Την ίδια ημέρα που η Κίνα παραδέχονταν, για πρώτη φορά, τον κίνδυνο μετάδοσης του κορωνοϊού από άνθρωπο σε άνθρωπο, στις 21 Ιανουαρίου, ξεκινούσε στο Νταβός της Ελβετίας το ετήσιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum – WEF).
Και στο φετινό Φόρουμ παρουσιάστηκε η ετήσια έκθεση (The Global Risks Report) για τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζει ο πλανήτης στην οποία η πιθανότητα πανδημίας ή τουλάχιστον μεταδοτικής ασθένειας δεν βρίσκονταν ούτε καν στην πρώτη δεκάδα! Ο κίνδυνος για τον πλανήτη από μια μεταδοτική ασθένεια θεωρούνταν πολύ μικρός, όπως και ο κίνδυνος «κατάρρευσης τιμών στην ενέργεια» και η «κατάρρευση ενός κράτους».
Οποιος διαβάσει και τις παλαιότερες εκδόσεις του «The Global Risks Report» θα διαπιστώσει πως από το 2007 μέχρι σήμερα ουδέποτε οι κορυφαίοι αναλυτές που το συντάσσουν είχαν συμπεριλάβει στην πρώτη πεντάδα, με βάση την πιθανότητα να συμβεί, μια πανδημία. Το 2007 και το 2008, πάντως, είχαν αναφέρει πως οι επιπτώσεις από μια πανδημία θα ήταν σοβαρές, αλλά όχι σοβαρότερες από μια κατάρρευση τιμών στις αγορές, βουτιά στην τιμή του πετρελαίου ή απότομη προσγείωση της κινεζικής οικονομίας...
Το κείμενο που διάβασαν οι πανίσχυροι πολιτικοί και επιχειρηματίες που βρέθηκαν και φέτος στο Νταβός θεωρούσε πως οι σημαντικότεροι, πιθανοί, κίνδυνοι για τον πλανήτη συνδέονταν με τα «ακραία καιρικά φαινόμενα» (1ο στη λίστα), με «αποτυχία στη λήψη μέτρων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής», «φυσικές καταστροφές», «απώλεια βιοποικιλότητας» και, πέμπτον, «περιβαλλοντικές καταστροφές από τον άνθρωπο». Στον κατάλογο με τους σημαντικότερους κινδύνους δεν υπήρχε πουθενά η λέξη «πανδημία». Εν τω μεταξύ, μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, οπότε και άρχισαν οι περιορισμοί στις μετακινήσεις, είχαν ήδη φύγει από την επαρχία Wuhan της Κίνας, που αποτέλεσε το επίκεντρο του κορωνοϊού, περίπου επτά εκατομμύρια άνθρωποι!
Το φετινό WEF ολοκληρώθηκε στις 24 Ιανουαρίου, με την συζήτηση για τις πανδημίες να είναι ανύπαρκτη. Λίγες ημέρες μετά οι Κινέζοι άρχισαν να εφαρμόζουν περιοριστικά μέτρα ενώ κινητοποιήθηκε και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Οποιος διαβάσει, πάντως, τη φετινή έκθεση «The Global Risks Report» θα βρει σε κάποια από τις 102 σελίδες μια υποσημείωση.
Πρόκειται για μια παραπομπή σε μια άλλη έκθεση, τον «Παγκόσμιο Δείκτη Ασφάλειας στην Υγεία» (Global Health Security Index) που είχε κυκλοφορήσει πριν από λίγους μήνες, στα τέλη Οκτωβρίου, με τη συνεργασία δύο αμερικανικών φορέων που ασχολούνται με κινδύνους όπως τα ατομικά και βιολογικά όπλα ή οι επιδημίες, του Nuclear Threat Initiative (NTI) και του Johns Hopkins Center for Health Security.
Η έκθεση, που είχε συνταχθεί με τη βοήθεια του βρετανικού Economist και τη χορηγία (μεταξύ άλλων) του φιλανθρωπικού ιδρύματος του Bill Gates (ιδρυτή της Microsoft), σήμαινε συναγερμό! Διαπίστωνε «σοβαρότατα προβλήματα στη δυνατότητα των κρατών του πλανήτη», πλούσιων και φτωχών, «για την αποφυγή, εντοπισμό, και αντιμετώπιση μιας πιθανής πανδημίας».
Η ανάλυση των στοιχείων για 195 χώρες του πλανήτη οδηγούσαν σε μέση βαθμολογία 40,2 με ανώτερη το 100, ενώ ακόμα και μεταξύ των 60 πλουσιότερων χωρών η μέση βαθμολογία ήταν 51,9! Η Ελλάδα κατάσσονταν στην 37η θέση με βαθμολογία 53,8 και επισημάνσεις για σοβαρές ελλείψεις στο σχεδιασμό για την αντιμετώπιση μιας πανδημίας, αλλά καλή αξιολόγηση για το επίπεδο των επιστημόνων της. Στην ίδια έκθεση επισημαίνονταν πως «το συμπέρασμα είναι ότι οι παγκόσμιοι βιολογικοί κίνδυνοι αυξάνονται – σε πολλές περιπτώσεις ταχύτερα από τη δυνατότητα ανταπόκρισης των συστημάτων υγείας και ασφάλειας, της επιστήμης και των κυβερνήσεων».
Μεταξύ των συμπερασμάτων της ίδιας έκθεσης περιλαμβάνονται και τα εξής: «Οι περισσότερες χώρες δεν έχουν προχωρήσει σε δοκιμές των συστημάτων υγείας τους ώστε να διαπιστώσουν πως θα ανταποκριθούν σε περίπτωση κρίσης», «η συνεργασία και η εκπαίδευση είναι ανεπαρκής μεταξύ των επαγγελματιών της υγείας, της κτηνιατρικής, της άγριας ζωής» ώστε να παρακολουθείται στενά κάθε πιθανή αιτία για ξέσπασμα πανδημίας.
Προτείνονταν, μάλιστα, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ να συγκαλέσει το 2021 μια Σύνοδο Κορυφής με θέμα τους βιολογικούς κινδύνους, «συμπεριλαμβανομένης της μελέτης για τη χρηματοδότηση και την ταχεία ανταπόκριση». Επιπλέον ζητούσε από τις χώρες να «ελέγξουν τις δυνατότητες των συστημάτων υγείας τους και να παρουσιάζουν, τουλάχιστον σε ετήσια βάση» τα αποτελέσματα για το πως θα λειτουργήσουν σε περίπτωση πανδημίας.
Οι επισημάνσεις του «Global Health Security Index» έμειναν με μία υποσημείωση στην φετινή έκθεση του Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ για τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Οι συντάκτες του «The Global Risks Report» υποστήριζαν πως «ενώ μολυσματικές ασθένειες και πανδημίες αποτελούν σοβαρότατη απειλή για την ανθρώπινη ζωή, τα μη μεταδιδόμενα νοσήματα έχουν βαθμιαία επίσης σοβαρά αποτελέσματα στην ευημερία των ατόμων και των κοινωνιών». Επισημαίνονταν, επίσης, πως μεταδοτικές ασθένειες όπως η πολυομυελίτιδα, η φυματίωση και η ελονοσία αντιμετωπίζονται, αλλά οι συντάκτες παραδέχονταν πως δεν θα επιτευχθούν οι στόχοι για πλήρη εξάλειψή τους μέχρι το 2030.
Ειδική αναφορά γίνεται στην έκθεση στα σοβαρά προβλήματα των συστημάτων υγείας ανά τον πλανήτη εξαιτίας των οποίων καταγράφονται «ανησυχητικές ενδείξεις» όπως η μείωση του προσδόκιμου ζωής ακόμα και σε πλούσιες χώρες (ΗΠΑ, κ.ά.).
Ακόμα και στις αρχές Φεβρουαρίου, όταν πλήθος αναλυτών και ανωτάτων στελεχών εταιρειών συμβούλων συζητούσαν ακόμα τα συμπεράσματα από το φετινό WEF, η λέξη «πανδημία» δεν υπήρχε στις δηλώσεις ή τα κείμενά τους. Λίγες ημέρες αργότερα η κατάσταση άλλαξε δραματικά.
Οι ισχυροί του πλανήτη πιάστηκαν στον ύπνο, αν και υπήρχαν φωνές που εδώ και μήνες προειδοποιούσαν.
* Δείτε την έκθεση «Global Health Security Index» αλλά και το «The Global Risks Report» του Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".