Πώς ο «καπιταλισμός δεδομένων» εκμεταλλεύεται την ιδιωτικότητά μας

Το ενδιαφέρον στο πρόσφατο Consumer Electronics Show στο Λας Βέγκας εστιάστηκε στη συνδεσιμότητα και τη νοημοσύνη των μηχανών. Για κάποιο λόγο, οι μηχανικοί του κόσμου φαίνεται να θέλουν να μετατρέψουν κάθε καθημερινό προϊόν -από οδοντόβουρτσες μέχρι αυτοκίνητα, ντουζιέρες και παπούτσια- σε έξυπνες συνδεδεμένες συσκευές.

Αυτό μπορεί να κάνει θαύματα για την υγιεινή των δοντιών μας και το καθημερινό μας τζόκινγκ. Αλλά θα κάνει τίποτα για την οικονομία;

Ο John Fernald, ανώτατος σύμβουλος έρευνας στη Fed του Σαν Φρανσίσκο, παραπονιέται για το γεγονός ότι οι σημερινές καινοτομίες εστιάζουν περισσότερο στο να βελτιώσουν τον ελεύθερο χρόνο και όχι την επιχειρηματική αποδοτικότητα. «Απίστευτα πράγματα συμβαίνουν στη Σίλικον Βάλεϊ», σχολίασε ο κ. Fernald μιλώντας στη Wall Street Journal.

«Αλλά για να αλλάξουν πραγματικά τα νούμερα της παραγωγικότητας, αυτά τα πράγματα θα πρέπει να προσαρμοστούν στο πώς λειτουργούν οι επιχειρήσεις μέσα στην οικονομία».

Έχει ένα δίκιο. Οι πρωταρχικές συνέπειες αυτών των καταναλωτικών τεχνολογικών προϊόντων φαίνονται περιορισμένες -αλλά θα πρέπει να δίνουμε όλο και μεγαλύτερη προσοχή στις δευτερεύουσες επιπτώσεις αυτών των συνδεδεμένων συσκευών. Αυτές είναι η πιο εμφανής εκδήλωση μιας ριζικής μεταστροφής που πιθανώς θα διαμορφώσει τις κοινωνίες μας πολύ περισσότερο από το Brexit, τον Ντόναλντ Τραμπ ή τους καβγάδες για τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Το θέμα έχει να κάνει με το ποιος συλλέγει, έχει στην κατοχή του και χρησιμοποιεί δεδομένα.

Το θέμα των δεδομένων είναι τόσο «αποστειρωμένο» που σπάνια δημιουργεί ενθουσιασμό. Για να το κάνουν να ακούγεται σέξι, κάποιοι έχουν περιγράψει τα δεδομένα ως το «νέο πετρέλαιο», που τροφοδοτεί τις ψηφιακές μας οικονομίες. Στην πραγματικότητα, μπορεί να αποδειχθούν ακόμη πιο σημαντικά από αυτό. Τα δεδομένα όλο και περισσότερο καθορίζουν οικονομική αξία, αναδιαμορφώνουν την άσκηση της εξουσίας και εισβάλλουν στις πιο μύχιες περιοχές της ζωής μας.

Κάποιοι σχολιαστές έχουν υπονοήσει πως αυτή η μεταστροφή είναι τόσο βαθιά που μετατοπιζόμαστε από μια περίοδο οικονομικού καπιταλισμού σε μια εποχή καπιταλισμού των δεδομένων. Ο Ισραηλινός ιστορικός Yuval Noah Harari μέχρι που επιχειρηματολογεί ότι ο καπιταλισμός των δεδομένων («dataism», όπως τον αποκαλεί) μπορεί να συγκριθεί με τη γέννηση μιας θρησκείας, δεδομένων των ισχυρισμών των πιο ένθερμων οπαδών του ότι θα προσφέρει παγκόσμιες λύσεις.

Η ταχύτητα και η κλίμακα στην οποία εκτυλίσσεται η επανάσταση των δεδομένων είναι σίγουρα εντυπωσιακή. Μερικές φορές, φανταζόμαστε καλόπιστα ότι το ίντερνετ έχει να κάνει με την ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των ανθρώπων. Αλλά έχει πολύ περισσότερο να κάνει με την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ μηχανών.

Η Gartner, μια τεχνολογική ερευνητική εταιρία, εκτιμά ότι 5,5 εκατ. συνδεδεμένες συσκευές την ημέρα συνδέθηκαν με το διαδίκτυο το 2016. Προβλέπει ότι ο συνολικός τους αριθμός θα τριπλασιαστεί και παραπάνω σε 20,8 δισ. μέχρι το 2020, καθώς το «ίντερνετ των πραγμάτων» θα γίνεται πραγματικότητα.

Σύμφωνα με την IBM, ήδη παράγουμε περίπου 2,5 πεντάκις εκατομμύρια bytes δεδομένων κάθε μέρα, το οποίο σημαίνει πως περίπου το 90% των δεδομένων στον κόσμο έχει δημιουργηθεί τα δύο τελευταία χρόνια. Για να δείτε το αποτέλεσμα που μπορεί να έχει η χρήση αυτής της πληροφορίας, απλά ρίξτε μια ματιά στη βιομηχανία της διαφήμισης.

Το Facebook και η Google ρούφηξαν το συγκλονιστικό ποσό των 85 cents για κάθε δολάριο που ξοδεύτηκε στην ψηφιακή διαφήμιση στις ΗΠΑ το πρώτο τρίμηνο του 2016. Η επιτυχία τους βασίζεται στην ικανότητά τους να χρησιμοποιούν δεδομένα για να διαφημίζουν στοχευμένα στους πιο πιθανούς πελάτες. Η ψηφιοποίηση πολλών άλλων βιομηχανιών, όπως η υγεία, οι μεταφορές και η ενέργεια, την οποία βοηθά και παροτρύνει και η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης, προχωρά με γρήγορο ρυθμό.

Η οικονομική μεταστροφή υπόσχεται μεγάλα οφέλη για τους καταναλωτές, αλλά η εκτεταμένη χρήση δεδομένων εγείρει προκλήσεις που έχουν να κάνουν με την ταυτοποίηση, την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα. Μπορεί να κινδυνεύουμε να πέσουμε, χωρίς επιστροφή, στη δυστοπία που περιγράφει ο Ντέιβ Έγκερς στο μυθιστόρημα του 2013, «Ο Κύκλος», που συνοψίζεται στο σύνθημα: «Η ιδιωτικότητα είναι κλοπή».

Ο σερ Nigel Shadbolt, συνιδρυτής του Open Data Institute, επιχειρηματολογεί σε πρόσφατη ηχογράφηση του FT Tech Tonic ότι είναι πολύ νωρίς για να εγκαταλείψουμε την ιδιωτικότητα, παρά τις ισχυρές ασυμμετρίες μεταξύ των ατόμων που παράγουν δεδομένα και των κολοσσιαίων εταιριών που τα έχουν στην κατοχή τους και τα εκμεταλλεύονται. Η τεχνολογία που έχει διαβρώσει την ιδιωτικότητα μπορεί επίσης και να την ενισχύσει.

Η επόμενη επανάσταση που έρχεται, επιχειρηματολογεί, θα έχει να κάνει με το να δώσουν στους καταναλωτές τον έλεγχο των δεδομένων τους. Δεδομένης της αυξανόμενης δυνατότητας επεξεργασίας και της χωρητικότητας μνήμης των smartphones, θεωρεί ότι μπορεί σύντομα να κερδίσουν έδαφος νέα μοντέλα συλλογής πληροφοριών και μια πιο στοχευμένη χρήση τους. Ένα παράδειγμα είναι η υπηρεσία Blue Button που χρησιμοποιείται από τους βετεράνους στις Ηνωμένες Πολιτείες και η οποία επιτρέπει στα άτομα να κρατούν και να ενημερώνουν το ιατρικό τους ιστορικό. «Αυτό έχει αποδειχθεί πραγματικά καινοτόμο βήμα», εξηγεί. «Πιστεύω ότι θα δούμε πολλά περισσότερα τέτοια βήματα ανάκτησης του ελέγχου».

Σύμφωνα με αυτή την άποψη, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πληροφορίες για να δημιουργήσουμε έναν πολύ πιο έξυπνο κόσμο, χωρίς να θυσιάσουμε πολύτιμα δικαιώματα. Αν πραγματικά πιστεύουμε σε ένα τόσο άκακο μέλλον, καλά θα κάνουμε να βιαστούμε να το επινοήσουμε.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation