Δύο χρόνια μετά την απομόνωση του πρώτου στελέχους Candida Auris σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, η διασπορά του μύκητα στα νοσοκομεία φαίνεται να είναι ευρύτατη.
Στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ καταφτάνουν συνεχώς δείγματα για αναγνώριση ή επιβεβαίωση, από έναν μεγάλο αριθμό νοσοκομείων, όχι μόνο της Θεσσαλονίκης αλλά του ευρύτερου βορειοελλαδικού τόξου. Τα στελέχη που κυκλοφορούν ταξινομούνται στο σύνολό τους στον Κλάδο 1, της Νότιας Ασίας, για την αντιμετώπιση του οποίου υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές. Ωστόσο, ο κίνδυνος ανάμιξης με πιο ανθεκτικά στελέχη είναι πάντα ορατός, όπως και η πιθανότητα να αναπτυχθεί αντοχή σε κάποια αντιμυκητιασικά φάρμακα.
Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα μελέτης επιστημόνων του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας του ΑΠΘ, με επικεφαλής τον διευθυντή του, καθηγητή Ιατρικής Βιοπαθολογίας Τιμολέοντα-Αχιλλέα Βυζαντιάδη, για την επιδημιολογική καταγραφή της διασποράς του Candida Auris στη Βόρεια Ελλάδα. Ο ίδιος μιλάει στο iatronet.gr για τα ευρήματα της μελέτης, καθώς και για την ανάγκη ενίσχυσης της ετοιμότητας και της δυνατότητας ανταπόκρισης του συστήματος υγείας.
Ευρεία εξάπλωση
Τον Οκτώβριο του 2020 ο Candida Auris απομονώθηκε για πρώτη φορά στη Βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, σε 62χρονο άνδρα. Η πρώτη του παρουσία στην Ελλάδα είχε επιβεβαιωθεί τον Απρίλιο του 2019, ενώ το 2022 ο καθηγητής Νίκος Σύψας είχε χτυπήσει καμπανάκι για την αναδυόμενη υγειονομική απειλή που έδειχνε σημάδια ταχείας εξάπλωσης στα νοσοκομεία της Αττικής και όχι μόνο. Έκτοτε η εξάπλωση του μύκητα είναι ευρεία, σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Η μελέτη του Εργαστηρίου Μικροβολογίας του ΑΠΘ που δημοσιεύτηκε πρόσφατα καταγράφει 90 στελέχη που απομονώθηκαν από τον Οκτώβριο του 2022 ως τον Αύγουστο του 2023 στη Βόρεια Ελλάδα. Τα 45 προέρχονταν από Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, 38 από Παθολογικά τμήματα και 7 από Χειρουργικά Τμήματα Νοσοκομείων. Απομονώθηκαν από 89 νοσηλευόμενους ασθενείς (57 άνδρες - 32 γυναίκες, με μέση ηλικία 66,7 ετών), καθώς και ένα οξύμετρο που δεν συνδέεται απευθείας με έναν συγκεκριμένο ασθενή.
Ως το τέλος του 2023 υπήρξαν άλλες 50 απομονώσεις με παρόμοια χαρακτηριστικά, από τουλάχιστον 10 διαφορετικά νοσοκομεία.
«Αυτές είναι απομονώσεις που έγιναν είτε σε μας είτε σε νοσοκομεία και στάλθηκαν σε μας για επιβεβαίωση. Σίγουρα τα πραγματικά είναι πολύ περισσότερα από αυτά», διευκρινίζει ο κ. Βυζαντιάδης και κάνει λόγο για μια επιδημία που δεν πρέπει να εκληφθεί ως τοπική αλλά ευρύτερης έκτασης. «Ολοένα και περισσότερα νοσοκομεία, όχι μόνο της Θεσσαλονίκης, αλλά και της περιφέρειας μας στέλνουν δείγματα, γεγονός που υποδηλώνει και ευρεία γεωγραφική εξάπλωση», σημειώνει.
Σε 22 περιπτώσεις υπήρξε εν τω βάθει λοίμωξη (μεταξύ των οποίων 3 στο αίμα και 14 στα ούρα), ενώ καταγράφηκαν 27 θάνατοι, από τους οποίους ωστόσο μόνο ένας αποδόθηκε άμεσα στον Candida Auris.
Έχουμε τα όπλα για τα συγκεκριμένα στελέχη
Οι φυλογενετικές αναλύσεις έδειξαν πως τα απομονωμένα στελέχη του μύκητα ταξινομούνται στον Κλάδο Ι (της Νότιας Ασίας), όπως συμβαίνει και με άλλα στελέχη σε όλη την Ελλάδα μέχρι σήμερα. Η παρακολούθηση είναι συνεχής, με νέα στελέχη να προστίθενται καθημερινά στη συλλογή του Μυκητολογικού Εργαστηρίου, αλλά χωρίς να διαφοροποιηθεί η συνολική εικόνα μέχρι σήμερα, όπως αναφέρεται στη μελέτη.
Όλα τα απομονωμένα στελέχη είναι ευαίσθητα σε ένα ευρύ φάσμα αντιμυκητιασικών φαρμάκων, γεγονός που σημαίνει πως υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές επιλογές αποτελεσματικής αντιμετώπισης της εν τω βάθει λοίμωξης. Οι μελετητές καταγράφουν ως πιθανή μελλοντική πρόκληση την ανάπτυξη αντοχής στις εχινοκανδίνες, που αποτελούν φάρμακα επιλογής για την καντινταιμία ή τη λοίμωξη του ουροποιητικού.
Επένδυση σε μεγαλύτερη ετοιμότητα
Με τα σημερινά δεδομένα, όπως αναφέρει ο καθηγητής, η επιστημονική κοινότητα είναι σε θέση να υποστηρίξει πως ελέγχει σε σημαντικό βαθμό την κατάσταση, αλλά αυτό δεν πρέπει να σημάνει εφησυχασμό.
«Είμαστε έτοιμοι πια, ξέρουμε τι αντιμετωπίζουμε, οι συνάδελφοι στα νοσοκομεία έχουν ενημερωθεί και ξέρουν πού και με ποια διαδικασία θα παραπέμψουν κάτι που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν στον δικό τους χώρο», επισημαίνει ο κ. Βυζαντιάδης και προσθέτει: «Είμαστε σε μια πολύ καλύτερη θέση, γνωρίζουμε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε συγκεκριμένα στελέχη συγκεκριμένου κλάδου, αυτό όμως δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα παραμείνει έτσι και στο μέλλον. Μπορεί να αναμιχθεί με άλλα στελέχη πιο ανθεκτικά, μέσα από τη μετακίνηση πληθυσμών, περιβαλλοντικούς και άλλους παράγοντες».
Συμπερασματικά, οι μελετητές υπογραμμίζουν, μεταξύ άλλων, ότι:
- Ο Candida auris παρουσιάζει αυξημένη ικανότητα αποικισμού και οριζόντιας εξάπλωσης και τείνει να επηρεάζει σοβαρά άρρωστους, και ιδιαίτερα πιο ευάλωτους νοσηλευόμενους ασθενείς.
- Μπορεί να αποτελέσει μια άμεση απειλή για την κλινική πρόγνωση, για την κανονική ροή εργασίας στο σύστημα υγείας, τις υποδομές φροντίδας και τη χρηματοδότηση.
- Υπάρχει ανάγκη συνεχούς ετοιμότητας «Πρέπει να είμαστε πάντα προετοιμασμένοι και γι’ αυτό χρειάζεται να επενδυθούν πόροι, ακόμη κι αν αυτοί δεν θα χρησιμοποιηθούν άμεσα. Χρειάζεται καλή στελέχωση, καλός εξοπλισμός και να παρακολουθούμε τις εξελίξεις.
- Αν και φαίνεται προς το παρόν ότι η συνεχιζόμενη εξάπλωση του Candida auris είναι υπό σχετικό έλεγχο και ότι εξακολουθούν να υπάρχουν θεραπευτικές λύσεις, τίποτα δεν είναι σίγουρο για το μέλλον.