Η Ευρώπη αναμένεται το 2025 να αντιμετωπίσει γεωπολιτικές προκλήσεις που θα επηρεάσουν δυσμενώς τη δυναμική της εφοδιαστικής αλυσίδας. Πέρα από την εμπόλεμη κατάσταση που υφίσταται η γειτονιά μας, υπάρχει επιπροσθέτως μία επιπλέον ανησυχία βασιζόμενη στις προεκλογικές δηλώσεις του Τραμπ αναφορικά με την επιβολή νέου φόρου (10% -20%) σε όλες τις εισαγωγές των Η.Π.Α. ανεξαρτήτως της προέλευσή τους.
Εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ - ΕΕ
Πριν προβούμε σε ανάλυση των τυχόν επιπτώσεων που θα επέλθουν από την αύξηση των δασμών ας εξετάσουμε το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής: Το 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο μεγαλύτερος εταίρος για τις εξαγωγές αγαθών της ΕΕ (19,7%) και ο δεύτερος μεγαλύτερος εταίρος για τις εισαγωγές αγαθών της ΕΕ (13,7 %). Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, η Ολλανδία ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών από τις Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2023.
Θέση ΕΕ και ΗΠΑ στο παγκόσμιο εμπόριο αγαθών
Οι Ηνωμένες Πολιτείες (1.960 δισεκατομμύρια ευρώ, 10,1%), πάντα το 2023, ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο. Προηγούνταν η Κίνα (3.413 δισεκατομμύρια ευρώ, 17,6%) και η ΕΕ (€ 2.572 δισ., 13,2%), ενώ ακολουθούσαν η Ιαπωνία (709 δισ. ευρώ, 3,6%) και η Νότια Κορέα (649 δισ. ευρώ, 3,3%).
Οι Ηνωμένες Πολιτείες (€3.206 δισεκατομμύρια, 15,8 %) ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας στον κόσμο, ακολουθούμενες από την ΕΕ (€3.007 δισεκατομμύρια, 14,8%), την Κίνα (€2.579 δισεκατομμύρια, 12,7%), την Ιαπωνία (€852 δισεκατομμύρια, 4,2%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (€782 δισ. 3,9%).
Το 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο μεγαλύτερος εταίρος για τις εξαγωγές αγαθών της ΕΕ (19,7%). Ακολούθησαν το Ηνωμένο Βασίλειο (13,1%), η Κίνα (8,8%), η Ελβετία (7,4%) και η Τουρκία (4,4%).
Ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος εταίρος για τις εισαγωγές αγαθών της ΕΕ (13,7%), μετά από την Κίνα (20,5%) και ακολουθούσαν το Ηνωμένο Βασίλειο (7,2%), η Ελβετία (5,5%) και η Νορβηγία (4,7%).
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν ήδη καταθέσει ένα σχέδιο για την αύξηση των εισαγωγών από τις Η.Π.Α. συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου, ως κατευνασμό στις προθέσεις του Τραμπ. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ πρότεινε μια παρόμοια κίνηση στα τέλη Νοεμβρίου και προειδοποίησε για αντίποινα.
Οι μεγάλες συνέπειες
Εάν τελικά οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν την απειλή τους πράξη και επιβάλουν δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα, θα υπάρξουν δυσμενείς οικονομικές συνέπειες και βέβαιη διαταραχή στην αλυσίδα εφοδιασμού, τόσο για τις ΗΠΑ, όσο και για την Ευρώπη.
Οι επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα θα είναι ορατές στην οποιαδήποτε επιβολή δασμών στα προϊόντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Το πρώτο με το οποίο θα έρθουν αντιμέτωπες οι εταιρείες στην Ευρώπη θα είναι το υψηλότερο κόστος διάθεσης των προϊόντων τους στις ΗΠΑ σαν αποτέλεσμα της επιβολής των δασμών. Αυτό πιθανόν να έχει αντίκτυπο στις πωλήσεις τους. Η πτωτική πορεία των πωλήσεων ενδεχομένως να οδηγήσει σε μείωση της κερδοφορίας των εταιρειών αν δεν προωθήσουν τα προϊόντα τους σε νέες αγορές, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις θέσεις εργασίας.
- Επιπλέον πιθανόν το κόστος μεταφοράς των προϊόντων τους να είναι αυξημένο. Αυτό θα συμβεί διότι οι εταιρείες μπορεί να αναζητήσουν εναλλακτικές διαδρομές αποστολής ή να χρησιμοποιήσουν τρίτους ως μεσάζοντες για να παρακάμψουν τους δασμούς, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις.
- Στα λιμάνια, ιδιαίτερα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ενδέχεται να υπάρξει συμφόρηση καθώς θα αυξάνονται οι τελωνειακοί έλεγχοι, επιβραδύνοντας την κυκλοφορία των εμπορευμάτων.
- Οι δασμοί μπορεί να προκαλέσουν καθυστερήσεις στη μεταφορά αγαθών από την Ευρώπη στις ΗΠΑ (και αντίστροφα), οδηγώντας σε συμφόρηση στα παγκόσμια εμπορικά δίκτυα.
- Τα εμπορευματοκιβώτια αποστολής ενδέχεται να «κολλήσουν» στα λιμάνια περισσότερο από το συνηθισμένο, λόγω αυξημένων επιθεωρήσεων ή περιορισμών στο εμπόριο, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση στα χρονοδιαγράμματα παραγωγής των κατασκευαστών που βασίζονται σε ευρωπαϊκά ανταλλακτικά και υλικά.
- Πολλές εταιρείες σαν αποτέλεσμα όλων των παραπάνω θα είναι αναγκασμένες για την εξυπηρέτηση των πελατών τους να διατηρούν υψηλό απόθεμα σαν προστατευτικό μέσο έναντι των δασμών. Αυτό αυξάνει το κόστος αποθήκευσης και μειώνει την αποτελεσματικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού.
- Επιπλέον υπάρχει ο κίνδυνος οι εταιρείες από τις ΗΠΑ να προσπαθήσουν να διαφοροποιήσουν τους προμηθευτές τους, από χώρες εκτός ΕΕ. Να στραφούν σε άλλες περιοχές εκτός ΕΕ, για να αντικαταστήσουν προϊόντα που προέρχονταν από την ΕΕ. Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να προκαλέσει προσωρινές ή και οριστικές διακοπές σε αυτές τις εμπορικές συναλλαγές καθώς οι εταιρείες δημιουργούν νέες σχέσεις προμηθευτών, προσαρμόζουν τα logistics και βρίσκουν νέο προμηθευτή που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις ποιότητας και κόστους.
Ο εμπορικός πόλεμος πρέπει να αποφευχθεί
Εάν τελικά οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβάλουν δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα, αυτό πιθανότατα θα οδηγήσει σε ένα ευρύ φάσμα διαταραχών τόσο οικονομικών - πολιτικών, όσο και στην εφοδιαστική αλυσίδα. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν υψηλότερο κόστος και μειωμένη ανταγωνιστικότητα στην αγορά των ΗΠΑ, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντίποινα από την ΕΕ.
Αυτό θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο, επηρεάζοντας όχι μόνο τις οικονομίες των ΗΠΑ και της ΕΕ, αλλά και το παγκόσμιο εμπόριο, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Και οι δύο ήπειροι θα πρέπει να αναζητήσουν διπλωματικές λύσεις για να αποφύγουν τη μακροπρόθεσμη ζημιά στις οικονομικές τους σχέσεις και στη σταθερότητα του παγκόσμιου εμπορίου.
* Managing Director PTL ΕΠΕ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΤΙΚΗ, PhD. C. University of Piraeus