Η Γενική Συνέλευση είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Προσεκτική είναι, κατ' ακολουθίαν, η επιλογή του νομοθέτη για εκείνους που δικαιούνται να συμμετάσχουν σε αυτή. Δικαιούνται, άραγε, και τρίτοι-μη μέτοχοι να συμμετάσχουν ή να παρασταθούν;
Το δικαίωμα παράστασης και ο κύκλος των προσώπων στα οποία αυτό απονέμεται δεν πρέπει να συγχέεται με το δικαίωμα συμμετοχής στις εργασίες της ΓΣ. Το τελευταίο (βλ. και: «Ποιοι έχουν... εισιτήριο συμμετοχής σε μια Γενική Συνέλευση») δεν συνιστά ένα (απλό) δικαίωμα παράστασης˙ συνιστά την αναγκαία προϋπόθεση της συμμετοχής στη συζήτηση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης αλλά και της άσκησης πλειάδας μετοχικών δικαιωμάτων. Μεταξύ αυτών: το (ιδιαίτερα σημαντικό) δικαίωμα ψήφου.
Από την άλλη πλευρά, το (απλό) δικαίωμα παράστασης έχει ένα, σαφώς, απομειωμένο περιεχόμενο έναντι εκείνου της συμμετοχής. Όσοι νομιμοποιούνται να παρασταθούν στη ΓΣ επιτελούν έναν καθαρά συμβουλευτικό, ενημερωτικό και επιβοηθητικό ρόλο. Ως τρίτοι δε (χωρίς μετοχικά δικαιώματα -μεταξύ αυτών και δικαιώματα ψήφου) δεν συνυπολογίζονται, αυτονοήτως, στην απαρτία και την πλειοψηφία για τη λήψη αποφάσεων.
Οι δικαιούμενοι σε παράσταση στη ΓΣ τρίτοι
(α) Διοικητικό Συμβούλιο & Ελεγκτές
Στη ΓΣ, καταρχάς, δικαιούνται να παρίστανται (και) τα μέλη του ΔΣ καθώς και οι ελεγκτές της εταιρείας. Tο δικαίωμα αυτό δεν είναι δυνατό να περιοριστεί από το καταστατικό. Για δύο, κατά βάση, λόγους: (α) Τα πρόσωπα αυτά δικαιολογούν, αυτονοήτως, εύλογο ενδιαφέρον για τις εταιρικές υποθέσεις (β) Επιτελούν ρόλο υποβοηθητικό της συμμετοχής των μετόχων στη ΓΣ και την άσκηση, εν τέλει, του δικαιώματος ψήφου από τους τελευταίους. Ικανοποιώντας, ιδίως, το δικαίωμα ενημέρωσής τους.
Προβλέπεται ως προς τους ελεγκτές ότι οφείλουν να παρίσταται στην (τακτική) ΓΣ και να παρέχουν κάθε πληροφορία που είναι σχετική με τον έλεγχο που διενήργησαν. Οι ελεγκτές είναι δυνατό να παρίστανται στις τακτικές και έκτακτες ΓΣ.
Σε περίπτωση που δεν επιτραπεί στα μέλη του ΔΣ ή στους ελεγκτές να παρασταθούν στη ΓΣ, η απόφαση της ΓΣ είναι ακυρώσιμη. Και τούτο, γιατί η απόφαση της ΓΣ λαμβάνεται κατά παράβαση του νόμου. Προσβάλλεται όμως, ταυτόχρονα, το δικαίωμα ενημέρωσης των μετόχων, καθώς επίσης και επιμέρους πτυχές του δικαιώματος συμμετοχής τους στη ΓΣ.
(β) Παράσταση τρίτων κατόπιν άδειας του προέδρου της ΓΣ
Ο πρόεδρος της ΓΣ τελευταίος διατηρεί το δικαίωμα να επιτρέψει την παρουσία στη συνέλευση και άλλων προσώπων, που δεν έχουν μετοχική ιδιότητα ή δεν είναι εκπρόσωποι μετόχων. Στο μέτρο, όμως, που τούτο δεν αντιτίθεται στο εταιρικό συμφέρον.
Η δυνατότητα αυτή συγκεκριμενοποιείται, στην πράξη, με την παράσταση εξωτερικών συμβούλων (λ.χ.: δικηγόρων, λογιστών, οικονομολόγων) ή στελεχών της ΑΕ. Διερμηνέων, επίσης, για την υποστήριξη της συμμετοχής μετόχων που δεν ομιλούν την ελληνική γλώσσα.
Η εν λόγω αρμοδιότητα του προέδρου συνδέεται, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, και με αντίστοιχη ευθύνη του. Εφόσον, όμως, αποδειχθεί ότι η παρουσία τρίτων (που αυτός κατέστησε επιτρεπτή) στη ΓΣ αντιτίθεται στο εταιρικό συμφέρον και προκάλεσε, αιτιωδώς, ζημία στην ΑΕ.
Τυχόν αποκλεισμός, από μέρους του Προέδρου, των συγκεκριμένων προσώπων από τη ΓΣ δεν συνεπάγεται, καταρχήν, κακή συγκρότηση της, ούτε και ελαττωματικότητα επακόλουθης απόφασής της. Υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι ο αποκλεισμός του τρίτου-μη μετόχου δεν οδηγεί σε κατ’ ουσίαν αποκλεισμό μετόχου (όπως στην περίπτωση αποκλεισμού διερμηνέα μετόχου που δεν ομιλεί την ελληνική). Στην τελευταία περίπτωση, η απόφαση της ΓΣ θα ήταν ακυρώσιμη.
Τα εν λόγω πρόσωπα δεν θεωρείται ότι μετέχουν στη ΓΣ επειδή, και μόνον, έλαβαν τον λόγο για λογαριασμό παριστάμενου μετόχου ή ύστερα από πρόσκληση του προέδρου.
(γ) Συμμετοχή Τρίτων Δυνάμει Ειδικότερων Διατάξεων
Αντίστοιχες, με τις ανωτέρω αναφερόμενες, ειδικές ρυθμίσεις παρέχουν τη δυνατότητα παράστασης τρίτων στη ΓΣ. Τέτοια περίπτωση συνιστά η παράσταση στη ΓΣ του ειδικού εκπροσώπου. Του προσώπου εκείνου, δηλ., που επιφορτίζεται με την ειδική και αποκλειστική αρμοδιότητα άσκησης της εταιρικής αγωγής.
Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται στον ειδικό εκπρόσωπο σειρά δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Αναμένεται, μεταξύ άλλων, από εκείνον να παρασταθεί (μετά την άσκηση της αγωγής) στη ΓΣ που θα κληθεί να συγκατατεθεί στην απόφαση της ΑΕ (δια του ΔΣ) για συμβιβασμό ή παραίτηση από τις αξιώσεις της για αποζημίωση.
Συμμετοχή στη ΓΣ με Ηλεκτρονικά Μέσα
Η πρόσκληση της ΓΣ μπορεί να προβλέπει τη συμμετοχή σε αυτή από απόσταση με ηλεκτρονικά μέσα, εκτός από τους μετόχους, και για τα πρόσωπα που νομιμοποιούνται, σύμφωνα με τα παραπάνω, να παρασταθούν. Δεν απαιτείται, πλέον, σχετική καταστατική πρόβλεψη.
Η υποβοήθηση των μετόχων στη λήψη των βέλτιστων αποφάσεων αποτελεί μέριμνα του νομοθέτη. Αναγκαία, κατά τούτο, η παράσταση, τρίτων-μη μετόχων (ενδ.: μέλη ΔΣ, ελεγκτές, σύμβουλοι, ειδικός εκπρόσωπος κ.λπ.) προκειμένου να παράσχουν τις αναγκαίες ενημερώσεις και αποσαφηνίσεις, να απαντήσουν κρίσιμα, ενδεχομένως, ερωτήματα ή τέλος, να συνδράμουν τους μετόχους στην άσκηση των δικαιωμάτων τους (ενδ.: διερμηνείς).
Προσοχή όμως! Ενδεχόμενη παράσταση στη ΓΣ μη δικαιουμένων (ή απαγόρευση παράστασης δικαιουμένων) τρίτων είναι δυνατό να οδηγήσει σε βλαπτικές συνέπειες για την εταιρεία και τους μετόχους της. Ενδεχομένως, μάλιστα, να καταστήσει και τη ΓΣ ακυρώσιμη.
Δημιουργείται, πάντως, η απορία: μεταξύ των δικαιουμένων τρίτων συμπεριλαμβάνονται και αντιπρόσωποι μετόχων ή είναι υποχρεωτική, τελικά, η αυτοπρόσωπη παράσταση των τελευταίων; Περί αυτών σε επόμενη αρθρογραφία μας.
* του Σταύρου Κουμεντάκη Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm