Οι χρηματοπιστωτικές αγορές τείνουν να εκρήγνυνται σε αβεβαιότητα και αυξημένη μεταβλητότητα πριν από μεγάλες γεωπολιτικές εκδηλώσεις, με τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ να αποτελούν κλασικό παράδειγμα.
Οι επενδυτές και οι traders επιδιώκουν να αξιοποιήσουν αυτή τη μεταβλητότητα, με έναν από τους δημοφιλέστερους τρόπους να είναι το στοίχημα πάνω στον VIX, το λεγόμενο «δείκτη φόβου». Τον VIX (CBOE Volatility Index) μετρά τις προσδοκίες της αγοράς για την κοντινή μελλοντική μεταβλητότητα στις επιλογές του δείκτη S&P 500.
Αυτό το άρθρο εξετάζει πώς λειτουργεί το στοίχημα πάνω στον VIX πριν από μια αμερικανική εκλογική αναμέτρηση, πώς επηρεάζει τη μεταβλητότητα της αγοράς, ποιοι επωφελούνται και πώς γίνονται τα στοιχήματα.
Τι είναι ο VIX;
Ο VIX είναι ένας δείκτης σε πραγματικό χρόνο που αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες της αγοράς για τη μεταβλητότητα των επόμενων 30 ημερών, με βάση τις τιμές των επιλογών του S&P 500. Δημιουργήθηκε το 1993 από το Chicago Board Options Exchange (CBOE) και έκτοτε αποτελεί έναν από τους πιο αξιόπιστους δείκτες για το συναίσθημα της αγοράς. Ένας υψηλός δείκτης VIX δηλώνει φόβο και αβεβαιότητα, ενώ ένας χαμηλός δείκτης υποδεικνύει εμπιστοσύνη και σταθερότητα.
Η ιστορία δείχνει ότι κατά τη διάρκεια περιόδων πολιτικής και οικονομικής αστάθειας, ο VIX τείνει να εκτοξεύεται. Για παράδειγμα, πριν από τις εκλογές του 2020 στις ΗΠΑ, ο VIX έφτασε στο 40,28 στις 28 Οκτωβρίου, αντικατοπτρίζοντας το άγχος της αγοράς για πιθανά εκλογικά ζητήματα, την πανδημία και τις πολιτικές εντάσεις.
Ο VIX και η μεταβλητότητα
Ο δείκτης VIX δεν δείχνει την κατεύθυνση της αγοράς, αλλά τις προσδοκίες για την επικείμενη μεταβλητότητα. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008, ο VIX εκτινάχθηκε στο ιστορικό υψηλό των 89,53 μονάδων. Οι αμερικανικές εκλογές, ειδικά αν είναι αμφίρροπες ή γεμάτες αβεβαιότητα, τείνουν να αυξάνουν τη μεταβλητότητα, καθώς οι traders προετοιμάζονται για την αβεβαιότητα που φέρνει το εκλογικό αποτέλεσμα.
Πώς λειτουργούν τα στοιχήματα στον VIX
Στοιχήματα απευθείας στον δείκτη
Δεν μπορεί κάποιος να αγοράσει ή να πουλήσει τον VIX απευθείας, καθώς είναι ένας υπολογιζόμενος δείκτης και όχι διαπραγματεύσιμο περιουσιακό στοιχείο. Ωστόσο, οι traders μπορούν να στοιχηματίσουν στις διακυμάνσεις του VIX μέσω παραγώγων όπως συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) και δικαιώματα προαίρεσης (options).
Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (VIX Futures): Επιτρέπουν στους traders να στοιχηματίζουν στο μελλοντικό επίπεδο του VIX σε συγκεκριμένες ημερομηνίες. Για παράδειγμα, πριν από τις εκλογές του 2020, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του VIX προέβλεπαν υψηλή μεταβλητότητα για αρκετούς μήνες μετά τις εκλογές, εν μέσω φόβων για αβέβαιο εκλογικό αποτέλεσμα. Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου 2020, τα συμβόλαια VIX που έληγαν το Νοέμβριο διαπραγματεύονταν στις 31,6 μονάδες, υψηλότερα από τα επίπεδα spot του VIX.
Δικαιώματα προαίρεσης στον VIX: Τα δικαιώματα προαίρεσης (options) επιτρέπουν στους traders να αγοράζουν ή να πουλούν VIX futures σε συγκεκριμένες τιμές. Το ρεκόρ όγκου συναλλαγών στα δικαιώματα VIX σημειώθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2020, με περισσότερα από 1,2 εκατομμύρια συμβόλαια να αλλάζουν χέρια, καθώς οι traders τοποθετούνταν για πιθανές αιφνίδιες μεταβολές της μεταβλητότητας λόγω του εκλογικού αποτελέσματος.
ETFs και ETNs: Τα διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETFs) και τα διαπραγματεύσιμα ομόλογα (ETNs) προσφέρουν έκθεση στις διακυμάνσεις του VIX χωρίς να χρειάζεται κάποιος να διαπραγματευτεί απευθείας τα συμβόλαια futures. Το iPath S&P 500 VIX Short-Term Futures ETN (VXX) είδε αύξηση κατά 25% στον ημερήσιο όγκο συναλλαγών του τον Οκτώβριο του 2020.
Ρόλοι διαφορετικών παικτών στην αγορά
Οι παίκτες της αγοράς που στοιχηματίζουν στον VIX πριν από τις εκλογές περιλαμβάνουν:
Hedge funds: Τα hedge funds χρησιμοποιούν συμβόλαια και δικαιώματα VIX για να προστατεύσουν τα χαρτοφυλάκιά τους από πτώσεις. Οι αναφορές από την CFTC έδειξαν ότι οι κερδοσκοπικές θέσεις στα futures του VIX έφτασαν σε σχεδόν ιστορικά υψηλά επίπεδα στα τέλη Οκτωβρίου 2020, καθώς τα funds προετοιμάζονταν για αυξημένη μεταβλητότητα.
Θεσμικοί επενδυτές: Οι θεσμικοί επενδυτές, όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία, χρησιμοποιούν τον VIX για να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο. Το 2020, οι θεσμικοί επενδυτές αγόρασαν σημαντικά περισσότερα δικαιώματα VIX, αναμένοντας ένα εκλογικό αποτέλεσμα που θα μπορούσε να αναστατώσει την αγορά.
Ιδιώτες επενδυτές: Οι ιδιώτες επενδυτές στοιχηματίζουν στον VIX μέσω ETFs και δικαιωμάτων προαίρεσης. Οι δημοφιλείς πλατφόρμες, όπως το Robinhood, ανέφεραν αύξηση στις συναλλαγές του VXX και του UVXY λίγο πριν από τις εκλογές του 2020.
Market makers: Οι διαμεσολαβητές της αγοράς επωφελούνται από τον αυξημένο όγκο συναλλαγών σε περιόδους μεταβλητότητας. Το 2020, ο ρόλος τους έγινε πιο σημαντικός καθώς διευκόλυναν τις συναλλαγές για τόσο θεσμικούς όσο και ιδιώτες επενδυτές.
Γιατί αυξάνεται η μεταβλητότητα πριν από τις εκλογές
Πολιτική αβεβαιότητα
Οι εκλογές φέρνουν πολιτική αβεβαιότητα, ειδικά όταν οι υποψήφιοι έχουν πολύ διαφορετικά προγράμματα. Για παράδειγμα, το 2020 υπήρχαν ανησυχίες για πιθανή καθυστέρηση στα εκλογικά αποτελέσματα λόγω των ταχυδρομικών ψήφων και ενδεχόμενης μετεκλογικής κοινωνικής αναταραχής, γεγονός που αύξησε τη μεταβλητότητα. Τον VIX τον Οκτώβριο του 2020 εκτινάχθηκε πάνω από τις 40 μονάδες λόγω αυτών των ανησυχιών.
Πολιτικές επιπτώσεις και οικονομικές προοπτικές
Κάθε εκλογή φέρνει συγκεκριμένες πολιτικές επιπτώσεις. Οι εκλογές του 2016 έδειξαν ότι ένα ενδεχόμενο νίκης του Trump θα μπορούσε να οδηγήσει σε απορρύθμιση και φορολογικές περικοπές για τις επιχειρήσεις, ενώ μια νίκη της Clinton θα έφερνε πιο αυστηρούς κανονισμούς. Αυτό οδήγησε σε αυξημένη μεταβλητότητα, με τον VIX να φτάνει πάνω από τις 22 μονάδες πριν από τις εκλογές.
Ποιοι κερδίζουν από τα στοιχήματα στον VIX;
Traders μεταβλητότητας
Οι επαγγελματίες traders που κατανοούν τις περιπλοκές του VIX μπορούν να κερδίσουν πολλά. Το 2020, οι traders που πόνταραν στη μεταβλητότητα τον Οκτώβριο είδαν κέρδη πάνω από 20% στις θέσεις τους σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης VIX.
Hedge funds και θεσμικοί επενδυτές
Τα hedge funds κερδίζουν στοιχηματίζοντας σε αυξήσεις της μεταβλητότητας. Το 2020, οι hedge funds με στρατηγικές μεταβλητότητας είχαν αποδόσεις πάνω από 5% τον Οκτώβριο, καθώς η μεταβλητότητα αυξανόταν.
Market Makers
Οι market makers επωφελούνται από τον αυξημένο όγκο συναλλαγών σε περιόδους έντονης μεταβλητότητας, όπως πριν από τις εκλογές. Το 2020, ο αυξημένος όγκος συναλλαγών σε προϊόντα VIX αύξησε τα έσοδα των market makers.
Κίνδυνοι στοιχημάτων στον VIX
Παρότι τα στοιχήματα στη μεταβλητότητα μπορεί να είναι επικερδή, ενέχουν σημαντικούς κινδύνους:
Υψηλή μόχλευση: Προϊόντα όπως τα ETFs με μόχλευση, π.χ. το UVXY, μεγεθύνουν τόσο τα κέρδη, όσο και τις ζημίες.
Contango και Backwardation: Οι traders πρέπει να προσέχουν την καμπύλη των futures, καθώς σε περιόδους contango οι θέσεις τους μπορεί να χάνουν αξία, ακόμα κι αν η spot τιμή του VIX ανεβαίνει.
Απώλειες λόγω αποσύνθεσης: Πολλά ETFs του VIX χάνουν αξία με την πάροδο του χρόνου λόγω της κυλιόμενης μεταβλητότητας των συμβολαίων.
Συμπέρασμα
Τα στοιχήματα στον VIX πριν από τις αμερικανικές εκλογές αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι των χρηματοπιστωτικών αγορών. Παρέχουν στους traders την ευκαιρία είτε να αντισταθμίσουν την αβεβαιότητα, είτε να κερδίσουν από τις αναμενόμενες διακυμάνσεις. Ωστόσο, η επιτυχία απαιτεί κατανόηση της αγοράς, σωστό timing και γνώση των σύνθετων προϊόντων μεταβλητότητας.
Πηγές
CBOE VIX Data: https://www.cboe.com
CFTC Report on VIX Futures Positions: https://www.cftc.gov
VIX Option Trading Surge (Nov 2020): https://www.wsj.com
ProShares VIX ETF Data: https://www.proshares.com
VIX Historical Data: https://www.investing.com
* Ο Νικόλαος Χαβούτης είναι διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας SoZone Limited (nhavoutis@gmail.com).