Δείτε εδώ το πρώτο μέρος του αφιερώματος
Το υφιστάμενο διεθνές σύστημα είναι χτισμένο στην πλάτη μιας βορειοατλαντικής συναίνεσης, ουσιαστικά μεταξύ των ΗΠΑ, του Καναδά και της Δυτικής Ευρώπης. Η βασική αρχιτεκτονική σε οικονομία, πολιτική και ασφάλεια τέθηκε σε εφαρμογή όταν αυτές αντιπροσώπευαν τον μεγαλύτερο όγκο σε ό,τι αφορά το εμπόριο, την οικονομική δραστηριότητα, τον στρατό και την πολιτική δύναμη. Ο πλανήτης όμως έχει αλλάξει ουσιαστικά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και ειδικά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο υπόλοιπος κόσμος διεκδικεί το μερίδιό του στη διαμόρφωση των παγκόσμιων κανόνων και ρυθμίσεων και ο «πρωταθλητής» του είναι η Κίνα. Αυτή η τάση θα επιταχυνθεί στην τρέχουσα δεκαετία.
Ο ανταγωνισμός για την παγκόσμια διακυβέρνηση δεν αφορά απλά τις σχέσεις μεταξύ κρατών, αλλά το εμπόριο και την τεχνολογία. Η Κίνα έχει διευρύνει τη θέση της στα διεθνή σώματα που καθορίζουν τους κανόνες και θέτουν τα στάνταρντ και θα συνεχίσει να αποκτά πιο ενεργό ρόλο. Σε συνδυασμό με το τεράστιο μέγεθος της, αυτό μπορεί να έχει μόνιμο αντίκτυπο στην εξέλιξη και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, από τα ηλεκτρικά οχήματα, στην τεχνητή νοημοσύνη, τις τηλεπικοινωνιακές υποδομές και το «ίντερνετ των πραγμάτων».
Το φάσμα των διαφορών φαίνεται ιδιαίτερα σε τομείς όπου ανησυχίες κοινωνικές, οικονομικές και εθνικής ασφάλειας επικαλύπτονται (τηλεπικοινωνίες), αλλά και σε πολύ διαφορετικούς χώρους, όπως η αγροτική πολιτική και τα φυτοϋγειονομικά στάνταρντ, καθώς και σε αντικρουόμενες επιθυμίες για παγκόσμια ρύθμιση και εθνική ανεξαρτησία. Σε αυτά βλέπουμε συνεχιζόμενη απόκλιση, όχι μόνο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας αλλά και μεταξύ αυτών και της Ευρώπης. Ενώ υπάρχουν πολλοί τομείς συνεργασίας μεταξύ των τριών, αυτή τη δεκαετία θα δούμε περαιτέρω ρωγμές στην παγκόσμια συναίνεση και την ανάδυση ανταγωνιστικών, αλλά όχι τελείως διαφορετικών, κανόνων και στάνταρντ.
Μια μεγάλη ερώτηση για αυτή τη δεκαετία είναι ο ρόλος του ΟΗΕ, και ειδικά του Συμβουλίου Ασφαλείας. Τα πέντε μόνιμα μέλη δεν είναι πλέον αντιπροσωπευτικά της κατανομής της παγκόσμιας δύναμης και επιρροής και καθώς ο ανταγωνισμός για τους παγκόσμιους κανόνες μεγαλώνει, η μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας πιθανότατα θα είναι ένα επίμαχο θέμα. Παρόμοια ερωτήματα θα εγερθούν για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου εξαιτίας της συνεχιζόμενης μετατόπισης εκτός πολυμερών εμπορικών συμφωνιών.
Η στροφή στο εμπορικό μοτίβο
Τα εμπορευματοκιβώτια (container) έφεραν επανάσταση στη ναυτιλία, οδηγώντας σε μεγάλες νέες επενδύσεις σε λιμάνια και σχεδιασμούς πλοίων. Υπήρξαν ακόμα και αλλαγές στη γεωγραφία, περιλαμβανομένης της επέκτασης του Καναλιού του Παναμά.
Η ανάπτυξη της παγκόσμιας ναυτιλίας στον σκέλος των εμπορευματοκιβωτίων, όμως, ίσως φτάνει στα όριά της, και παρότι δεν είναι απαραίτητο ότι θα υπάρξει κάμψη, ακόμα και μια επιβράδυνση θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομικές δυσκολίες σε μεγάλο αριθμό νέων ή αναβαθμισμένων λιμενικών εγκαταστάσεων που κατασκευάστηκαν τις τελευταίες λίγες δεκαετίες.
Το αυξανόμενο εργατικό κόστος θα περιορίσει τον ρόλο της Κίνας ως κέντρου της παγκόσμιας βιομηχανίας. Λίγες, όμως, άλλες περιοχές μπορούν από μόνες τους να καλύψουν τον τεράστιο χώρο που ελέγχει σήμερα. Αντίθετα, ο κλάδος θα διασπαρεί γεωγραφικά, κατά μεγάλο ποσοστό στην κοντινή νοτιοανατολική Ασία. Αν, όμως, τα συνολικά εμπορικά μοτίβα αρχίσουν να συρρικνώνονται, το περιθώριο αυτών των χωρών να εκμεταλλευτούν το αυξανόμενο εργατικό τους δυναμικό για να ανέβουν στην αλυσίδα αξίας θα περιοριστεί.
Ο συνδυασμός των τεχνολογικών αλλαγών, οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας και τα μοντέλα αγοράς, η κλιματική αλλαγή και η αύξηση του οικονομικού εθνικισμού θα συμβάλουν στην περαιτέρω αναμόρφωση του παγκόσμιου εμπορικού τοπίου με αυξανόμενους όγκους τοπικών συναλλαγών, αντί συνέχισης της επέκτασης των μεγάλου μήκους εφοδιαστικών αλυσίδων.
Περαιτέρω διαταραχή θα προέρθει από αλλαγές σε ότι αφορά την ενέργεια και την αγορά αγαθών, την επέκταση νέων θαλάσσιων και οδικών μεταφορών (οδηγούμενες από την πρωτοβουλία «Μια ζώνη, ένας δρόμος») και τον οικονομικό εθνικισμό. Πρωτοποριακές εξελίξεις σε ό,τι αφορά τη βιομηχανία θα μπορούσαν να επιταχύνουν τη συρρίκνωση της περίπλοκης παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η διάσπαση των τηλεπικοινωνιών
Αναμένεται περαιτέρω κατακερματισμός στις υποδομές τηλεπικοινωνιών και πληροφοριών την επόμενη δεκαετία. Σε αυτά τα συστήματα «διασταυρώνονται» θέματα εθνικής ασφάλειας, ακεραιότητας πληροφοριών, επιχειρηματικής συνέχειας και προσωπικής ελευθερίας. Ευρώπη, ΗΠΑ και Κίνα αντιπροσωπεύουν διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς την ισορροπία και κάθε μια διαμορφώνει διαφορετικό ρυθμιστικό περιβάλλον, κάτι που θα κάνει πιο δύσκολο για τις επιχειρήσεις το να λειτουργήσουν ελεύθερα και στις τρεις περιοχές, γεγονός που με τη σειρά του οδηγεί σε διαφοροποίηση των εφοδιαστικών αλυσίδων στις τηλεπικοινωνίες. Στη διάρκεια της δεκαετίας, αυτές οι τάσεις μπορεί να συνδυαστούν και να δημιουργήσουν διαφορετικές σφαίρες τεχνολογικών υποδομών.
Ο οικονομικός ανταγωνισμός, οι διαφορές στους ρυθμιστικούς κανόνες και ανησυχίες για θέματα εθνικής ασφάλειας θα επηρεάσουν επίσης τις πρωτοβουλίες έρευνας και ανάπτυξης, κάνοντας πιο δύσκολο στις διάφορες ιδέες να διακινηθούν ελεύθερα, τόσο μεταξύ εταιρειών και κρατών, όσο και σε γεωγραφικό επίπεδο.
Οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη και άλλα προγράμματα «big data» θα αποκλίνουν με βάση τους κανόνες σε ότι αφορά τη συλλογή και την αποθήκευση δεδομένων. Αυτός ο κατακερματισμός θα αυξήσει το εύρος της κατασκοπίας, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στον δημόσιο τομέα.
Το αντίκτυπο της τεχνολογίας
Η τεχνολογία είναι ένα τεράστιο πεδίο, αλλά εστιάζουμε σε τρεις κρίσιμους τομείς: τα συστήματα πληροφορικής, την παραγωγή ενέργειας και τη βιομηχανία.
Η επέκταση των συστημάτων πληροφορικής μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες στον τομέα της εκπαίδευσης, επιτρέποντας την διανομή πληροφοριών και την εκπαίδευση και μειώνοντας την υπερσυγκέντρωση εκπαιδευτικών ευκαιριών σε βασικές πόλεις. Στην ουσία αυτή η εξέλιξη μπορεί να αναδιανείμει ευκαιρίες, να περιορίσει το ρυθμό με τον οποίο κινούνται οι αναπτυγμένες οικονομίες και να βελτιώσει τη θέση των αναπτυσσόμενων. Ο ρυθμός της τεχνολογικής αλλαγής, ωστόσο, απαιτεί ταχεία προσαρμογή και κάποιες περιοχές θα δώσουν μάχη για να κρατήσουν τον απαιτούμενο ρυθμό, ειδικά στο Νότο, όπου η αύξηση του πληθυσμού και οι περιορισμένοι κυβερνητικοί πόροι μπορεί οδηγήσουν σε μια κατάσταση στην οποία θα προσπαθούν να προφτάσουν στον υπόλοιπο κόσμο σε ότι αφορά την εκπαίδευση και την προσαρμογή.
Η πρόοδος στις τεχνολογίες εναλλακτικής παραγωγής ενέργειας και η μεγάλης κλίμακας αποθήκευση μπορεί να αποτελέσουν για τον κλάδο παραγωγής και διανομής ότι η κινητή τηλεφωνία για τις τηλεπικοινωνίες. Αυτές οι εξελίξεις θα επιτρέψουν την κατασκευή μικρότερης κλίμακας δικτύων διανομής τα οποία θα μπορούσαν, μέχρι το τέλος της δεκαετίας, να διευκολύνουν την ταχεία ανάπτυξη τοπικής ηλεκτροδότησης, φέρνοντας νέες ευκαιρίες εκπαίδευσης, υγείας και απασχόλησης σε περισσότερες περιοχές του κόσμου. Αυτό, με τη σειρά του, θα έχει σημαντικές συνέπειες στα κοινωνικά και πολιτικά μοντέλα, φέρνοντας αναταραχές, παράλληλα με τις ευκαιρίες, σε περιοχές όπως η Ινδία, η Κεντρική Αφρική, η Νοτιοανατολική Ασία και η Λατινική Αμερική, όπου τέτοιες δυνατότητες δεν ήταν παλαιότερα εφικτές.
Η ανάπτυξη νέων τεχνικών στη βιομηχανία θα διευκολύνει περαιτέρω την παραγωγή σε πιο περιορισμένες γεωγραφικές περιοχές μετά από δεκαετίες εργασιακού αρμπιτράζ. Μπορεί να μειώσει το κόστος αποθήκευσης υλικών και να διευκολύνει την προμήθειά τους ακριβώς τη στιγμή που χρειάζονται και να επιτρέψει μικρότερης κλίμακας εγκαταστάσεις διανομής. Ενώ δεν αναμένεται συνολική στροφή των μοντέλων παραγωγής, αναμένεται να γίνουν δοκιμές σε τεχνολογίες όπως η 3D εκτύπωση και η αγορά προϊόντων on demand, στο μοντέλο που προσφέρει η Amazon.
Αν αυτό το μοντέλο παραγωγής αναπτυχθεί ταχύτερα απ’ όσο αναμένεται βοηθούμενο από την πρόοδο της επιστήμης σε ό,τι αφορά τα υλικά και τη λήξη σημαντικών πατεντών, θα μπορούσε να υπονομευτεί η ευκαιρία των αναπτυσσόμενων κρατών να ανεβούν στην αλυσίδα αξίας ως κέντρα παραγωγής.
Ένα ακόμα στοιχείο αυτής της δεκαετίας θα είναι η επιτάχυνση της κούρσας του Διαστήματος με κράτη, αλλά και ιδιωτικές εταιρείες να συναγωνίζονται σε τεχνολογίες εκτόξευσης, συστήματα τηλεπικοινωνιών και πειραματισμούς αναφορικά με την πειραματική παραγωγή στο Διάστημα. Δεδομένου ότι τα δορυφορικά συστήματα έχουν κρίσιμους ρόλους σε ό,τι αφορά τις επικοινωνίες, τις υποδομές πληροφοριών και την εθνική ασφάλεια, καθώς θα επιταχύνεται η κούρσα του διαστήματος, το ίδιο θα συμβαίνει με την στρατιωτικοποίησή του.
Θέματα κλίματος
Την τρέχουσα δεκαετία οι σημαντικότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα είναι η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, οι δυσκολίες πρόσβασης σε νερό, η στροφή σε θαλάσσιους πόρους διατροφής και η διευρυμένη πρόσβαση στην Αρκτική.
Το πιο άμεσο αντίκτυπο, όμως, θα φανεί σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Η στροφή στις προτεραιότητες σε ό,τι αφορά την παραγωγή ενέργειας και τις μεταφορές θα φέρει αλλαγές στον κλάδο, στην αυτοκινητοβιομηχανία και στις υποδομές. Η Ευρώπη θα είναι το πεδίο δοκιμής του οικονομικού αντίκτυπου, καθώς υιοθετεί περισσότερο επιθετική στάση σε ότι αφορά την αλλαγή του ενεργειακού μείγματος, αλλά αυτό ίσως επιδεινώσει εθνικές και περιφερειακές διαφορές.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η επέκταση της αστικοποίησης, με την επακόλουθη αύξηση της κατανάλωσης ζωικής πρωτεΐνης και τη συγκέντρωση της κατανάλωσης νερού, αναμένεται να δημιουργήσει αρκετές προκλήσεις στον αγροτικό τομέα, περιλαμβανομένων βραχυπρόθεσμων κρίσεων.
Ο αναπτυσσόμενος κόσμος παραμένει πολύ πίσω από τον αναπτυγμένο σε κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος, αλλά η μείωση της φτώχειας κλείνει την ψαλίδα και αυτό δημιουργεί ζήτηση για την παραγωγή τροφίμων και την κατανάλωση νερού.
Η έλλειψη νερού μπορεί να περιορίσει τις πρωτοβουλίες αστικοποίησης αλλά και την παραγωγή ενέργειας από υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Σε περιοχές όπως η Ινδία και η Κεντρική Ασία αναμένεται η έλλειψη νερού να έχει σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις κατά την τρέχουσα δεκαετία.
Η αλλαγή της θερμοκρασίας στους ωκεανούς επηρεάζει ήδη την αλιεία. Οι πόροι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί τόσο σε Ασία - Ειρηνικό, όσο και σε άλλες περιοχές. Καθώς οι πληθυσμοί των ψαριών μετακινούνται, διασχίσουν τεχνικά σύνορα, γεγονός που συμβάλει σε συγκρούσεις αναφορικά με τον έλεγχο θαλάσσιων περιοχών. Ετσι, αναμένεται ο μεγαλύτερος ανταγωνισμός για τους υδάτινους πόρους να δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις χωρών, όχι μόνο σε Ασία-Ειρηνικό αλλά και σε Αρκτική και Ανταρκτική.
Καθώς η κλιματική αλλαγή προκαλεί λιώσιμο των πάγων και με δεδομένες τις αυξανόμενες τεχνολογικές δυνατότητες, ο ανταγωνισμός στην Αρκτική αναμένεται να φουντώσει. Η περιοχή θα γίνει «πεδίο δοκιμής» σε ότι αφορά τις προκλήσεις της παγκόσμιας διακυβέρνησης, τα όρια της συνεργασίας αναφορικά με το κλίμα και τον ανταγωνισμό για την διαχείριση πόρων και το στρατηγικό πλεονέκτημα.
Πέρα από τους υδρογονάνθρακες
Καθώς η κλιματική αλλαγή και η οικονομική και τεχνολογική πρόοδος οδηγούν σε αλλαγές στην παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας, η παραγωγή από υδρογονάνθρακες θα σημειώσει κάμψη σε ότι αφορά τη συνολική σημασία της, αν και είναι απίθανο να την υπερβούν κάποιες άλλες μέθοδοι στην τρέχουσα δεκαετία. Η χρήση πετρελαίου δεν θα φτάσει στην κορύφωσή της πριν το 2030. Η συνεχιζόμενη επέκταση των υποδομών υγροποιημένου φυσικού αερίου θα αλλάξει τις εμπορικές ροές, καθώς προσφέρει νέους τρόπους για να είναι κάποιος ταυτόχρονα «πράσινος» και να έχει διαφοροποιημένες πηγές προμήθειας, εξασφαλίζοντας έτσι ενεργειακή ασφάλεια.
Ο ανταγωνισμός γύρω από τα στρατηγικά ορυκτά για τις νέες εφαρμογές ενέργειας θα δημιουργήσει επενδυτικές ευκαιρίες και γεωπολιτικό ανταγωνισμό στη Νότια Αμερική, την Αφρική και στην Αρκτική.
Τεχνολογίες όπως η εξόρυξη από τον βυθό της θάλασσας θα συνεχίσουν να προσελκύουν, αλλά είναι απίθανο να φτάσουν σε επίπεδα σημαντικής οικονομικής βιωσιμότητας στην τρέχουσα δεκαετία. Ωστόσο, θα ανοίξουν εκ νέου συζητήσεις για την παγκόσμια διακυβέρνηση στην Αρκτική και την Ανταρκτική, με επιπτώσεις και σε μελλοντικές εξελίξεις σε ό,τι αφορά την εξερεύνηση του Διαστήματος.
Οι αλλαγές στις τεχνολογικές προτεραιότητες, που δημιουργούν τον κίνδυνο κύκλων ανάκαμψης και βουτιάς σε κρίσιμα εμπορεύματα και ανησυχίες για την οικονομική ασφάλεια, θα οδηγήσουν σε αυξημένο πολιτικό ανταγωνισμό σε κρίσιμες -για την παραγωγή- περιοχές.
Οι δημογραφικές εξελίξεις
Οι περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου Βορρά αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού και της στάσιμης ή μειούμενης φυσικής αύξησής του. Οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης θα φανούν έντονα την τρέχουσα δεκαετία. Το οικονομικό βάρος θα αρχίσει να πιέζει το δίχτυ κοινωνικής προστασίας και η υποχρηματοδότηση των συνταξιοδοτικών συστημάτων θα αναγκάσει τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τα όρια ηλικίας και να κάνουν πιο ασύμφορη τη συνταξιοδότηση, μειώνοντας με αυτό τον τρόπο τα περιθώρια ένταξης στην αγορά εργασίας των νεότερων γενεών.
Καθώς οι συνταξιούχοι θα στραφούν από την αποταμίευση στις δαπάνες για την κάλυψη βασικών αναγκών, το διαθέσιμο κεφάλαιο στις τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα αρχίσει να συρρικνώνεται. Αυτές οι προκλήσεις θα είναι έντονες σε Ευρώπη, Ιαπωνία και Νότια Κορέα, ενώ δεν θα παραμείνουν ανέγγιχτες ούτε οι ΗΠΑ.
Στο Νότο, πέραν της Κίνας και σύντομα της Ινδίας, οι πληθυσμοί εξακολουθούν να αυξάνουν, δημιουργώντας δεξαμενές διαθέσιμης εργατικής δύναμης, και αν συνδυαστεί με την αστικοποίηση, αυξημένους ρυθμούς κατανάλωσης. Αυτοί οι αυξανόμενοι πληθυσμοί, με τις υψηλότερες προσδοκίες, ίσως αποδειχτούν «ευχή και κατάρα». Αν οι χώρες μπορέσουν να αξιοποιήσουν την διαθέσιμη εργατική δύναμη μπορούν να γίνουν θύλακες οικονομικής ανάπτυξης και κατανάλωσης. Αν δεν καταφέρουν να καλύψουν τις προσδοκίες, απειλούνται με κοινωνικές εντάσεις και πολιτική αναστάτωση.
Η αντίθεση στις δημογραφικές τάσεις μεταξύ Βορρά και Νότου ήδη δημιουργεί πολιτικό και οικονομικό εθνικισμό σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες, που παίρνει συχνά τη μορφή του αντιμεταναστευτικού ρεύματος. Στο τέλος της δεκαετίας, όμως, αυτή η τάση μπορεί να δώσει τη θέση της σε ανταγωνισμό για την προσέλκυση επιλεγμένων μεταναστών προκειμένου να αντιμετωπιστεί η δημογραφική πίεση.
Φτώχεια και Υγεία
Εν μέρει, η πρόοδος στον τομέα της υγείας, η αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, οι μικρότερες οικογένειες και η προσπάθεια καταπολέμησης της φτώχειας τα τελευταία 50 χρόνια θα καθορίσουν τις δημοκρατικές τάσεις αυτής της δεκαετίας. Οι πληθυσμοί θα μεγαλώσουν ηλικιακά καθώς οι άνθρωποι ζουν περισσότερο. Τα ποσοστά γεννήσεων μειώνονται εν μέρει γιατί περιοριστεί η θνησιμότητα των παιδιών.
Με λιγότερη φτώχεια και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, η ζήτηση για πόρους θα αυξηθεί και αυτό περιλαμβάνει ενέργεια, γεωργία, γη και νερό. Εντός των επιμέρους χωρών αυτό καταπονεί τους κυβερνητικούς πόρους και αν δεν γίνει καλή διαχείριση, θα αυξηθεί η κοινωνική αστάθεια. Μεταξύ των χωρών, ο ανταγωνισμός για τους πόρους ή προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να δημιουργήσουν διαγκωνισμούς και κατηγορίες για άδικες και αυτοκρατορικές συμπεριφορές.
Η μειωμένη φτώχεια, η βελτιωμένη διατροφή και η προληπτική υγιεινή έχουν επίσης συμβάλει σε μια παγκόσμια αύξηση των κοινωνικών προσδοκιών για την πρόσβαση στην εργασία, την κατοικία και την εκπαίδευση ή κυβερνητικές κοινωνικές υπηρεσίες.
Οι αυξημένες προσδοκίες μπορούν να οδηγήσουν σε οικονομικές παρεμβάσεις ή εθνικισμό, καθώς οι κυβερνήσεις θα επιδιώξουν να προσφέρουν περισσότερες και καλύτερης ποιότητας εγχώριες θέσεις εργασίας. Δημιουργεί επίσης προκλήσεις για τις κυβερνήσεις, δεδομένου ότι η αυξανόμενη μεσαία τάξη γίνεται πιο ενεργή πολιτικά. Αυτό γίνεται πιο έντονο, καθώς η τεχνολογία επιτρέπει τον γρήγορο συντονισμό ομάδων με κοινά συμφέροντα και μεγαλύτερη πρόσβαση σε εναλλακτικές ιδέες, πληροφορίες και προσδοκίες.
Καθώς μεγαλώνουν οι προκλήσεις για την πολιτική τάξη, η πιθανότητα προσπαθειών που θα έχουν ως στόχο το χτίσιμο μεγαλύτερης τεχνολογικής εθνικής κυριαρχίας, προκειμένου να μειωθεί η ροή πληροφοριών, θα αυξηθεί.