Οι διαμάχες εντός του κυβερνώντος κόμματος της Γερμανίας, της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες του Βερολίνου να χειριστεί την κρίση της Covid-19, και να καθυστερήσουν την οικονομική ανάκαμψη της χώρας.
Η πτώση της δημοτικότητας του CDU ανοίγει επίσης την πόρτα για μια μακρά διαδικασία δημιουργίας συνασπισμού μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου, που θα είχε ως αποτέλεσμα μια πολιτική παράλυση της Γερμανίας και, σε κάποιον βαθμό, και της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel επέκρινε στις 28 Μαρτίου τις τοπικές κυβερνήσεις που θέλουν να χαλαρώσουν τα μέτρα lockdown. Οι επικρίσεις της περιελάμβαναν τον Armin Laschet, τον υπουργό-πρόεδρο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και ηγέτη του CDU της Μέρκελ. Ο Laschet απάντησε στις 29 Μαρτίου πως το κρατίδιο του ακολουθεί τους κανόνες, αλλά υποστήριξε πως πρέπει να λαμβάνονται περισσότερες αποφάσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η συζήτηση αυτή γίνεται την ώρα που το παρατεταμένο lockdown στη Γερμανία επηρεάζει αρνητικά την οικονομία της χώρας. Σύμφωνα με το ινστιτούτο IFO, η γερμανική οικονομία πιθανότατα συρρικνώθηκε κατά περίπου 0,7% το α’ τρίμηνο του 2021.
Οι περιφερειακές κυβερνήσεις έχουν σημαντικές πολιτικές εξουσίες στο πλαίσιο του ομοσπονδιακού συστήματος της Γερμανίας. Από την έναρξη της πανδημίας Covid-19, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει αποφασίσει μέτρα lockdown σε συντονισμό με τις 16 περιφερειακές κυβερνήσεις.
Ενώ οι τοπικές κυβερνήσεις και οι κυβερνήσεις των κρατιδίων είχαν περιθώριο ευελιξίας στον τρόπο που αντιμετώπιζαν την πανδημία, το ομοσπονδιακό σύστημα έχει προκαλέσει σύγχυση και προβλήματα στην εφαρμογή των μέτρων lockdown, όπως για παράδειγμα σε ερωτήματα που αφορούν το πώς θα λειτουργήσουν ορισμένα μέτρα όπως τα rapid tests.
Στις 23 Μαρτίου, η γερμανική κυβέρνηση παρέτεινε το lockdown που υποτίθεται θα έληγε στις 28 Μαρτίου, μέχρι τις 18 Απριλίου λόγω του υψηλού αριθμού των μολύνσεων. Τις τελευταίες εβδομάδες η Γερμανική κυβέρνηση έχει αλλάξει επανειλημμένως τη θέση της για ζητήματα που περιλαμβάνουν και τα δωρεάν τεστ αντισωμάτων σε όλη τη χώρα καθώς και τη χρήση του εμβολίου της AstraZeneca. Στις 23 Μαρτίου, η Merkel ανακοίνωσε πως τα μέτρα του lockdown θα αυστηροποιηθούν σε όλη τη χώρα στο διάστημα 1-5 Απριλίου, αλλά την επόμενη μέρα πήρε πίσω την απόφασή της λόγω προβλημάτων στην εφαρμογή.
Η Merkel είπε στις 28 Μαρτίου πως ο νόμος για την προστασία από τις μολύνσεις, που ρυθμίζει τις εξουσίες πολιτικής της ομοσπονδιακής κυβέρνησης κατά τη διάρκεια μιας εθνικής έκτακτης υγειονομικής ανάγκης, μπορεί να τροποποιηθεί ώστε να δοθεί στο Βερολίνο επιπλέον έλεγχος της κατάστασης.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ο συνδυασμός εσωτερικής διαμάχης, σκανδάλων διαφθοράς και της αντίληψης πως ο χειρισμός της πανδημίας από την κυβέρνηση είναι ανεπαρκής, έχει μειώσει τα ποσοστά έγκρισης του CDU. Η Γερμανία θα διενεργήσει ομοσπονδιακές εκλογές στις 26 Σεπτεμβρίου, τις πρώτες μετά από δυο δεκαετίες στις οποίες δεν θα είναι υποψήφια η Merkel.
Τον Ιανουάριο, το κόμμα ονόμασε νέο πρόεδρο του CDU τον Laschet. Σύμφωνα με την παράδοση του CDU, ο πρόεδρος του κόμματος είναι επίσης υποψήφιος για την καγκελαρία, αλλά κάποια μέλη του κόμματος πιστεύουν πως ο Βαυαρός υπουργός-πρόεδρος Markus Soeder θα ήταν καλύτερος υποψήφιος. Στο μεταξύ, αρκετοί βουλευτές του CDU και του βαυαρικού αδελφού κόμματος CSU, εμπλέκονται σε σκάνδαλα διαφθοράς που συνδέονται με τις προμήθειες μασκών προσώπου.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση του INSA που διενεργήθηκε στο διάστημα 26-29 Μαρτίου, ο συνασπισμός CDU/CSU θα λάμβανε το 26% των ψήφων, έναντι 36,5% που ήταν στα τέλη Ιανουαρίου.
Ο Johannes Steiniger, μέλος του κοινοβουλίου του κρατιδίου της Ρηνανίας-Βεσβαλίας, δήλωσε πως «πρέπει να κατεβούμε με τον υποψήφιο με τον οποίον έχουμε τις καλύτερες πιθανότητες σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, και αυτός είναι ο Markus Soeder με μεγάλο περιθώριο». Στις 29 Μαρτίου, ο Soeder αποστασιοποιήθηκε από τον Laschet και στήριξε το αίτημα της Merkel για να επιβληθούν σε όλη τη χώρα τα μέτρα lockdown.
Η Merkel παραδέχθηκε πρόσφατα πως υπάρχουν προβλήματα στον τρόπο με το οποίον χειρίστηκε η κυβέρνηση την πανδημία Covid-19. Σε ομιλία της στην Bundestag είπε πως η υγειονομική κρίση εξέθεσε «σοβαρές αδυναμίες» στη δημόσια διοίκηση της Γερμανίας και παραδέχθηκε πως «ως ομοσπονδιακό σύστημα πρέπει να γίνουμε καλύτεροι και ταχύτεροι».
Ένα πιο αδύναμο CDU θα άνοιγε την πόρτα σε μια πιο κατακερματισμένη Bundestag μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές, κάτι που θα περιέπλεκε τις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Οι μακρές διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα επιβράδυναν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στη Γερμανία και, κατ’ επέκταση, και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στις αρχές του έτους, οι ισχυρές δημοσκοπικές επιδόσεις του CDU/CSU το κατέστησαν βασικό διεκδικητή για να διορίσει τον επόμενο καγκελάριο, μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές, δυνητικά σε συνασπισμό με κάποιο μικρότερο κόμμα όπως οι Πράσινοι. Αλλά η πτώση της δημοφιλίας του CDU/CSU σημαίνει πως οι ψηφοφόροι πάνε σε άλλα κόμματα στην κεντροδεξιά και στην κεντροαριστερά, κάτι που θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα μια πιο κατακερματισμένη Bundestag και πολύ πιο περίπλοκες διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού. Με τη Γερμανία να ηγείται από μια απερχόμενη κυβέρνηση που θα λειτουργεί υπηρεσιακά μετά τον Σεπτέμβριο, το Βερολίνο είναι απίθανο να εφαρμόσει ουσιαστικές αλλαγές στην εσωτερική ή εξωτερική του πολιτική, κάτι που θα επιβράδυνε τη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων τόσο εσωτερικά όσο και σε επίπεδο ΕΕ.
Στη Γερμανία, οι συνασπισμοί μεταξύ κομμάτων διαφορετικών ιδεολογιών είναι κάτι συνηθισμένο, ιδιαίτερα σε περιφερειακό επίπεδο. Αυτό σημαίνει πως θα είναι πιθανές πολλές επιλογές για δημιουργία συνασπισμού σε ομοσπονδιακό επίπεδο μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Η αυξανόμενη δημοφιλία των Πρασίνων θα τους δώσει έναν κρίσιμο ρόλο στο σχηματισμό κυβέρνησης. Οι Πράσινοι θα εξέταζαν έναν κεντροδεξιό συνασπισμό με το CDU/CSU ή έναν αριστερό συνασπισμό με το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και με το αριστερό Die Linke.
Ένας κεντροδεξιός συνασπισμός θα πίεζε για ταχύτερη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της Γερμανίας, περιλαμβανομένης της άρσης των μέτρων τόνωσης που εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, ενώ μια κεντροαριστερή κυβέρνηση θα ανέχονταν υψηλότερα επίπεδα δημοσιονομικών δαπανών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ένας κεντροαριστερός συνασπισμός θα ήταν πιο υποστηρικτικός έναντι της διαδικασίας ομοσπονδιοποίησης της ΕΕ απ’ ότι θα ήταν μια κεντροδεξιά κυβέρνηση, αλλά πιο απρόθυμος να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες ή να συμμετάσχει σε στρατιωτικές αποστολές στο εξωτερικό.