Καθώς οι ανησυχίες για το κλίμα και οι περιορισμοί των πόρων αυξάνονται, η βιώσιμη κατασκευή γίνεται όχι μόνο προτεινόμενη επιλογή, αλλά και αναγκαιότητα για τη μελλοντική ανάπτυξη.
Οι παραδοσιακές μέθοδοι κατασκευής απαιτούν υψηλή ένταση πόρων και δημιουργούν πολλά απόβλητα, συμβάλλοντας στην αποψίλωση των δασών, τη ρύπανση και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αντίθετα, η αειφόρος κατασκευή στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μέσω ενεργειακά αποδοτικών σχεδίων, ανανεώσιμων υλικών και πρακτικών μείωσης των απορριμμάτων.
Τα κτίρια που σχεδιάζονται με γνώμονα τη βιωσιμότητα συχνά ενσωματώνουν ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες, όπως ηλιακούς συλλέκτες, πράσινες στέγες και αποτελεσματική μόνωση. Αυτό μειώνει την κατανάλωση ενέργειας, το λειτουργικό κόστος και το αποτύπωμα του άνθρακα. Η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών, όπως το ανακυκλωμένο ξύλο και ο χάλυβας, μειώνει τη ζήτηση για πρώτες ύλες. Αυτά τα υλικά παράγονται συχνά με υπευθυνότητα και απαιτούν λιγότερη ενέργεια, ελαχιστοποιώντας περαιτέρω την περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Οι βιώσιμες κατασκευαστικές πρακτικές εστιάζουν επίσης στη μείωση των απορριμμάτων με τη βελτιστοποίηση της χρήσης υλικών, την ανακύκλωση των οικοδομικών υπολειμμάτων και την επαναχρησιμοποίηση των υπαρχουσών κατασκευών αντί για την κατεδάφισή τους.
Την ίδια στιγμή, τα πράσινα κτίρια προωθούν ένα πιο υγιές περιβάλλον διαβίωσης και εργασίας. Η βελτιωμένη ποιότητα του αέρα, ο φυσικός φωτισμός και η χρήση μη τοξικών υλικών συμβάλλουν στη συνολική ευημερία των ανθρώπων.
Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η χρήση οικολογικών τεχνικών δόμησης απαιτεί μεγαλύτερη επένδυση εκ των προτέρων, με την πάροδο του χρόνου όμως εξοικονομούνται χρήματα χάρη στο μειωμένο κόστος ενέργειας και συντήρησης.
Ενδεικτικά θα έλεγα, ότι το κόστος κατασκευής είναι υψηλότερο από 2-10%, κάτι που εξαρτάται από το επίπεδο πιστοποίησης που θα λάβει ένα κτίριο. Μακροπρόθεσμα όμως ο ιδιώτης/επενδυτής θα βγει ωφελημένος τόσο από την ποιότητα του περιβάλλοντος, εσωτερικού αέρα όσο και από την εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς το κόστος λειτουργίας και συντήρησης είναι χαμηλότερο από 5 έως 8% ενδεχομένως και περισσότερο. Την ίδια στιγμή, η αξία του κτιρίου είναι υψηλότερη. Μπορεί να φτάσει έως και 10% κάτι που το καθιστά εξαιρετική επένδυση για το παρόν και το μέλλον.
Στο πλαίσιο αυτό όλο και περισσότερες κυβερνήσεις θεσπίζουν κανονισμούς για να ενθαρρύνουν ή ακόμη και να επιβάλλουν πρακτικές βιώσιμων κτιρίων. Πιστοποιήσεις όπως η LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) και η BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) γίνονται βασικά σημεία αναφοράς για τα νέα κατασκευαστικά έργα.
Για να επιτύχει κάποιος μια βιώσιμη κατασκευή υπάρχουν πολλοί τρόποι, ωστόσο μερικές από τις πιο δημοφιλείς τάσεις πράσινων κτιρίων που αναμένεται να επικρατήσουν το 2025 παρουσιάζονται στη συνέχεια.
Κτίρια με καθαρό μηδενικό αποτύπωμα (Net-Zero)
Ένα κτίριο με καθαρό μηδενικό αποτύπωμα παράγει τόση ενέργεια όση καταναλώνει κατά τη διάρκεια ενός έτους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μια ποικιλία μέσων, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών συλλεκτών, των ανεμογεννητριών και των γεωθερμικών συστημάτων.
Η κατασκευή ενός τέτοιου έργου συνήθως λαμβάνει υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής του - από την προμήθεια υλικών και την κατασκευή έως τη συνεχή χρήση ενέργειας και τη διαχείριση απορριμμάτων. Το 2025, η τάση αυτή θα γίνει κυρίαρχη καθώς οι αυστηρότεροι κανονισμοί και τα κίνητρα ωθούν τους κατασκευαστές να μειώσουν το αποτύπωμα του άνθρακα. Αντίστοιχα, οι κυβερνήσεις και οι δήμοι είναι πιθανόν να επιβάλουν τέτοιου είδους πρότυπα για νέα δημόσια και εμπορικά κτίρια.
Αειφόρα υλικά
Μια άλλη δημοφιλής τάση πράσινων κτιρίων είναι η χρήση βιώσιμων υλικών. Πρόκειται για υλικά που προέρχονται από ανανεώσιμες ή ανακυκλωμένες πηγές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το μπαμπού, το μαλλί και ο φελλός. Τα αειφόρα υλικά είναι συχνά πιο ανθεκτικά και απαιτούν λιγότερη συντήρηση από τα παραδοσιακά υλικά, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να εξοικονομήσουν χρήματα μακροπρόθεσμα.
Πράσινες στέγες
Οι στέγες αυτής της μορφής καλύπτονται εν μέρει ή εξ ολοκλήρου με βλάστηση και είναι μία από τις πιο καινοτόμες και βιώσιμες κατασκευαστικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται σήμερα. Μπορούν να ενσωματωθούν σε νέα ή υπάρχοντα κτίρια και διατίθενται σε διάφορα σχήματα, μεγέθη και χρώματα. Παράλληλα, μπορούν να φυτευτούν με μια ποικιλία βλάστησης, συμπεριλαμβανομένης αυτής, των χόρτων, των θάμνων και των δέντρων.
Ανθεκτικές υποδομές
Η κλιματική αλλαγή αυξάνει την ανάγκη για ανθεκτικά κτίρια που να μπορούν να βγαίνουν αλώβητα σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Έτσι η ανθεκτικότητα αναμένεται να γίνει κεντρικό στοιχείο του βιώσιμου σχεδιασμού στο άμεσο μέλλον. Τα κτίρια, πλέον, θα πρέπει να σχεδιάζονται για να αντέχουν σε καταστροφές (αντιπλημμυρική προστασία, αντοχή στη θερμότητα) και να έχουν αυτάρκεια σε περιπτώσεις διαταραχών.
3D Printing κατασκευές
Τα τρισδιάστατα εκτυπωμένα και αρθρωτά κτίρια θα είναι πιο συνηθισμένα λόγω της αποτελεσματικότητάς τους, της ταχύτητας και της ικανότητάς τους να μειώνουν τα απόβλητα. Αυτές οι μέθοδοι επιτρέπουν την ακρίβεια στη χρήση υλικών και μπορούν να ενσωματώσουν πιο εύκολα βιώσιμες τεχνικές δόμησης, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής απόδοσης και υλικών φιλικών προς το περιβάλλον.
Κοινωνική βιωσιμότητα και σχεδιασμός χωρίς αποκλεισμούς
Η αειφόρα κατασκευή αναμένεται να δώσει έμφαση στην κοινωνική ισότητα και την ευημερία στο σχεδιασμό. Η προσιτή στέγαση, η προσβασιμότητα και η ανάπτυξη με επίκεντρο την κοινότητα θα είναι κρίσιμα συστατικά των βιώσιμων κτιριακών έργων.
Βιοκλιματική αρχιτεκτονική
Η συγκεκριμένη μορφή αρχιτεκτονικής αφορά στο σχεδιασμό κτιρίων και χώρων (εσωτερικών και υπαίθριων) με βάση το τοπικό κλίμα, με σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλες περιβαλλοντικές πηγές, αλλά και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος.
Βασικά στοιχεία του βιοκλιματικού σχεδιασμού αποτελούν τα παθητικά συστήματα που ενσωματώνονται στα κτίρια με στόχο την αξιοποίηση των περιβαλλοντικών πηγών (π.χ. ήλιο, αέρα, βλάστηση, νερό, έδαφος, ουρανό) για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό των κτιρίων.
Χωρίς αμφιβολία, από το 2025 και μετά η βιώσιμη κατασκευή θα επικεντρώνεται ολοένα και περισσότερο στην καθαρή μηδενική ενέργεια, τη μείωση του άνθρακα, τις έξυπνες τεχνολογίες, την αποδοτικότητα των πόρων και τον ανθεκτικό σχεδιασμό. Αυτές οι τάσεις θα οδηγήσουν τη βιομηχανία προς ένα μέλλον, όπου τα κτίρια όχι μόνο θα έχουν ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά ταυτόχρονα θα βελτιώνουν αισθητά την ποιότητα της ζωής μας.
* Ο Βασίλης Βλασερός είναι CEO της VITAEL