«Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων David Beasley, στο BBC, προειδοποιεί ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία στέλνει τις τιμές των τροφίμων στα ύψη, με καταστροφικές συνέπειες για τους φτωχότερους ανθρώπους του κόσμου», εξηγεί ο Albert Edwards της Société Générale.
«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει εκτεταμένες οικονομικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Οι περισσότερες από τις ευρύτερες οικονομικές ζημιές θα οφείλονται στις διαταραχές που θα προκληθούν στην πραγματική ή τη δυνητική προσφορά στις προμήθειες τροφίμων, βιομηχανικών μετάλλων και ενέργειας, οδηγώντας τις τιμές σε απότομη άνοδο», εκτιμά ο διάσημος για τις πεσιμιστικές απόψεις του αναλυτής της γαλλικής τράπεζας.
«Οι τομείς πίεσης είναι πολύ λιγότερο προβλέψιμοι και ενδέχεται να γίνουν εμφανείς μόνο τις επόμενες εβδομάδες. Η Ουκρανία παράγει περίπου το 70% των παγκόσμιων εξαγωγών αερίου νέον. Ενώ οι πινακίδες νέον είναι πλέον κυρίως αντίκες, είναι ένα κρίσιμο συστατικό στην παραγωγή ημιαγωγών. Αυτό το είδος αερίου πρέπει να εξευγενιστεί σε εξαιρετικά υψηλή καθαρότητα. Τα δύο τρίτα του προέρχονται από ένα μόνο εργοστάσιο στην Οδησσό της Ουκρανίας. Αν αυτές οι αποστολές νέον σταματήσουν, οι αναλυτές λένε ότι οι παγκόσμιοι κατασκευαστές τσιπ θα έχουν πιθανώς προμήθειες περίπου 8 εβδομάδων. Τότε τι;», αναρωτιέται ο Edwards.
Τι γίνεται με τα τρόφιμα;
Ο David Rosenberg σημειώνει ότι «αυξανόμενος κατάλογος χωρών, όπως η Ουγγαρία, η Αργεντινή, η Τουρκία και η Ινδονησία, απαγορεύουν τώρα ή περιορίζουν τις εξαγωγές σιτηρών, με την ασφάλεια του εφοδιασμού που αναδεικνύεται σε κρίσιμο θέμα. Οι προοπτικές της συγκομιδής, που περιορίστηκαν από την απότομη σύσφιξη των περιορισμών στις προμήθειες λιπασμάτων, είναι αδύναμες, κάτι που σημαίνει ότι οι τιμές εδώ έχουν εκτοξευθεί σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ», εξηγεί ο αναλυτής της SG.
Πριν από μια δεκαετία, πολλές αναδυόμενες οικονομίες (EM) συγκλονίστηκαν από κοινωνικές αναταραχές που προκλήθηκαν από την εκτίναξη των τιμών των τροφίμων. Οι τιμές των τροφίμων στις ΕΜ έχουν αυξηθεί πολύ πιο απότομα πρόσφατα από ό,τι και πριν από την Αραβική Άνοιξη και πολύ περισσότερο από ό,τι στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Καθώς τα τρόφιμα ακριβαίνουν και η φτώχεια χτυπάει τα σπίτια, είναι πιθανό να συμβούν βίαια γεγονότα, πολύ πέρα από τη σύγκρουση στην Ουκρανία, εκτιμά ο Edwards.
Βραχυπρόθεσμα, η εκτίναξη των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας θα προκαλέσει σχεδόν σίγουρα μια συντριπτική παγκόσμια ύφεση. Αλλά οι εγχώριες πολιτικές πραγματικότητες του κατευνασμού ενός ανήσυχου πληθυσμού θα αναγκάσουν τις κυβερνήσεις είτε να επιδοτήσουν άμεσα τα νοικοκυριά για να αντισταθμίσουν το κόστος ζωής, είτε να επιβάλουν ελέγχους τιμών όπως στη δεκαετία του 1970, που θα χρηματοδοτηθούν από περισσότερο QE, προβλέπει ο Albert Edwards.
Η κρίση του «κόστους ζωής» στη Δύση
Η κρίση του «κόστους ζωής» στη Δύση μαινόταν ήδη πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, απλά τώρα έχει φτάσει σε ένα εντελώς νέο επίπεδο. Αυτή η συμπίεση θα ενταθεί στο εγγύς μέλλον.
«Σίγουρα δεν είμαι ο μόνος που πιστεύει ότι αυτό το σοκ των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας θα είναι αρκετό για να βυθίσει την παγκόσμια οικονομία ξανά στην ύφεση, ειδικά με τη Fed να φαίνεται ακόμα τόσο πρόθυμη να επιδείξει τα διαπιστευτήριά της για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Η αγορά όμως έχει αμφιβολίες, με τις αυξήσεις των επιτοκίων το επόμενο έτος, ενώ ακόμη και κάποιες μειώσεις επιτοκίων αρχίζουν να αποτιμώνται για το 2024», υποστηρίζει ο Edwards.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι μετριοπαθείς προσδοκίες για αυξήσεις των επιτοκίων έχουν οδηγήσει σε πτώση στις πραγματικές αποδόσεις των 10ετών ομολόγων, κυρίως στη Γερμανία, ενώ ταυτόχρονα τα επιτόκια 10ετούς πληθωρισμού έχουν εκτοξευθεί -και πάλι ιδιαίτερα στη Γερμανία. Ο αναμενόμενος πληθωρισμός 5ετίας σε 5 χρόνια στις ΗΠΑ (σ.σ. 5y in 5y) έχει μόλις και μετά βίας υποχωρήσει από την πτωτική τάση από τα μέσα του 2021 και παραμένει κάτω από το σημείο όπου βρισκόταν για το μεγαλύτερο μέρος του 2018. Παρά την πρόσφατη άνοδο του κόστους των τροφίμων και της ενέργειας, οι αγορές εξακολουθούν σαφώς να θεωρούν τον υψηλότερο πληθωρισμό ως «παροδικό», μια λέξη την οποία ο πρόεδρος της Fed, Powell, είχε προσπαθήσει να αποσύρει πριν από λίγο καιρό.
«Οι σκέψεις μου συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό με την αγορά ομολόγων. Πιστεύω ότι παρά τις στενές αγορές εργασίας, η μαζική συμπίεση του κόστους ζωής δεν θα οδηγήσει σε ένα ξέσπασμα του σπιράλ τιμών/μισθών, αλλά αντίθετα θα συντρίψει την ήδη εύθραυστη καταναλωτική ζήτηση και θα προκαλέσει ύφεση. Αναμένω ότι ο Τύπος θα αποκαλέσει την επόμενη ύφεση "στασιμοπληθωρισμό" στην αρχή, αλλά το κομμάτι του "πληθωρισμού" γρήγορα θα διαλυθεί, καθώς η ύφεση θα βαθαίνει. Ο παλιός μας φίλος ο αποπληθωρισμός μπορεί να κάνει ακόμη και μια τελευταία εμφάνιση, καθώς η πτώση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων θα οδηγήσει τα ποσοστά πληθωρισμού κάτω από το μηδέν για λίγο», προβλέπει ο perma-bear Albert Edwards.
O Edwards εξηγεί γιατί αναφέρει «μια τελευταία εμφάνιση», λέγοντας ότι με τον ίδιο τρόπο που η πανδημία προκάλεσε μια πιο επιθετική δημοσιονομική και νομισματική αντίδραση με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να προχωρούν στη νομισματοποίηση (σ.σ. monetization) των τεράστιων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η τρέχουσα κρίση του κόστους ζωής θα αναγκάσει τους δυτικούς φορείς χάραξης πολιτικής σε μια ακόμη πιο επιθετική δημοσιονομική και νομισματική αντίδραση.
«Πρώτον, οι κρατικές δαπάνες για την άμυνα και την ενεργειακή ανθεκτικότητα θα αυξηθούν απότομα (ιδίως αλλά όχι μόνο στην Ευρώπη). Δεύτερον, θα υπάρχει παντού η απαίτηση να αμβλυνθεί ο δημόσιος θυμός που προκαλείται από την κρίση του κόστους ζωής, που θα καταστήσει αναγκαία τη χορήγηση δημοσιονομικών επιδοτήσεων, είτε απευθείας στα νοικοκυριά είτε στις εταιρείες ενέργειας. Οι κεντρικές τράπεζες θα κληθούν να αναλάβουν την ολοένα και μεγαλύτερη δημοσιονομική ευθύνη», εκτιμά ο Edwards.
«Άκουσα πρόσφατα κάποιον να αναφέρει την επιστροφή στον έλεγχο των τιμών ως αντίδραση για την ανακούφιση του κόστους της κρίσης διαβίωσης. Σημείωσα ότι ίσως αυτό να έχει ήδη συμβεί στη Γαλλία, με την κύρια παραγωγό EDF που υποχρεώθηκε να συγκρατήσει τις αυξήσεις των τιμών "μόνο" στο 4%, με αποτέλεσμα να απαιτηθεί κυβερνητική διάσωση. Είναι σχεδόν σαν να έχουμε κάνει τον κύκλο μας πίσω στη δεκαετία του 1970. Επόμενο βήμα είναι ο έλεγχος μισθών;» διερωτάται και καταλήγει ο Albert Edwards.