Ο Μακρόν και η υπόσχεση που έλειψε από την Ευρώπη

Υπάρχουν οι πολιτικοί και υπάρχουν και οι ηγέτες που μπορούν να αλλάξουν τον καιρό. Η Πέμπτη Δημοκρατία της Γαλλίας είχε το μερίδιο της από πολιτικούς. Με τον Εμανουέλ Μακρόν έχει επιλέξει ως πρόεδρο έναν βροχοποιό.

Στο σημείο αυτό, είναι επιτακτικό να παραθέσει κανείς τους ενδοιασμούς και τις επιφυλάξεις.

Η Γαλλία είναι ένα βαθιά διχασμένο έθνος (πιστεύω αυτό συνέβη στις εκλογές). Λίγο πάνω από το ένα τρίτο των ψηφοφόρων ένιωσαν πως πρέπει να ρίξουν την ψήφο τους υπέρ του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν. Το «Εμπρός!» του κ. Μακρόν δεν έχει κερδίσει ακόμα έδρες στη Βουλή. Πανίσχυρα συνδικάτα είναι παρατεταγμένα ενάντια σε οποιαδήποτε πρόταση για οικονομικό εκσυγχρονισμό. Θυμάστε το «Ναι Μπορούμε» του Μπαράκ Ομπάμα; Λοιπόν, οι Αμερικανοί έχουν βάλει τώρα στον Λευκό Οίκο τον Ντόναλντ Τραμπ.

Οι προειδοποιήσεις και οι διαμαρτυρίες είναι αναπόφευκτες, αλλά το ότι προβάλλονται διαρκώς πριν ακόμα ο κ. Μακρόν περάσει το κατώφλι του προεδρικού μεγάρου καταδεικνύει την κατάρρευση της πίστης στην πολιτική. Το παλιό καθεστώς διακατέχεται από μια μοιρολατρία, όπως μπορεί να δει κανείς από τους μετριοπαθείς βουλευτές των Εργατικών της Βρετανίας, οι οποίοι βουλιάζουν μαζί με το κόμμα αντί να αντιμετωπίσουν τον ακρο-αριστερό ηγέτη τους, Τζέρεμι Κόρμπιν. Τουλάχιστον, η νίκη του κ. Μακρόν πρέπει να αποκαταστήσει την πίστη στην πολιτική, στη Γαλλία και πέρα από αυτήν. Οι ηγέτες που έχουν το θάρρος να εκφράζουν τις απόψεις τους μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα.

Η ψηφιακή εποχή είναι γεμάτη από άλλες προκλήσεις για τους σχολιαστές. Πολύ συχνά απαιτεί να παρουσιάζεται ο κόσμος μέσα από μεγάλα άλματα. Έτσι η εκτόξευση του κ. Τραμπ στην αμερικάνικη προεδρία αποτέλεσε την θανατική καταδίκη της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Η εντυπωσιακή επιτυχία του κ. Μακρόν την επανέφερε στη ζωή. Ο πραγματικός κόσμος δεν υποχρεωτικά τόσο συμμετρικός.

Σε μια ήπειρο βουτηγμένη στην απαισιοδοξία, η νίκη του κ. Μακρόν θα έπρεπε να γιορτάζεται ως πραγματικά μοναδική. Πριν από κάτι περισσότερο από ένα χρόνο ήταν υπουργός στην παραπαίουσα κυβέρνηση του Φρανσουά Ολάντ. Εγκατέλειψε τον πρόεδρο και το Σοσιαλιστικό κόμμα για να δημιουργήσει το κίνημα «Εμπρός». Αυτό ήθελε σθένος. Ακόμα πιο εντυπωσιακό από την επιτυχία του ήταν ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύτηκε προεκλογικά.

Οι πολιτικοί έχουν τραπεί σε φυγή απέναντι στους λαϊκιστές, φοβούμενοι να υπερασπιστούν τον ανοιχτό, ανεκτικό διεθνισμό που αποτέλεσε τη βάση της ευρωπαϊκής ειρήνης και ευημερίας. Ο κ. Μακρόν δεν απολογήθηκε. Έβαλε τον ευρωπαϊσμό, τον οικονομικό εκσυγχρονισμό και το ανοικτό πνεύμα στο επίκεντρο της καμπάνιας του. Ο ύμνος της Ευρώπης «Ωδή στη Χαρά» ακούστηκε στους εορτασμούς της νίκης του.

Αντιπαραβάλετε το αυτό με τον φοβισμένο εθνικισμό που ωθεί την κυβέρνηση της Τερέζα Μέι να κατεβάσει την σημαία της Ε.Ε.

Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος ανέδειξε την κρίσιμη απόφαση της εποχής μας, αυτή ανάμεσα στον ανταγωνισμό και την υποχώρηση, στην περίπτωση της Γαλλίας ανάμεσα στον εξαιρετισμό (exceptionalism) και τον λαϊκισμό. Νίκησε. Περισσότερη Ευρώπη σημαίνει περισσότερη Γαλλία. Όσοι αμφισβητούν το μέγεθος της νίκης του καλό είναι να θυμηθούν πως ο κ. Τραμπ πήρε λιγότερες ψήφους από την Χίλαρι Κλίντον και ότι οι υπέρμαχοι του Brexit κέρδισαν οριακά.

Στην Ουάσινγκτον αυτήν την εβδομάδα, άκουσα να γίνονται συγκρίσεις με τον κ. Τραμπ. Και οι δύο πρόεδροι είναι εκτός και εντός συστήματος, ενώ και οι δύο ταρακούνησαν το πολιτικό κατεστημένο στις χώρες τους.

Και αν θέλει να συνεχίσει κανείς την αναλογία, ο κ. Τραμπ βρέθηκε αντιμέτωπος με την πραγματικότητα όπως ο κ. Μακρόν θα έρθει τώρα αντιμέτωπος με τις σκληρές αλήθειες της κατακερματισμένης Γαλλίας.

Αν και σε επιφανειακό επίπεδο οι παραλληλισμοί αυτοί είναι γοητευτικοί, στην πραγματικότητα λένε πολύ λίγα. Ο κ. Τραμπ έφτασε στον Λευκό Οίκο με τίποτα παραπάνω από μερικές προκαταλήψεις, όπως φαίνεται και από το χάος που επικρατεί στην κυβέρνηση του. Δεν χρειάζεται να συμφωνεί κανείς με τις πεποιθήσεις του κ. Μακρόν για να δει πως έχει μια στρατηγική.

Η ευρωπαϊκή δημοκρατία έχει πλέον δύο ισχυρούς πρωταγωνιστές. Όχι πολύ καιρό πριν, η υπεράσπιση των φιλελεύθερων αξιών από την Άνγκελα Μέρκελ κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης απείλησε να την εκθρονίσει από την εξουσία. Τώρα, όλα τα σημάδια δείχνουν πως η Γερμανίδα καγκελάριος επιστρέφει για μια τέταρτη θητεία στις εκλογές του Φθινοπώρου.

Πολλές συγκρούσεις περιμένουν τους δύο ηγετικούς πολιτικούς της Ευρώπης. Δεν έχω αμφιβολία ότι η κα. Μέρκελ θα παραμείνει προσηλωμένη στην οικονομική ορθοδοξία που μπορεί να πνίξει τις πιο αδύναμες οικονομίες. Έχει ήδη προειδοποιήσει ότι «η γερμανική στήριξη δεν μπορεί να αντικαταστήσει την εφαρμογή πολιτικών στη Γαλλία». Ο κ. Μακρόν θα δυσκολευτεί να περάσει τις μεταρρυθμίσεις στη χώρα του και ταυτόχρονα να πείσει το Βερολίνο πως μια νομισματική ένωση χρειάζεται ένα οικονομικό πλαίσιο. Αλλά οι διαφωνίες και οι συμβιβασμοί ήταν πάντοτε ο τρόπος με τον οποίον συνεργάζονταν η Γαλλία και η Γερμανία.

Οι δύο ηγετικές δυνάμεις της ηπείρου προχωρούν τώρα στην ίδια κατεύθυνση. Για τον κ. Μακρόν η ενδυνάμωση της Γαλλίας και η αποκατάσταση της πίστης στην ευρωπαϊκή συνεργασία είναι αδιαχώριστες. Η κα. Μέρκελ διαμαρτύρεται εδώ και καιρό, πως εξαιτίας της απουσίας ενός σοβαρού Γάλλου εταίρου, η Γερμανία κουβάλησε μόνη της όλο το βάρος της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Το πρόγραμμα του κ. Μακρόν έχει και ένα τίμημα. Αλλά το Βερολίνο δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει την ευκαιρία να πάει χαμένη.

Ο κ. Τραμπ καβάλησε ένα κύμα. Το χρηματοπιστωτικό κραχ, τα στάσιμα εισοδήματα, οι ανασφάλειες και οι διαταραχές της τεχνολογικής προόδου και της παγκοσμιοποίησης και ναι την αδιαφορία των ελίτ για το μέλλον όσων έχουν μείνει πίσω, έχουν διαβρώσει την πίστη στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έχει απαντήσεις στις προκλήσεις αυτές. Το αντίθετο, ηγείται μιας κυβέρνησης που εξυπηρετεί τη δική της ομάδα πλουτοκρατών.

Ο κ. Μακρόν προσφέρει μια στιγμή αισιοδοξίας. Είναι μια υπενθύμιση ότι οι ψηφοφόροι είναι έτοιμοι να ακούσουν ένα λογικό επιχείρημα. Η επιτυχία του δεν ήταν προδιαγεγραμμένη, αλλά ούτε και η αποτυχία του. Υπάρχει ακόμα ζωή στην φιλελεύθερη δημοκρατία.

Αν εξαιρέσει κανείς το Brexit, η Ευρώπη φαίνεται στην καλύτερη κατάσταση των τελευταίων ετών. Τώρα έχει και την υπόσχεση μιας ηγεσίας. 

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation