Η εμβάθυνση της στήριξης που παρέχει η Ρωσία στον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (ΛΕΣ) αποδεικνύει πως το Κρεμλίνο θεωρεί τον ηγέτη του ΛΕΣ, Χαλίφα Χαφτάρ, ως κρίσιμης σημασίας για την στρατηγική του στην ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Αφρικής και Μεσογείου, και θα μπορούσε να δώσει στη Μόσχα το «πάνω χέρι» στη διαμόρφωση του πολιτικού μέλλοντος της μαστιζόμενης από τον πόλεμο χώρας.
Ο στρατός των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων, δημοσιοποίησε πρόσφατα φωτογραφίες που επιβεβαιώνουν την άφιξη στόλου ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών σε δυο αεροπορικές βάσεις που ελέγχει ο ΛΕΣ στη Λιβύη. Η ανάπτυξη αυτή θα καταστήσει δυσκολότερο για την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΣ) να σημειώσει περαιτέρω στρατιωτικά κέρδη πέραν της Τριπολίτιδας. Όμως, ίσως είναι σημαντικότερο πως η αυξανόμενη εμπλοκή της Ρωσίας στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης –μαζί με την συνεχιζόμενη στήριξη που παρέχει στην ΚΕΣ η Τουρκία- θα αφήσει τη Μόσχα και την Άγκυρα στο τιμόνι της όποιας πιθανής διαπραγμάτευσης μεταξύ της Ανατολικής και Δυτικής Λιβύης, προς απογοήτευση της Ευρώπης και των ΗΠΑ.
Τους τελευταίους δυο μήνες, οι δυνάμεις των ανταρτών του Χαφτάρ έχουν υποστεί μια σειρά σημαντικών απωλειών έναντι των στηριζόμενων από την Τουρκία δυνάμεων της ΚΕΣ στη Δυτική Λιβύη.
- Στις 13 Απριλίου, η ΚΕΣ πήρε υπό τον έλεγχό της αρκετές πόλεις κατά μήκος του παράκτιου δρόμου μεταξύ της Τρίπολης και της Τυνησίας, περιλαμβανομένης της Σαμπράθα.
- Η ΚΕΣ στη συνέχεια κατέλαβε την ζωτικής σημασίας για τον Χαφτάρ αεροπορική βάση αλ-Ουατίγια στη Δυτική Λιβύη στις 18 Μαΐου και έκτοτε έχει αρχίσει να προετοιμάζεται για επίθεση κατά της ελεγχόμενης από τον ΛΕΣ πόλης Ταρχούνα, που βρίσκεται 65 χιλμ νοτιοανατολικά της Τρίπολης.
- Ως «απάντηση» στις απώλειες αυτές, ο ΛΕΣ ανακοίνωσε πρόσφατα πως αποσύρει ορισμένες από τις δυνάμεις του από τις πρώτες γραμμές στην Τρίπολη για να εξαπολύσει μεγάλης κλίμακας αεροπορική επιχείρηση κατά της ΚΕΣ.
Η ανάπτυξη των ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών πιθανότατα σκοπό έχει να βοηθήσει ώστε να μπει «φρένο» στην πρόσφατη δυναμική που έχει αποκτήσει η ΚΕΣ, ακόμα και αν δεν θα βοηθήσει απαραιτήτως τον Χαφτάρ να ανακτήσει χαμένα εδάφη. Τα μαχητικά πιθανότατα θα χρησιμοποιηθούν για να στηρίξουν τους Ρώσους μισθοφόρους, που είναι ενεργοί στις μάχες στη Δυτική Λιβύη, και άλλες ομάδες που τάσσονται υπέρ του ΛΕΣ, με στενή αεροπορική στήριξη, ιδιαίτερα για την προστασία των γραμμών προμήθειας. Επίσης, πιθανότατα θα χρησιμοποιηθούν σε ορισμένες περιπτώσεις στην μάχη για υπεροχή στον αέρα κατά των drones και των συστημάτων αεράμυνας που έχει προμηθεύσει η Τουρκία στην ΚΕΣ.
Φαίνεται ξεκάθαρο, όμως, πως δεν πρόκειται για μια εφάπαξ επίδειξη δύναμης ως αντίδραση στις πρόσφατες απώλειες του ΛΕΣ. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν επίσης πως υπάρχουν αρκετά ρωσικά εμπορικά αεροσκάφη IL-76 στις αεροπορικές βάσεις αλ-Τζούφρα και αλ-Χαντίμ του ΛΕΣ στη Λιβύη, που θα μπορούσαν να παράσχουν περαιτέρω εξοπλισμό και προμήθειες για να στηριχθεί μια πιο μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Μια πιο μόνιμη παρουσία της Ρωσίας στην κεντρική και ανατολική Λιβύη θα μπορούσε να συμβάλει ώστε να γυρίσει το παιχνίδι για τους συμμάχους της Τουρκίας στην Τρίπολη, αλλά και στην βορειοδυτική πόλη Μισράτα.
Οι δυνάμεις της Μισράτα και οι δυνάμεις που τάσσονται υπέρ της ΚΕΣ πραγματοποιούν επίσης επιχειρήσεις που έχουν ως στόχο τις γραμμές επικοινωνίας του ΛΕΣ μεταξύ των μετώπων στην Τρίπολη και στην Ταρχούνα. Η αυξημένη άμεση εμπλοκή της Ρωσίας θα μπορούσε να έχει σχεδιαστεί ως μια αποτρεπτική δύναμη ώστε να κρατηθούν οι δυνάμεις της ΚΕΣ και της Μισράτα σε ασφαλή απόσταση από την αεροπορική βάση αλ-Τζούφρα και από τις δυνάμεις του Χαφτάρ στην κεντρική Λιβύη.
Μένει να φανεί αν η Ρωσία σκοπεύει να έχει μια συνεχιζόμενη ημι-ανάπτυξη στη Λιβύη, όπως έχει στη Συρία. Μια τέτοια ανάπτυξη θα υποδήλωνε πως η πρόθεση της Ρωσίας στη Λιβύη θα ήταν να επιτρέψει στις δυνάμεις του Χαφτάρ να προχωρήσουν σταδιακά στη Δυτική Λιβύη, πραγματοποιώντας ταυτόχρονα χειρουργικά χτυπήματα με στόχο την υποβάθμιση της άμυνας της ΚΕΣ. Αυτό θα ομοίαζε με τη στρατηγική της Μόσχας στη Συρία, όπου οι ρωσικές δυνάμεις επιφέρουν διαρκώς φθορά στους αντάρτες της Συρίας, για να προωθηθεί σταδιακά η κυβέρνηση του Μπασάρ αλ-Άσσαντ, και θα περιελάμβανε αυξημένες μεταφορές οχημάτων μεταφοράς ένοπλου προσωπικού, εξοπλισμού και εκπαίδευσης.
Όμως υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ μιας πιο άμεσης εμπλοκής της Ρωσίας στη Λιβύη, σε σχέση με τη Συρία.
Σε αντίθεση με τους Σύριους αντάρτες, η ΚΕΣ της Λιβύης έχει σημαντικές δυνατότητες αεράμυνας και μια λειτουργική αεροπορική βάση που έχει ήδη αποδειχθεί αποτελεσματική ενάντια στην αύξηση των ρωσικών συστημάτων αεράμυνας του ΛΕΣ. Επιπλέον, ο μεγαλύτερος περιορισμός του ΛΕΣ στην επίθεσή του δεν ήταν απαραίτητα οι δυνατότητές του στον αέρα, αλλά οι επίγειες δυνάμεις του. Μια επιτυχημένη επίθεση κατά της Τρίπολης θα απαιτούσε επιπλέον ρωσική στήριξη των επίγειων δυνάμεων του Χαφτάρ, πέραν των δικών του αεροπορικών δυνάμεων.
Αυξάνοντας την εξάρτηση του Χαφτάρ από τη ρωσική στήριξη, η άμεση και πιο ανοικτή εμπλοκή της Ρωσίας στη Λιβύη θα μπορούσε να της δώσε περισσότερο «λόγο» στις πιθανές ειρηνευτικές συνομιλίες. Επισήμως, το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας εξακολουθεί να ζητά μια εκεχειρία στη Λιβύη. Τον Ιανουάριο, η Μόσχα και η Τουρκία μεσολάβησαν στην αποτυχημένη προσωρινή εκεχειρία μεταξύ του ΛΕΣ και της ΚΕΣ.
Ο ρόλος της Δύσης
Η στήριξη που παρέχει η Ρωσία σε έναν Λίβυο ηγέτη που μελλοντικά θα γινόταν σύμμαχος, θα προκαλέσει ανησυχία στη Δύση για τις προθέσεις της Μόσχας στη Βόρεια Αφρική. Πράγματι, στο πλαίσιο της προσπάθειας της Μόσχας να χτίσει μια ναυτική παρουσία εκτός της Μαύρης Θάλασσας, οι σχεδιαστές στρατιωτικής στρατηγικής της Ρωσίας από καιρό «δείχνουν» τα λιμάνια της Λιβύης στην Τομπρούκ και την Ντερνα ως δυνητικά ιδανικές εναλλακτικές ή και συμπληρωματικές προς τη ρωσική ναυτική εγκατάσταση στη Συρία. Όμως, η εξωτερική επιρροή στη Βόρεια Αφρική κυριαρχείται από τις χώρες της Δύσης στη μετασοβιετική εποχή, ιδιαίτερα από τη Γαλλία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ως εκ τούτου, ενίσχυση των προσπαθειών της Ρωσίας να εδραιώσει μια ημιμόνιμη παρουσία στη Λιβύη, ακόμα και εν μέσω εμφυλίου πολέμου, θα θεωρηθεί από ορισμένους αμερικανούς και ευρωπαίους αξιωματούχους ως απειλή.
Όμως, η Δύση εξακολουθεί να είναι απίθανο να αμφισβητήσει την αυξανόμενη εμπλοκή της Ρωσίας στη Λιβύη, πέραν της ρητορικής.
Στην Ευρώπη, η Γαλλία στήριζε για χρόνια τον Χαφτάρ και πιθανότατα συνεργάζεται με τη Ρωσία στη Λιβύη. Η ιταλική κυβέρνηση ταλαντεύεται μεταξύ της διαπραγμάτευσης και της μη διαπραγμάτευσης με τον Χαφτάρ, είναι όμως απίθανο να εμπλακεί ποτέ στρατιωτικά στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης σε σημαντικό βαθμό. Και στις ΗΠΑ, αν και η παρουσία της Ρωσίας στη Λιβύη έχει θορυβήσει την Αφρικανική Διοίκηση των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, παραμένει ασαφές αν η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ μοιράζεται την ίδια ανησυχία. Ο Λευκός Οίκος αρχικά στήριξε την επίθεση του ΛΕΣ στην Τρίπολη και δεν έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εμπλακεί σε έναν πόλεμο που παραμένει ένα πολιτικά τοξικό ζήτημα για τους ψηφοφόρους και νομοθέτες στις ΗΠΑ.
Το λιγότερο, η αυξημένη εμπλοκή της Ρωσίας θα κάνει το θέατρο της Λιβύης να κυριαρχείται από τη στήριξη που παρέχουν η Ρωσία και η Τουρκία σε αντιμαχόμενες πλευρές. Αυτό σημαίνει πως οποιοσδήποτε δρόμος προς μια πολιτική διαπραγμάτευση στη χώρα θα απαιτήσει τη στήριξη τόσο της Ρωσίας όσο και της Λιβύης για να υλοποιηθεί. Αυτό δεν θα αρέσει στις ΗΠΑ και τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, όμως υπάρχουν πολλοί πολιτικοί και στρατιωτικοί περιορισμοί για να διώξουν τη Ρωσία και την Τουρκία από τη Λιβύη.