Ο φιλόσοφος Πλάτων θα ήταν πολύ ικανοποιημένος με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κομισιόν, μία ομάδα μη εκλεγμένων πεφωτισμένων γραφειοκρατών, κατευθύνει τις τύχες εκατομμυρίων ατόμων προσπαθώντας να επιβάλλει στο όνομα του Καλού τις απόψεις της, όχι μόνο στον δικό της γεωγραφικό χώρο αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Κάτι που πολλές φορές προκαλεί αντιδράσεις με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
Πρόσφατο παράδειγμα ο νόμος για την αποψίλωση των δασών που υιοθέτησε η ΕΕ και που επηρεάζει όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με αυτό τον νόμο, απαγορεύεται η εισαγωγή προϊόντων που προέρχονται από αποψίλωση δασών από χώρες εκτός ΕΕ. Τα προϊόντα που θίγονται είναι κυρίως το κακάο, ο καφές, η σόγια, το φοινικέλαιο, η ξυλεία και το καουτσούκ και τα παράγωγά του.
Μεγάλες αντιδράσεις στη Λατινική Αμερική
Σύμφωνα με τον νόμο, από τον Δεκέμβριο του 2024 δεν μπορούν να μπουν στην ΕΕ προϊόντα που προέρχονται από γη που έχει υποστεί αποψίλωση μετά τον Δεκέμβριο του 2020. Αντί όμως να προκαλέσει χαρά και αγαλλίαση για τον φιλο-περιβαλλοντικό χαρακτήρα του, ο νόμος της ΕΕ προκαλεί σοβαρές αντιδράσεις μεταξύ των μικρομεσαίων παραγωγών της Λατινικής Αμερικής. Γιατί, όμως, υπάρχει τέτοια αντίδραση εναντίον ενός νόμου που στοχεύει να προστατεύσει το περιβάλλον και να περιορίσει την αποψίλωση των δασών, που είναι ένα σοβαρό πρόβλημα σε αυτό το μέρος του κόσμου;
Πρώτα απ' όλα, όπως λένε οι ντόπιοι, η ΕΕ δεν τους συμβουλεύτηκε, ούτε ζήτησε καν τη γνώμη τους για το αν ο ευρωπαϊκός νόμος είναι εφαρμόσιμος στις δικές τους κοινωνικές πραγματικότητες. Πρόκειται για χώρες μικροπαραγωγών με μικρές κυρίως επιχειρήσεις, με ελάχιστο μάνατζμεντ, χωρίς πρωτόκολλα και χωρίς ιδιαίτερη αίσθηση, ούτε του περιβάλλοντος ούτε της αγοράς εργασίας.
Η απουσία διάθεσης για διαπραγματεύσεις εκ μέρους των Ευρωπαίων οδηγεί τους ντόπιους παραγωγούς στο συμπέρασμα ότι οι περιορισμοί στην εισαγωγή των προϊόντων που προσπαθεί να επιβάλει η ΕΕ δεν αποτελούν τίποτα άλλο παρά στυγνό προστατευτισμό που κρύβεται πίσω από ένα δήθεν ενδιαφέρον για το περιβάλλον.
Επίσης ο νόμος επιβάλλει μία σειρά γραφειοκρατικών μέτρων -για να διασφαλισθεί ότι το αγαθό δεν είναι παράγωγο της αποψίλωσης των δασών-, τα οποία οι μικρομεσαίοι παραγωγοί δεν έχουν ούτε τα τεχνολογικά μέσα ούτε τις οικονομικές δυνατότητες να αντιμετωπίσουν. Ετσι ο νόμος ζητάει από τις επιχειρήσεις να προσδιορίσουν με ακρίβεια το προϊόν, να παράσχουν λεπτομερείς πληροφορίες για τον παραγωγό, να γεωπροσδιορίσουν τα χωράφια καταγωγής των προϊόντων, να προσφέρουν γεωγραφικές συντεταγμένες, ημερομηνίες παραγωγής, αποδείξεις μη αποψίλωσης δασών και αποδείξεις νομιμότητας κ.λπ.
Πραγματικό γραφειοκρατικό παραλήρημα, που έχει ως αποτέλεσμα οι μικροπαραγωγοί να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την αγορά με καταστροφικές οικονομικές συνέπειες για αυτούς και τις οικογένειές τους.
Όπως δηλώνει ο Χαβιέρ Ντίας, διευθυντής του Εθνικού Συνδέσμου Εξωτερικού Εμπορίου της Κολομβίας, «η κυριότερη επίπτωση είναι στην τιμή του προϊόντος. Προϋποθέσεις όπως ο γεωπροσδιορισμός για να πιστοποιηθεί ότι η γη από όπου προέρχεται ο καφές δεν έχει υποστεί αποψίλωση μετά το 2020 και ανάλογα μέτρα συνεπάγονται μεγάλα κόστη για τους παραγωγούς που αντανακλώνται στην τελική τιμή του προϊόντος», επηρεάζοντας φυσικά την ανταγωνιστικότητά του.
Όμως προς το παρόν τουλάχιστον οι ευρωγραφειοκράτες επιμένουν στα μέτρα τους. Ετσι ο επίτροπος Περιβάλλοντος, ο Λιθουανός Βιργκίνιους Σινκεβίσιους σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Παραγουάη, δήλωσε: «Αν ο Παραγουανός παραγωγός αποφασίσει ότι δεν θέλει να συμμορφωθεί με τον νόμο μας, ας μη συμμορφωθεί και ας μην εξάγει στην ΕΕ. Τόσο απλό είναι!».
Στροφή στην κόκα;
Πάντως οι αγρότες της Λατινικής Αμερικής έχουν εναλλακτική λύση, αν οι ευρωγραφειοκράτες τούς κλείσουν την πόρτα. Την καλλιέργεια της κόκας. Ενα προϊόν που διοχετεύεται πολύ πιο εύκολα στην Ευρώπη από ό,τι τα «νόμιμα» αγροτικά προϊόντα, δεν απαιτεί χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες, έχει πιστούς καταναλωτές και απείρως μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Oπως δηλώνει ο Ντανιέλ Κορονέλ της τοπικής ΜΚΟ Συμμαχία για τα Τροπικά Δάση: «Η ΕΕ φέρει μεγάλη ευθύνη. Διότι μπορεί να αναγκάσει τους παραγωγούς που δεν έχουν την τεχνολογία ή τους οικονομικούς πόρους να αποσυρθούν και να καταλήξουν στην κόκα».