χαμένους της το πιο σημαντικό δίχτυ ασφαλείας τους. Και τα δύο μαζί, θα οδηγήσουν σε απότομη επιδείνωση του ισολογισμού της Αμερικής.

Σχεδόν τα τρία τέταρτα του προϋπολογισμού της Αμερικής αυτή τη στιγμή πηγαίνουν στην άμυνα, σε πληρωμές τόκων χρέους και παροχές όπως η κοινωνική ασφάλιση και η κοινωνική φροντίδα. Αυτό αναμένεται να αυξηθεί σε πάνω από 80% κατά τη θητεία του κ. Τραμπ. Η αναλογία που πάει σε επενδύσεις σε ανθρώπους, ιδιαίτερα σε δεξιότητες και εκπαίδευση, θα συνεχίσει να συρρικνώνεται. Ο προϋπολογισμός της Αμερικής ήδη δανειζόταν από το αύριο για να ξεπληρώσει το χθες. Ο κ. Τραμπ θα το μετατρέψει αυτό σε κλοπή μεγάλης κλίμακας.

Η δεύτερη συνέπεια έχει να κάνει με τη δημοκρατική λογική της Αμερικής. Ήταν μετά βίας πριν από ένα τέταρτο του αιώνα που το μοντέλο των Ηνωμένων Πολιτειών θριάμβευσε επί της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή η νίκη ήρθε μέσα από μια μικτή οικονομία που επένδυσε στις μεσαίες τάξεις της Αμερικής. Η σοβιετική απειλή έβγαλε τον καλύτερο εαυτό του φωτισμένου καπιταλισμού.

Τα σχέδια του κ. Τραμπ είναι η επιτομή της αμνησίας που πλήττει τις αμερικανικές ελίτ από τότε. Δύο δεκαετίες αυξανόμενης ανισότητας έχουν σπρώξει τις Ηνωμένες Πολιτείες στο χείλος της δημοκρατικής ανοχής. Ο κ. Τραμπ αυτή τη στιγμή δοκιμάζει τα όριά της.

Κατά μία βασική έννοια, το αμερικανικό σύστημα λειτουργεί. Υπάρχουν αντίβαρα στη δύναμη του κ. Τραμπ. Τα αμερικανικά δικαστήρια έχουν μπλοκάρει τα σχέδιά του για διακρίσεις κατά των μουσουλμάνων. Τα media και η κοινωνία των πολιτών κάνουν εξαιρετική δουλειά στο να ρίχνουν φως στις γκάφες του κ. Τραμπ. Ειδικός εισαγγελέας ερευνά την υποτιθέμενη συνωμοσία του κ. Τραμπ με μια ξένη δύναμη. Έτσι έχει σχεδιαστεί το σύστημα.

Κατά μια ευρύτερη έννοια, εντούτοις, το σύστημα αποτυγχάνει. Η νίκη του κ. Τραμπ αποτελεί βέβαιη ένδειξη γι' αυτό. Το τι σχεδιάζει να κάνει με αυτή την νίκη θα είναι ακόμη πιο μεγάλη αποτυχία.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation