Ένας αυξανόμενος αριθμός αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων οικονομιών βρίσκεται σε οικονομική δυσπραγία, αυξάνοντας τον κίνδυνο ενός κύματος κήρυξης χρεοστασίου των κρατικών χρεών.
Αυτή η χρηματοπιστωτική δυσπραγία σημειώνεται εν μέσω της αύξησης των τιμών των τροφίμων, της ενέργειας και των εισαγωγών. Ορισμένες χώρες, όπως η Σρι Λάνκα και η Ζάμπια, έχουν ήδη αθετήσει τις υποχρεώσεις τους για την πληρωμή του εξωτερικού τους χρέους, ενώ ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός χωρών - όπως το Μπαγκλαντές, η Γκάνα, το Πακιστάν και η Σερβία - έχει απευθυνθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να ζητήσει χρηματοδότηση, κάτι που συχνά αποτελεί προάγγελο για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους. Αν και ταλανίζονται από ποικίλα δικά τους οικονομικά και χρηματοπιστωτικά προβλήματα, οι μεγαλύτερες αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, η Ινδία, το Μεξικό και η Βραζιλία, έχουν μια δίκαιη καθαρή θέση εξωτερικού χρέους λόγω χαμηλού χρέους, μεγάλων συναλλαγματικών αποθεμάτων ή και των δύο.
Από τον Ιούλιο, το Bloomberg υπολόγισε ότι κρατικό χρέος αξίας 240 δισ. δολαρίων διαπραγματεύεται σε προβληματικό έδαφος, δηλαδή με υψηλό κίνδυνο αθέτησης. Αυτό αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα πέμπτο του εξωτερικού δημόσιου χρέους των αναδυόμενων αγορών ύψους 1,4 τρισ. δολαρίων σε σκληρό νόμισμα. Το Bloomberg εκτιμά επίσης ότι οι σχεδόν 20 χώρες που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο δυσπραγίας αντιπροσωπεύουν σχεδόν 1 δις. ανθρώπους.
Η Τράπεζα του Καναδά και η Τράπεζα της Αγγλίας εκτιμούν ότι η συνολική αξία του κρατικού χρέους σε αθέτηση ανέρχονταν σε 376 δισ. δολάρια το 2021. Ενώ αυτό αντιπροσωπεύει μια μείωση 15% - που οφείλεται κυρίως στην επίλυση των αθετήσεων από την Αργεντινή και τον Ισημερινό - σε σύγκριση με τα 448 δισ. δολάρια σε αθέτηση το 2020, μεγαλύτερες καθυστερήσεις καταγράφηκαν σε χώρες όπως το Μπελίζ, η Μοζαμβίκη, το Ναούρου, το Πουέρτο Ρίκο, το Σουρινάμ, η Βενεζουέλα και η Ζάμπια. Είναι ανησυχητικό ότι ο αριθμός των προβληματικών χωρών αυξάνεται.
Τα υψηλά επίπεδα χρέους, σε συνδυασμό με την απότομη σύσφιξη των χρηματοπιστωτικών συνθηκών, έχουν καταστήσει πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες ευάλωτες σε οικονομική και χρηματοπιστωτική δυσπραγία. Από την αρχή του έτους, η απότομη και απροσδόκητη αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων αύξησε το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.
To ισχυρότερο δολάριο έχει επίσης ασκήσει πίεση στο ισοζύγιο πληρωμών πολλών φτωχότερων χωρών αυξάνοντας το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους τους σε όρους τοπικού νομίσματος - ασκώντας πίεση στους ισολογισμούς των δανειοληπτών, ιδίως εκείνων που βασίζονται σε έσοδα σε τοπικό νόμισμα για την εξυπηρέτηση υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμα. Τα υψηλότερα επιτόκια των ΗΠΑ και η αυξανόμενη προοπτική ύφεσης τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλες προηγμένες οικονομίες επηρεάζουν επίσης αρνητικά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης πολλών χωρών. Επιπλέον, πολλές χώρες χαμηλού και κατώτερου μεσαίου εισοδήματος έχουν αναλάβει σημαντικό διεθνές χρέος την τελευταία δεκαετία, είτε μέσω επίσημου δανεισμού από την Κίνα (συχνά στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Belt and Road) είτε με τη μορφή δανεισμού από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Το οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σοκ λόγω της Covid-19 και η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων συνέβαλαν επίσης στη σημαντική συσσώρευση δημόσιου και εξωτερικού χρέους σε πολλές χώρες, υπονομεύοντας την ικανότητά τους να μετριάσουν αυτές τις διάφορες προκλήσεις.
Το σταθμισμένο ως προς το εμπόριο δολάριο βρίσκεται σε υψηλό 20ετίας, επιτείνοντας τη χρηματοπιστωτική δυσπραγία στις υπερχρεωμένες αναπτυσσόμενες χώρες λόγω του αυξανόμενου κόστους εξυπηρέτησης του χρέους. Η οικονομική ύφεση που σχετίζεται με την πανδημία και οι υψηλότερες κρατικές δαπάνες έχουν αυξήσει τα επίπεδα του δημόσιου χρέους σχεδόν παντού. Το επακόλουθο σοκ των τιμών των βασικών εμπορευμάτων και ο πληθωρισμός της ενέργειας και των τροφίμων επιδείνωσαν την οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση, ιδίως στις χώρες χαμηλού και κατώτερου μεσαίου εισοδήματος.
Η χρηματοπιστωτική δυσπραγία στις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες θα επιδεινωθεί προτού βελτιωθεί, αυξάνοντας τον κίνδυνο κρατικών χρεοκοπιών τους επόμενους 24-36 μήνες. Σχεδόν 50 χώρες διατρέχουν υψηλό κίνδυνο οικονομικής και χρηματοπιστωτικής δυσπραγίας και κρατικής χρεοκοπίας. Δεν θα αναγκαστούν όλες οι χώρες να προβούν σε αναδιάρθρωση, αλλά ο κίνδυνος αναδιάρθρωσης θα είναι ιδιαίτερα υψηλός για τις χώρες χαμηλού και κατώτερου μεσαίου εισοδήματος που αντιμετωπίζουν υψηλότερες τιμές τροφίμων και ενέργειας και μειωμένα συναλλαγματικά αποθέματα εν μέσω υψηλότερου κόστους δανεισμού.
Οι άτακτες χρεοκοπίες προκαλούν συνήθως το μεγαλύτερο βαθμό οικονομικής δυσπραγίας, αλλά ακόμη και αν τα προληπτικά προγράμματα του ΔΝΤ μπορούν να βοηθήσουν στην αποτροπή μιας χρεοκοπίας, η οικονομική και χρηματοπιστωτική προσαρμογή που είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση μιας χώρας θα προκαλέσει σημαντικό πόνο στις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες. Αντίθετα, οι χώρες με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα συνολικά είναι πολύ λιγότερο πιθανό να χρεοκοπήσουν ή να αντιμετωπίσουν οικονομική δυσπραγία από ό,τι οι φτωχότερες χώρες. Η μεγαλύτερη μακροοικονομική ευελιξία, οι πιο ώριμες χρηματοπιστωτικές αγορές και η δυνατότητα διεθνούς δανεισμού στο δικό τους νόμισμα συνήθως περιορίζουν τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους.
Οι χώρες με υψηλό εισόδημα, ωστόσο, δεν είναι σε καμία περίπτωση πλήρως θωρακισμένες από τέτοιους κινδύνους. Λίγο λιγότερο από το 10% του συνόλου των χωρών υψηλού εισοδήματος που έχουν αξιολογηθεί - συμπεριλαμβανομένων των Μπαρμπάντος, του Μπαχρέιν και των Σεϋχελλών - έχουν αξιολογηθεί με Β ή χαμηλότερα και, ως εκ τούτου, αντιμετωπίζουν σημαντικό κίνδυνο αθέτησης.
Η Fed είναι πιθανό να προτιμήσει να κινηθεί επιφυλακτικά προκειμένου να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της μετά την πρόσφατη άνοδο του πληθωρισμού και θα συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια, προκαλώντας μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική δυσπραγία στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Τα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα μειώθηκαν από 12,9 τρισ. δολάρια στο τέλος του 2021 σε 12 τρισ. δολάρια στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2022, γεγονός που υποδηλώνει πιέσεις στο ισοζύγιο πληρωμών. Τα στοιχεία σε επίπεδο χωρών υποδεικνύουν ακόμη πιο απότομη μείωση των αποθεματικών κατά το τρίτο τρίμηνο του 2022.
Από τις περίπου 140 χώρες με αξιολόγηση από έναν από τους τρεις μεγάλους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, σχεδόν οι μισές έχουν βαθμολογηθεί με Β ή χαμηλότερα από τουλάχιστον έναν οργανισμό αξιολόγησης. Αυτό υποδηλώνει ένα μελλοντικό κύμα οικονομικής δυσπραγίας και αναδιάρθρωσης του χρέους, ιδίως μεταξύ των φτωχότερων χωρών.
Στις χώρες στις οποίες υπάρχουν credit default swaps, η Νιγηρία, το Πακιστάν, η Κένυα, η Αργεντινή, η Αίγυπτος, το Ελ Σαλβαδόρ, η Βενεζουέλα και η Γκάνα διαπραγματεύονται όλες πάνω από 1.000 μονάδες βάσης, γεγονός που υποδηλώνει ότι αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο κρατικής χρεοκοπίας.