Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ πρωτοστατούν στην καινοτομία. Όχι μόνο όσο αφορά την τεχνολογία, αλλά επίσης και κυρίως όσον αφορά μορφές κοινωνικής οργάνωσης στο τοπικό επίπεδο. Δραστηριότητες οι οποίες σε άλλες χώρες θεωρούνται αποκλειστική υπευθυνότητα του κράτους, στις ΗΠΑ αντίθετα ανήκουν εν μέρει η ολοκληρωτικά σε πρωτοβουλίες πολιτών.
Ένας τέτοιος τομέας είναι η υποδοχή και η μετεγκατάσταση προσφύγων. Στις περισσότερες χώρες αυτές οι διαδικασίες ανήκουν στην αποκλειστική έμμεση η άμεση αρμοδιότητα του κράτους. Αυτό συνέβαινε και στις ΗΠΑ μέχρι τον Ιανουάριο του περασμένου έτους όταν η αμερικανική κυβέρνηση υιοθέτησε το Welcome Corps μια σειρά μέτρων τα οποία ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν αποκάλεσε «την πιο τολμηρή καινοτομία στην μετεγκατάσταση προσφύγων εδώ και χρόνια».
Τι περιλαμβάνει το Welcome Corps
Πρόκειται για μία σειρά μέτρων πού στοχεύουν να εμπλέξουν ολοένα και περισσότερους πολίτες στην διαδικασία οικονομικής και κοινωνικής ένταξης ενός πρόσφυγα στις ΗΠΑ με απώτερο στόχο να φύγουν όλες αυτές οι πολυέξοδες δραστηριότητες από τα χέρια του κράτους και να περάσουν στα χέρια των πολιτών.
Εν συντομία το νέο σύστημα λειτουργεί ως εξής : Aνα πέντε πολίτες πού συμμετέχουν στο σχήμα μπορούν να γίνουν σπόνσορες ενός μετανάστη η οικογένειας μεταναστών είτε μεταξύ ανθρώπων πού ήδη βρίσκονται στις ΗΠΑ, είτε δεν έχουν έρθει ακόμα αλλά πληρούν τα κριτήρια του πρόσφυγα.
Οι σπόνσορες έχουν την υποχρέωση να του παρέχουν οικονομικούς πόρους για να ζήσει για 3 μήνες και να φροντίζουν για την κοινωνική του ενσωμάτωση για 12 μήνες (εξεύρεση εργασίας, γνωριμίες κλπ). Μετά από αυτή την περίοδο ο πρόσφυγας συνεχίζει μόνος του, όπως όλοι οι άλλοι πολίτες.
Τρεις κατηγορίες
Σήμερα λειτουργούν πολλές τέτοιες ομάδες που χοντρικά ανήκουν σε μία από τις τρεις κατηγορίες. Αυτές που ασχολούνται με τους πρόσφυγες από το Αφγανιστάν και την Μέση Ανατολή, από την Λατινική Αμερική και από την Ουκρανία.
Το νέο αυτό σύστημα «ιδιωτικοποίησης» της μετανάστευσης έχει σύμφωνα με τους υποστηρικτές του σημαντικά πλεονεκτήματα. Μειώνει το κόστος της μετανάστευσης για το κράτος στο βαθμό που τα τόσο σημαντικά κόστη μετεγκατάστασης τα αναλαμβάνουν οι σπόνσορες δηλαδή οι πολίτες. Επιτρέπει στην κοινωνία να έχει μία αποφασιστική φωνή στην διαδικασία επιλογής προσφύγων που θα υιοθετηθούν. Οι μετανάστες που σπονσοράρονται από μία ομάδα πολιτών έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να μάθουν ταχύτερα τα Αγγλικά και να ενσωματωθούν κοινωνικά από ότι αυτοί που ακολουθούν τις παραδοσιακές γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Αλλά ίσως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι ότι επιτρέπει στους πρόσφυγες να βρίσκονται διεσπαρμένοι σε όλη την χώρα και να μην είναι συγκεντρωμένοι στις μεγάλες πόλεις όπου βρίσκονται τα κρατικά κέντρα αρωγής μεταναστών. Με αυτό τον τρόπο οι μετανάστες καλύπτουν την έλλειψη εργατικών χεριών πού παρατηρείται κυρίως σε αγροτικές περιοχές.
Τέλος η ιδιωτική αρωγή στα προγράμματα μετεγκατάστασης αφαιρεί το στίγμα πού φέρουν οι μετανάστες σε πολλές χώρες ότι δηλαδή βαρύνουν το κράτος κοινωνικής πρόνοιας.
Πάντως θα πρέπει να τονισθεί εδώ ότι για τους Αμερικανούς πολίτες η εθελοντική αρωγή προσφύγων δεν είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Μόλις το 1980 ψηφίσθηκε ο Νόμος για την Μετανάστευση πού καθιστούσε το κράτος τον αποκλειστικό υπεύθυνο για την υποδοχή και εγκατάσταση προσφύγων. Μέχρι τότε το σύστημα βασιζόταν σε εθελοντικές διαδικασίες.
Από τις αρχές του 20ου αιώνα (πριν από το 1920 δεν υπήρχαν περιορισμοί στην μετανάστευση προς τις ΗΠΑ) μέχρι σήμερα ομάδες ιδιωτών παρείχαν και χρηματοδοτούσαν τα προγράμματα μετεγκατάστασης μεταναστών. Θρησκευτικές και εθνοτικές ομάδες δραστηριοποιούντο στην εξεύρεση σπόνσορ και χρημάτων για πρόσφυγες πού δεν είχαν οικογένειες στις ΗΠΑ. Ακόμα και μέχρι μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αυτές οι ιδιωτικές οργανώσεις ήταν οι κυριότεροι σπόνσορες για τους πρόσφυγες και χρηματοδοτούσαν σχεδόν όλα τα προγράμματα μετεγκατάστασης.