Φίλτατοι, καλή σας ημέρα και καλό κουράγιο!
Με τη φράση «θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο» -από τα χείλη του Μάριο Ντράγκι-, κατόρθωσε η Ευρωζώνη να εξέλθει της πιστωτικής κρίσης και βεβαίως της οικονομικής που την ακολούθησε.
Με ακριβώς την ίδια φράση, ελπίζει η Άγκελα Μέρκελ ότι θα κατορθώσει να ξεπεράσει και την τρέχουσα υγειονομική κρίση. Η αλήθεια είναι βεβαίως ότι δεν έχει και πολλές άλλες επιλογές, υπό το φως των περιστάσεων και της οξύτητας που λαμβάνει η πανδημία του κορωνοϊού, όχι μόνο στη γειτονική μας Ιταλία αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη και βεβαίως και στη Γερμανία.
Ως προς αυτό, δε, δηλώνει ότι θα θέσει στο περιθώριο κανόνες και συνταγματικές προβλέψεις περί ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, ανοίγοντας τη δημοσιονομική κάνουλα για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης.
Πρόκειται, προφανώς, για μία νίκη της λογικής. Ενδεχομένως, πύρρειο, αλλά πάντως νίκη. Διότι όταν η επικεφαλής ενός κράτους που έχει «γράψει σε πέτρα» και στο Σύνταγμά του Δρακόντειους κανόνες δημοσιονομικής ευταξίας, όπως αυτοί περί ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, αποδέχεται πως δεν είναι η ώρα να μας απασχολούν τέτοια ζητήματα, τότε σαφώς υπάρχει μία ποιοτική διαφορά στην προσέγγιση του θέματος των δημοσιονομικών δαπανών.
Σήμερα, ο υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς και ο υπουργός Οικονομίας Πέτερ Αλτμάιερ αναμένεται να ανακοινώσουν δέσμη μέτρων για τη στήριξη της οικονομίας. Το ακριβές περιεχόμενο δεν είναι σαφές, αλλά το πνεύμα που θα χαρακτηρίζει αυτή τη δέσμη είναι.
«Δεν θα αναρωτιόμαστε καθημερινά τι σημαίνει αυτό για το έλλειμμα (σ.σ. του προϋπολογισμού). Πρόκειται για μία κατάσταση πέραν του συνήθους (σ.σ. έκτακτη)», είχε υποστηρίξει δημόσια, αναφορικά με την ανάγκη δημοσιονομικής χαλάρωσης η καγκελάριος Μέρκελ, υποσχόμενη ότι θα κάνει «ό,τι είναι απαραίτητο» για την υπέρβαση της κρίσης.
Αναμφίβολα πρόκειται για το «πράσινο φως» στην προώθηση αντίστοιχων κινήσεων και από άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Την Τρίτη, η Κομισιόν ανακοίνωσε τη δημιουργία Ταμείου ύψους 25 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας και υποσχέθηκε ότι θα χαλαρώσει δημοσιονομικούς κανόνες, ώστε τα κράτη-μέλη να μπορέσουν να ενισχύσουν τις εγχώριες οικονομίες τους, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Ακριβώς εδώ, δε, αποκτά επιπρόσθετο ενδιαφέρον όλη αυτή η συζήτηση, για την Ελλάδα. Διότι εάν δεν υπάρξει τώρα, υπό το βάρος των περιστάσεων που δημιουργεί η πανδημία του κορωνοϊού, χαλάρωση από τους ετήσιους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5%, τότε πότε θα μπορούσε να υπάρξει; Υπό «κανονικές συνθήκες», που λέγει η φιλτάτη Μέρκελ, ή υπό «έκτακτες» όπως οι παρούσες;
Υπό αυτό το πρίσμα, είναι απολύτως κατανοητή η αισιοδοξία που εξέφρασε, μόλις πρόσφατα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφορικά με αυτό το ζήτημα. Ένα απολύτως θεμιτό αίτημα, καθίσταται πλέον επιτακτικό και αποκτά μία αυτόνομη δυναμική υπό το βάρος των έκτακτων συνθηκών που βιώνει όχι μόνον η Ελλάδα αλλά σύσσωμη η Ευρώπη και ολόκληρος ο κόσμος.
Ούτως ή άλλως, όπως επισημάναμε ξανά από ετούτη τη στήλη, οι αποφάσεις για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% ελήφθησαν υπό εντελώς διαφορετικές περιστάσεις -όπως αντιστοίχως και η αξιολόγηση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους- και πλέον δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές συνθήκες.
Τυχόν συνέχιση αυτών των υποχρεώσεων περί πρωτογενών πλεονασμάτων θα αντιστοιχούσε σε τιμωρητική πολιτική -άραγε για ποιους λόγους;- εκ μέρους της Ευρωζώνης.
Η ανάγκη δημοσιονομικής ανάσας είναι πλέον επιτακτική, καθότι, όπως λέγει και η φιλτάτη Άγκελα, διανύουμε «έκτακτες» περιστάσεις.