Η επιβεβαίωση πως τουρκικά μαχητικά F-16 επιχείρησαν από το Αζερμπαϊτζάν εν μέσω της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δείχνει την προσήλωση της Τουρκίας στην αμφισβήτηση της ρωσικής ηγεμονίας στο Νότιο Καύκασο.
Δορυφορικές εικόνες που δημοσιοποίησαν οι New York Times έδειξαν τουρκικά F-16 στην αεροπορική βάση Γκαντζά στις 3 Οκτωβρίου, τέσσερις μόλις ημέρες αφότου η Αρμενία ισχυρίστηκε πως F-16 κατέρριψαν ένα από τα δικά της μαχητικά αεροσκάφη Su-25, κατά τη διάρκεια αποστολής στην πρώτη γραμμή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η παρουσία του τουρκικού μαχητικού αεροσκάφους δεν αποδεικνύει την εμπλοκή του στην κατάρριψη του αεροσκάφους, όμως δείχνει άμεση στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας, η οποία ξεπερνά την ήδη εδραιωμένη στήριξη, όπως η αποστολή Σύρων μαχητών και στρατιωτικού εξοπλισμού στις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν.
Η αποφασιστικότητα της Άγκυρας να στηρίξει την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στο ελεγχόμενο από την Αρμενία Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτελεί άμεση πρόκληση για τη θέση της Μόσχας στο Νότιο Καύκασο. Μέχρι τώρα, η Ρωσία έχει επιδιώξει να διαχειριστεί τις εντάσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, για να αποτρέψει το ενδεχόμενο εμπλοκής εξωτερικών δυνάμεων.
Οι συγκρούσεις του Ιουλίου μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν πιθανότατα έδωσαν την ευκαιρία και την κάλυψη στην Τουρκία να βοηθήσει στην προετοιμασία μιας αζέρικης επίθεσης, που θα στηρίζει τις πιο μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες της Τουρκίας στο Νότιο Καύκασο.
Η Τουρκία από καιρό προσπαθούσε να αυξήσει την επιρροή της στο Αζερμπαϊτζάν, για να δώσει ώθηση στο αποτύπωμά της στο Νότιο Καύκασο, μια περιοχή όπου οι τουρκικές και οι ρωσικές φιλοδοξίες βρίσκονται σε ανταγωνισμό. Οι μεγαλύτερες εντάσεις με την Αρμενία πιθανότατα έκαναν το Αζερμπαϊτζάν πιο πρόθυμο να δεχθεί μεγαλύτερη τουρκική στήριξη και ως εκ τούτου πιο πρόθυμο να αμφισβητήσει τον έλεγχο της Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η συνεχιζόμενη αυξημένη δραστηριότητα στη γραμμή επαφής που διαχωρίζει τις δυνάμεις της Αρμενίας από αυτές του Αζερμπαϊτζάν μπορεί να βοήθησαν στην απόκρυψη των προετοιμασιών για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που ξεκίνησαν στις 27 Σεπτεμβρίου.
Τέσσερις ημέρες συγκρούσεων στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν που ξεκίνησαν στις 12 Ιουλίου, που εκείνο το χρονικό διάστημα ήταν η μεγαλύτερη κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών από τις μάχες του 2016 στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, πυροδότησαν μια στενή αλληλεπίδραση μεταξύ του τουρκικού και του αζέρικου στρατού.
Στις 16 Ιουλίου, ο υφυπουργός Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν και υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί διοικητές επισκέφθηκαν την Τουρκία, ξεκινώντας μια συζήτηση που πιθανότατα οδήγησε στον σχεδιασμό των τωρινών συνεχιζόμενων επιχειρήσεων. Μέχρι τις 29 Ιουλίου, οι τουρκικές δυνάμεις ενώθηκαν με τις αζέρικες για δύο εβδομάδες, στο πλαίσιο στρατιωτικών ασκήσεων που περιελάμβαναν την ανάπτυξη τουρκικών F-16 στην αεροπορική βάση Γκαντζά.
Μετά την κλιμάκωση του Ιουλίου και την εντατική αλληλεπίδραση με τον τουρκικό στρατό, τα πυρά συνεχίστηκαν στις γραμμές επαφής ενόσω το Αζερμπαϊτζάν αναβάθμιζε τις αμυντικές θέσεις του και μετέφερε στρατιωτικό εξοπλισμό προετοιμαζόμενο για τις επιχειρήσεις που τώρα σταμάτησαν προσωρινά λόγω της εκεχειρίας που συμφωνήθηκε το βράδυ της Παρασκευής.
Η Τουρκία έχει δείξει μια αξιόπιστη στρατηγική μετριασμού των εντάσεων με τη Ρωσία κατά τη διάρκεια των πολέμων στη Συρία και τη Λιβύη, περιορίζοντας το ενδεχόμενο μιας άμεσης συνεχούς σύγκρουσης μεταξύ των δύο δυνάμεων. Ενώ η κίνηση θα αυξήσει τις ρωσοτουρκικές εντάσεις, τελικά αυτές θα είναι διαχειρίσιμες υπό το υφιστάμενο μοντέλο διμερούς διαμεσολάβησης και αποκλιμάκωσης Ρωσίας και Τουρκίας.
Η άμεση στρατιωτική εμπλοκή στις επιχειρήσεις του Αζερμπαϊτζάν κατά της Αρμενίας κινδυνεύει να δημιουργήσει ένα ακόμα θέατρο στο οποίο θα έρθουν άμεσα αντιμέτωπες οι δυνάμεις της Τουρκίας και της Ρωσίας. Η τρέχουσα τουρκική εμπλοκή δεν έχει ακόμα οδηγήσει σε μια ρωσική στρατιωτική απάντηση προς στήριξη της Αρμενίας· η Μόσχα πιθανότατα ήταν απρόθυμη να κάνει κάτι τέτοιο, σε μια προσπάθεια να διατηρήσει μια ισορροπία στις σχέσεις της με το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία. Όμως, επιπλέον ανάπτυξη τουρκικών δυνάμεων ή άμεση εμπλοκή στις μάχες μπορεί να αναγκάσει τη Ρωσία να αναπτύξει δυνάμεις σε εδάφη που ελέγχει η Αρμενία. Αν συμβεί αυτό, εξακολουθεί να είναι απίθανο να υπάρξει συνεχιζόμενη μάχη μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας. Όπως αποδείχθηκε στις μάχες στη Συρία και στη Λιβύη -όπου η Ρωσία και η Τουρκία έχουν στηρίξει αντίπαλες πλευρές και έχουν δει περιορισμένες άμεσες εμπλοκές-, οι δυο χώρες έχουν αναπτύξει μια αξιόπιστη μέθοδο αποκλιμάκωσης και σταθεροποίησης.
Σε αυτή την περίπτωση, μια άμεση ανάπτυξη τουρκικών και ρωσικών στρατευμάτων είναι πιθανότερο να σταθεροποιήσει τη γραμμή επαφής στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ παρά να καταλήξουν σε μια ευρύτερη σύγκρουση. Μια επέκταση της τουρκικής εμπλοκής, ως εκ τούτου, θα γίνει πιο πιθανή μόνο εάν το Αζερμπαϊτζάν πολεμήσει για να κρατήσει εδάφη.
Πιο μακροπρόθεσμα, η συνεχής οικονομική αδυναμία θα περιορίσει την ικανότητα της Τουρκίας να στηρίξει τις εξωτερικές της φιλοδοξίες, αλλά σε αυτή τη φάση, οι δυνατότητές της θα στηρίξουν την επιθετική της εξωτερική πολιτική. Μια τουρκική αντίληψη για μελλοντικά περιορισμένες δυνατότητες μπορεί μάλιστα να ωθήσουν την Τουρκία να επιδιώξει μια επιθετική εξωτερική πολιτική, όσο ακόμα έχει τη δυνατότητα να το κάνει.
Την ώρα που κάνει επίδειξη δύναμης στην περιφέρειά της, η αυξανόμενη οικονομική υποαπόδοση της Τουρκίας συνεχίζει να απειλεί τις φιλοδοξίες της μακροπρόθεσμα. Η τουρκική λίρα συνεχίζει να αποδυναμώνεται, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να προσαρμόσει τη νομισματική της πολιτική -και η λίρα δέχθηκε περαιτέρω πλήγμα από την τουρκική εμπλοκή στην κρίση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ωστόσο, τα τρέχοντα οικονομικά προβλήματα δεν θα εμποδίσουν μια επιθετική εξωτερική πολιτική ή ακόμα και τις στρατιωτικές δυνατότητες βραχυπρόθεσμα.
Η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει πολλές στρατιωτικές επιθέσεις στη Συρία. Διατηρεί παρουσία σε περιοχές της Ιντλίμπ και κατά μήκος των βόρειων συνόρων της Συρίας που κρατούν οι αντάρτες, πάρα τις άμεσες αντιπαραθέσεις με τους στρατούς της Συρίας και της Ρωσίας.
Ως αντίδραση στην επίθεση του Λιβυκού Εθνικού Στρατού στην Τρίπολη τον Απρίλιο του 2019, η Τουρκία ανέπτυξε στρατιωτικά στοιχεία για να στηρίξει την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Τρίπολης, οδηγώντας σε αυξημένη ρωσική στρατιωτική στήριξη για τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία έχει εντείνει τις εδαφικές διαμάχες με την Ελλάδα και την Κύπρο καθώς προωθεί τις φιλοδοξίες της για ανάπτυξη παράκτιων ενεργειακών πόρων, οδηγώντας σε μια ευρύτερη αντιπαράθεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Τουρκία έχει επίσης αμφισβητήσει άμεσα την Ευρωπαϊκή Ένωση σε άλλα θέματα, χρησιμοποιώντας την ικανότητά της να αυξάνει ή να μειώνει για λόγους πίεσης τις προσφυγικές ροές.
Στο Νότιο Καύκασο, η Τουρκία επιδιώκει να διευρύνει την επιρροή της μέσω των σχέσεών της με το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία, και τώρα το πράττει με τη στρατιωτική της εμπλοκή στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.