Η σημερινή μας μελέτη εξετάζει λεπτομερώς το κόστος της βενζίνης και της φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (EV) στην Ευρώπη, με έμφαση στη δομή των τιμών, τη φορολογία και τον αντίκτυπό τους στο διαθέσιμο εισόδημα.
Η Ελλάδα αποτελεί «υπόθεση για μελέτη», λαμβάνοντας υπόψη τα έσοδα της κυβέρνησης από την κατανάλωση ενέργειας και τις επιπτώσεις για τους καταναλωτές. Τα ευρήματα παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Τιμές βενζίνης στην Ευρώπη
Οι τιμές της βενζίνης ποικίλλουν λόγω της φορολογίας, των ενεργειακών πολιτικών και των οικονομικών διαφορών. Ο Πίνακας 1 παρουσιάζει αυτές τις διαφορές.
Κύρια συμπεράσματα
- Φορολογία: Οι φόροι στην Ευρώπη αποτελούν το 50% της συνολικής τιμής της βενζίνης σε πολλές χώρες.
- Επιβάρυνση: Η Ελλάδα και η Ρουμανία όμως, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα υψηλή επιβάρυνση, με το κόστος βενζίνης να καταναλώνει πάνω από το 10% του διαθέσιμου εισοδήματος.
Κόστος φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στην Ευρώπη
Το κόστος φόρτισης EV εξαρτάται από τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, τις χρεώσεις δικτύου και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο Πίνακας 2 παραθέτει τα κόστη φόρτισης για Tesla Model 3 σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες
Κύρια συμπεράσματα
- Πλεονέκτημα Ανανεώσιμων: Η Ισλανδία και η Πορτογαλία έχουν χαμηλότερα κόστη χάρη στις άφθονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
- Μέτρια τιμολόγηση: Στην Ελλάδα, οι τιμές φόρτισης EV είναι μεσαίες, αλλά προσφέρουν σημαντική εξοικονόμηση έναντι της βενζίνης.
Ελλάδα: Μελέτη στα κόστη ενέργειας
Σύνθεση τιμής βενζίνης στην Ελλάδα
Η μέση τιμή βενζίνης στην Ελλάδα (με έμφαση στην Αθήνα) είναι περίπου €1,83 ανά λίτρο. Οι φόροι όμως αποτελούν μεγάλο ποσοστό της τιμής, όπως φαίνεται στον Πίνακα 3.
Έσοδα Κυβέρνησης
- Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης: €0,70 ανά λίτρο.
- ΦΠΑ: €0,35 ανά λίτρο.
- Συνολικά Έσοδα Φορολογίας: €1,05 ανά λίτρο (57%).
Κόστος Φόρτισης EV στην Ελλάδα
Έσοδα Κυβέρνησης
- ΦΠΑ + Λοιπές χρεώσεις: €1,80 ανά 100 χλμ (18%).
Συμπεράσματα και συστάσεις
Κύρια Συμπεράσματα
- Η Ελλάδα εξαρτάται έντονα από τη φορολογία καυσίμων, με το 60% του κόστους βενζίνης να πηγαίνει στο κράτος.
- Τα EV προσφέρουν σημαντική εξοικονόμηση, μειώνοντας το ετήσιο κόστος κατά €850.
- Η μετάβαση σε EV απαιτεί αναδιάρθρωση φορολογικών πολιτικών για να εξισορροπηθούν τα δημόσια έσοδα.
Προτάσεις
- Επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Για μείωση κόστους και υποστήριξη βιωσιμότητας.
- Δίκαιη φορολογία: Ισορροπημένα φορολογικά μοντέλα που δεν επιβαρύνουν δυσανάλογα τους καταναλωτές.
- Κίνητρα για EV: Επιδότηση αγοράς EV και επέκταση υποδομών φόρτισης.
Η κατανόηση αυτών των οικονομικών και πολιτικών δυναμικών είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση δίκαιης και αποτελεσματικής ενεργειακής μετάβασης.
Η συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος (υποσημείωση)
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια συνεχώς εντεινόμενη συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος του μέσου πολίτη. Αυτή η κατάσταση οφείλεται σε συγκεκριμένες και διαχρονικές αδυναμίες της οικονομικής πολιτικής, οι οποίες διαβρώνουν τη δυνατότητα των πολιτών να διαχειριστούν τα καθημερινά τους έξοδα και να σχεδιάσουν το μέλλον.
Κύριοι παράγοντες αυτής της κρίσης είναι οι εξής:
- Αναντιστοιχία εισοδήματος και πληθωρισμού: Τα εισοδήματα δεν αυξάνονται ανάλογα με τον πραγματικό πληθωρισμό, ούτε προσαρμόζονται στις απαιτήσεις των σύγχρονων καταναλωτικών προτύπων.
- Υπερφορολόγηση: Υψηλοί φόροι εισοδήματος, επιβαρύνσεις κατοχής περιουσίας (ενδεικτικά: ΕΝΦΙΑ/τέλη κυκλοφορίας), και εξοντωτικοί έμμεσοι φόροι (ΦΠΑ).
- Κόστος ενέργειας: Η ενέργεια κοστίζει ακριβά, με δυσανάλογες μηνιαίες επιβαρύνσεις που πλήττουν κυρίως τα νοικοκυριά.
- Ολιγοπωλιακές δομές: Σημαντικοί τομείς, όπως -παράδειγμα- τα πετρελαιοειδή και οι μεταφορές, τα supermarket, ακομα και οι συμβολαιογράφοι, χαρακτηρίζονται από ολιγοπώλια, που αυξάνουν τις τιμές πέραν των αντοχών του πολίτη.
- Ακριβό κόστος διαβίωσης: Η καθημερινότητα (σουπερμάρκετ, αγαθά πρώτης ανάγκης) γίνεται όλο και πιο δύσκολη λόγω της διαρκούς αύξησης των τιμών.
Αυτές οι συνθήκες οδηγούν σε σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες: οικονομική ανέχεια, υπογεννητικότητα, κοινωνική απογοήτευση, εγκληματικότητα και εθνικό μαρασμό.
Η επιμονή στην υπερφορολόγηση ως εύκολη λύση εξαντλεί τις αντοχές της κοινωνίας. Αντί οι υπερβολικές εισφορές από τους πολίτες να αποτελούν προϋπόθεση, οι κυβερνήσεις οφείλουν να προσανατολιστούν στην ανάπτυξη: μείωση φόρων, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, επενδύσεις σε υποδομές, και προώθηση της καινοτομίας.
Η αλλαγή κατεύθυνσης δεν είναι επιλογή, αλλά αναγκαιότητα. Μόνο μέσω αναπτυξιακών πολιτικών μπορεί μια χώρα σαν την Ελλάδα να διασφαλίσει ένα βιώσιμο μέλλον για τους πολίτες της και την οικονομία της.
Συμπέρασμα: Η πραγματική λύση βρίσκεται στη δημιουργία ευκαιριών και όχι στη συνεχή εξάντληση των πολιτών. Η ανάπτυξη πρέπει να είναι ο πρωταρχικός στόχος.
Πηγές: Αναφορές Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Τιμές Καυσίμων, European Alternative Fuels Observatory (EAFO), Euronews, Motor1.
* Ο Νικόλαος Χαβούτης είναι διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας SoZone Limited (nhavoutis@gmail.com).