Αφότου πήραν τον έλεγχο της Καμπούλ, η επιθυμία των Ταλιμπάν για διεθνή νομιμοποίηση θα διαμορφώσει τη θέληση και την ικανότητα τους να περιορίσουν τους ξένους εξτρεμιστές που χρησιμοποιούν το Αφγανιστάν ως βάση επιχειρήσεων.
Ηδη έχουν εμπλακεί σε συνεννοήσεις με άλλες χώρες, κυρίως την Κίνα και τη Ρωσία που ήδη έθεσαν πολύ συγκεκριμένους όρους για την αναγνώριση. Οι Ταλιμπάν πρέπει να επιδείξουν την θέληση και την ικανότητα να περιορίσουν επιθέσεις στο εξωτερικό από το έδαφός τους. Στην περίπτωση των Κινέζων Ουγιγούρων αυτό μοιάζει σχετικά απλό, τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά. Είναι όμως πιο περίπλοκο όταν αφορά ομάδες όπως η Αλ Κάιντα που έχει το κίνητρο να στοχεύσει σε άλλους περιφερειακούς στόχους μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν.
Η θέληση
Το εάν οι Ταλιμπάν θα είναι διατεθειμένοι να περιορίσουν τους εξτρεμιστές θα εξαρτηθεί από την ισορροπία που διαμορφώνουν δυο αντίθετες δυνάμεις: την ανάγκη να αποκτήσουν διεθνή νομιμότητα και την ανάγκη να διατηρήσουν την αφοσίωση άλλων διεθνικών ομάδων με ανάλογη ιδεολογία.
Οι Ταλιμπάν προσέφεραν καταφύγιο σε τέτοιες ομάδες (κυρίως στην Αλ Κάιντα) παρά την καταδίκη των Δυτικών και τις αεροπορικές επιθέσεις. Αυτή η στήριξη οδήγησε τις ΗΠΑ να τους ανατρέψουν μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Σήμερα, αρκετές ομάδες ξένων μαχητών και ομάδων λειτουργούν δίπλα στους Ταλιμπάν, από την Αλ Κάιντα και την AQIS έως το Πακιστανικό Tehrik-e-Taliban (TTP) και το δίκτυο Haqqani.
Ενώ οι περισσότεροι πολέμησαν εναντίων των ΗΠΑ και των δυτικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν, αλλά και κατά της κυβέρνησης, AQIS και TTP έχουν εμπλακεί σε δραστηριότητες και εναντίον του Πακιστάν. Και παρότι ανταγωνίζονται το Ισλαμικό Κράτος (ISKP) συνεργάζονται με άλλες ξένες ομάδες μαχητών με ανάλογες ιδέες.
Οι Ταλιμπάν μπορεί να έχουν εστιάσει στο Αφγανιστάν, αλλά έχουν καθαρές συμπάθειες με πολλές από αυτές τις ομάδες. Μια συμφωνία να τις περιορίσουν ή να τις ελέγξουν θα έδειχνε, επιφανειακά τουλάχιστον, να αντικρούεται με την ιδεολογία τους και τους υφιστάμενους δεσμούς. Ισως θα είναι πρόθυμοι να περιορίσουν συγκεκριμένες μικρότερες ομάδες, όπως οι ένοπλοι Ουγιγούροι που ενδιαφέρουν την Κίνα. Ο περιορισμός τέτοιων ομάδων, όμως, θα απαιτήσει ισχυρότερη πολιτική θέληση και πιο ξεκάθαρα οφέλη απ’ ότι αν επιλέξουν να τους προστατεύσουν. Τουλάχιστον σε περιορισμένη βάση, Πεκίνο και Μόσχα μπορούν να τα προσφέρουν.
Οι Ταλιμπάν θα αναζητήσουν διεθνή νομιμοποίηση για να κερδίσουν πρόσβαση στο εμπόριο αλλά και βοήθεια στη διαχείριση κρίσιμων υποδομών. Αυτή η νομιμοποίηση, την οποία τους αρνήθηκε η διεθνής κοινότητα τη δεκαετία του 1990, θα μειώσει την πιθανότητα εξωτερικής βοήθειας σε κινήματα εναντίον τους εντός του Αφγανιστάν. Ιδιαίτερη σημασία έχει η Ρωσία δεδομένων των σχέσεων της στην Κεντρική Ασία και το ιστορικό της εμπλοκής της στο Αφγανιστάν. Μια αναγνώριση από την Κίνα ή η Ρωσία θα προσφέρει ασπίδα και έναντι κυρώσεων από τον ΟΗΕ. Αν αυτά τα οφέλη υπερβαίνουν αυτά που θα είχαν επιτρέποντας επιθέσεις από το έδαφός τους στο εξωτερικό ή την εκπαίδευση ξένων, μπορεί να είναι πρόθυμοι να περιορίσουν επιλεκτικά τις δραστηριότητες κάποιων εταίρων τους, τουλάχιστον για ένα ή δυο χρόνια.
Η ικανότητα
Οι Ταλιμπάν ξεκάθαρα έχουν συμφέρον να κερδίσουν διεθνή ή τουλάχιστον περιφερειακή νομιμοποίηση. Με εγγενής περιορισμούς, όμως, θα είναι δύσκολο να ελέγξουν τη δράση μαχητών τόσο εντός της χώρας, όσο και πέρα από τα σύνορά της, ανεξάρτητα από τις προθέσεις τους. Η πολιτική συνοχή εντός των Ταλιμπάν θα είναι το πρώτο και πλέον σημαντικό τεστ. Οι μαχητές τους προέρχονται από μεγάλο αριθμό ομάδων, κάποιων με αντικρουόμενες ιδέες για τι πρέπει να είναι, που πρέπει να εστιάσουν και αν θα πρέπει να πάρουν ένα πιο διεθνικιστικό ρόλο.
Το κατά πόσο οι ηγέτες των Ταλιμπάν θα είναι σε θέση να διατηρήσουν την αφοσίωση και την δέσμευση των μαχητών τους στους στόχους που τίθενται σε κεντρικό επίπεδο κατά την περίοδο της μετάβασης από μια ομάδα ανταρτών προς μια καθιερωμένη δύναμη θα προσφέρει μια πρώτη ένδειξη της ικανότητάς τους να ελέγξουν ξένους μαχητές. Τοπικοί ηγέτες, που έχουν στενή σχέση με τους τελευταίους ίσως δείξουν μεγαλύτερη συμπάθεια σε αυτούς απ’ ότι στο κυβερνητικό σύστημα της Καμπούλ.
Το δεύτερο τεστ είναι το εάν θα μπορέσουν να ασκήσουν εξουσία σε όλο το Αφγανιστάν και το τρίτο και τελικό το κατά πόσο θα επιβληθούν σε ομάδες που πολέμησαν στα εδάφη τους, αλλά τώρα έχουν άλλες προτεραιότητες.
Πολεμώντας ένα κοινό εχθρό εντός του Αφγανιστάν ενισχύθηκαν οι δεσμοί μεταξύ των Ταλιμπάν και ξένων μαχητών, αλλά τώρα τα συμφέροντά τους διαφοροποιούνται. Οι Ταλιμπάν μοιράζονται κοινούς σκοπούς με αυτές τις ομάδες αλλά δεν ευθυγραμμίζονται συνολικά. AQIS και TPP έχουν ξεκάθαρα την προσοχή τους εκτός συνόρων και επιδιώκουν να επιταχύνουν τις επιθέσεις στο Πακιστάν και το Μπαγκλαντές. Αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο να υπονομευτούν οι σχέσεις όχι μόνο με το Πακιστάν αλλά και την Κίνα που βλέπει τον Οικονομικό Διάδρομο Κίνας-Πακιστάν (CPEC) ως κρίσιμη οικονομική παράμετρο.
Οι Ταλιμπάν ίσως μπορούν να πείσουν κάποιες ομάδες να εστιάσουν στην μεταβατική φάση που είναι απαραίτητη για να ελέγξουν το Αφγανιστάν, όπως έκαναν με τον Tajik Taliban. Αυτό, όμως, ίσως είναι βραχυπρόθεσμο καθώς αυτός εστιάζει στους ευρύτερους στόχους του στο Τατζικιστάν.
Πιθανόν οι Ταλιμπάν να είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν βία για να εκδιώξουν κάποιους ηγέτες ή ομάδες από το Αφγανιστάν, αλλά η στρατιωτική τους ικανότητα να το πράξουν παραμένει ερώτημα. Εστρεψαν τις δυνάμεις τους κατά του ISKP καθώς υπήρξαν ξεκάθαρες διαφορές και ανταγωνισμός για την εξουσία. Είναι πιθανό παρόμοια μοτίβα να αναδυθούν με το TTP ή την Jamaat Ansarullah καθώς έχουν γεωγραφικούς και συχνά εθνικιστικούς στόχους. Μικρότερες ομάδες όπως το East Turkistan Islamic Movement (ΕΤΙΜ) ίσως αποτελούν εύκολους σχετικά στόχους αν γίνει εφικτό να εντοπιστούν.
Είναι δύσκολο, όμως, να δει κανείς τους Ταλιμπάν που πιθανότατα θα βρεθούν αντιμέτωποι με εξεγέρσεις, να έχουν την πολιτική ή στρατιωτική θέληση να στραφούν κατά της Αλ Κάιντα. Ενας διχασμός με το δίκτυο Haqqani θα πυροδοτήσει επίσης εμφύλιο μεταξύ των μαχητών τους.