Το φυσικό αέριο αποτελεί μέρος σχεδόν κάθε πτυχής της καθημερινής μας ζωής. Χρησιμοποιείται για τη θέρμανση, το μαγείρεμα, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ως καύσιμο για τα μηχανοκίνητα οχήματα, στα λιπάσματα και στην κατασκευή πλαστικών.
Μέσα από μια διαδικασία που πηγαίνει εκατομμύρια χρόνια πίσω, τα υπολείμματα φυτών και ζώων υπόκεινται σε πίεση, αναμειγνύονται με ιζήματα και με φυσική θέρμανση σχηματίζουν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου. Με την ίδια διαδικασία δημιουργούνται τα κοιτάσματα και του άνθρακα αλλά και του πετρελαίου.
Οι ταμιευτήρες φυσικού αερίου είναι συνήθως υπόγειες περιοχές όπου το αέριο είναι παγιδευμένο μέσα σε πορώδεις και διαπερατούς βραχώδεις σχηματισμούς, που περιορίζονται από αδιαπέραστα πετρώματα ή υδάτινα εμπόδια.
Το φυσικό αέριο στις μέρες μας δεν είναι μόνο μια σημαντική πηγή καθαρής ενέργειας, αλλά και ένα ισχυρό «όπλο» γεωστρατηγικής επιρροής. Με το 40% των παγκόσμιων αποθεμάτων να βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο της Ρωσίας και του Ιράν, οι ΗΠΑ καλούνται να παίξουν τον ρόλο του παγκόσμιου εξισορροπιστή για τη Δύση. Αυξάνουν την παραγωγή τους με στόχο τη μείωση της ευρωπαϊκής εξάρτησης από τη Ρωσία, ενώ παράλληλα ενισχύουν την παγκόσμια βιομηχανική αλυσίδα, μέσω της κάλυψης των βιομηχανικών αναγκών ενέργειας της Ασίας.
Αποθέματα Φυσικού Αερίου: Ρωσία ηγέτιδα δύναμη
Η Ρωσία έχει τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα, με 37,4 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ή περίπου το 20% του παγκόσμιου συνόλου. Το Ιράν, στη δεύτερη θέση, έχει το 17% των συνολικών αποθεμάτων, ακολουθούμενο από το Κατάρ με 13%.
Παραγωγή Φυσικού Αερίου: Οι ΗΠΑ καλπάζουν στην κορυφή
Αν και βρίσκονται στην πέμπτη θέση ως προς τα αποδεδειγμένα αποθέματα, οι ΗΠΑ σέρνουν πρώτες τον χορό της παραγωγής φυσικού αερίου, με ποσοστό 23%. Στο δυναμικό αυτό παιχνίδι ακολουθούν η Ρωσία (17,4%) και το Ιράν (6,4%).
Εξαγωγές φυσικού αερίου: Αμερικανική επίδειξη δύναμης ισχύος
Πέρα από την παραγωγή, οι ΗΠΑ κατακτούν την κορυφή και ως ηγέτης των εξαγωγών παγκοσμίως. Με στοιχεία του 2022 ξεπερνούν τα 82,7 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου (Liquid Natural Gas - LNG) και 104,3 δισ. κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου (Liquified Petroleum Gas - LPG), μεταφέροντάς τα κυρίως μέσω αγωγών.
Στο παγκόσμιο σκηνικό, Ρωσία, Κατάρ και Νορβηγία προσπαθούν να ακολουθήσουν τον ρυθμό.
Ζήτηση για φυσικό αέριο: Ο ασιατικός γίγαντας βρυχάται
Η κατανάλωση φυσικού αεριού κατευθύνεται όλο και περισσότερο εκεί που αυξάνεται η βιομηχανική παραγωγή. Η Ασία αποτελεί έναν ήδη μεγάλο αλλά και ολοένα αυξανόμενο πόλο παραγωγικής έλξης.
Ρωσία και Ευρώπη: Μια μακροχρόνια «συμβίωση» σε πορεία «διαζυγίου»
Η Ρωσία, αντιδρώντας στις δυτικές κυρώσεις, περιορίζει τις εξαγωγές της προς την Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που κάλυπτε περίπου το 40% των αναγκών της μέσω εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με μια νέα ενεργειακή πραγματικότητα.
Οι τιμές ανεβαίνουν, καθώς η ζήτηση είναι αυξητική ενώ η προσφορά μειώνεται. Η ΕΕ αντιδρά με μια προοδευτική πολιτική αποσύνδεσης από το ρωσικό αέριο. Οι παραδόσεις μέσω του αγωγού Nord Stream 1 έχουν μειωθεί και μερικές χώρες όπως για παράδειγμα η Λιθουανία έχουν ήδη αποσυνδεθεί.
Παρότι η ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης αποτελεί τον μακροπρόθεσμο στόχο, η ΕΕ παραμένει προσωρινά εξαρτημένη από τη Ρωσία για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της.
Στατιστικές Πηγές:
- BP’s Statistical Review of World Energy
- US Energy Information Administration
* Ο Νικόλαος Χαβούτης είναι διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας SoZone Limited (nhavoutis@gmail.com)