Δυναμικές μεταβολές διαμορφώνουν την παγκόσμια οικονομία. Ο κλάδος του Fintech βρίσκεται στο επίκεντρο. Η ραγδαία ανάπτυξή του, τον καθιστά σε έναν από τους πρωταγωνιστές της παγκόσμιας οικονομικής σκηνής.
Το αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον φέρει προκλήσεις. Ταυτόχρονα αναδεικνύονται ευκαιρίες. Κύριος μοχλός των Fintech εταιρειών η καινοτομία. Κρίσιμος ο ρόλος των Πανεπιστημιακών Κέντρων Καινοτομίας.
Η εξέλιξη του κλάδου Fintech τα τελευταία χρόνια
Από την περασμένη δεκαετία ο κλάδος του Fintech φανέρωσε ραγδαία εξέλιξη με ορόσημα την ανάδυση των κρυπτονομισμάτων και την τεχνητή νοημοσύνη. Με τον ραγδαίο ρυθμό ανάπτυξης της καινοτομίας, οι εταιρείες Fintech έχουν επαναπροσδιορίσει την λειτουργία των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Οι επενδύσεις στον κλάδο έχουν σημειώσει αξιοσημείωτη άνοδο, ενώ ο αριθμός των επιχειρήσεων που αναπτύσσονται σε αυτόν έχει αυξηθεί δραματικά. Σύμφωνα με την έρευνα «Pulse of Fintech» της KPMG, η χρηματοδότηση των πράσινων Fintech άγγιξε τα 1,7 δισ. δολάρια κατά το α’ εξάμηνο του 2023, ξεπερνώντας το σύνολο του 2022. Στον χώρο της εκπαίδευσης, πάνω από 56% των πανεπιστημίων παγκοσμίως προσφέρουν τουλάχιστον ένα μάθημα ή σεμινάριο σχετικό με τα κρυπτονομίσματα.
Σύγχρονες προκλήσεις
Οι εταιρείες του κλάδου αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις που πηγάζουν από ένα αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον, όπως:
- Φυσικοί και Μεταβατικοί Κίνδυνοι της Κλιματικής Αλλαγής. Οι εταιρείες Fintech πρέπει να αναπτύξουν στρατηγικές ανθεκτικότητας, υιοθετώντας βιώσιμες πρακτικές με σκοπό να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.
- Κυβερνοασφάλεια και Προστασία Δεδομένων. Οι αυξανόμενες κυβερνοεπιθέσεις απαιτούν την υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών κρυπτογράφησης και διαρκούς εκπαίδευσης του προσωπικού σε θέματα ασφαλείας.
- Προσαρμογή σε Τεχνολογικές Εξελίξεις. Αναδυόμενες τεχνολογίες απαιτούν εξειδικευμένους επαγγελματίες με γνώσεις στην τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain και την ανάλυση δεδομένων αλλά και επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές για τη διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
- Ηθικά Ζητήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI). Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT, θέτει ηθικά ζητήματα κρίνοντας απαραίτητη την ανάπτυξη κανονιστικών πλαισίων για την προώθηση της διαφάνειας και της ευθύνης στη χρήση εφαρμογών AI.
Ευκαιρίες σε περιόδους αβεβαιότητας
Οι μακροοικονομικές προκλήσεις, οι τεχνολογικές αλλαγές και η διεθνής γεωπολιτική σκηνή, έχουν επηρεάσει την παγκόσμια επενδυτική κοινότητα. Ωστόσο, σε καιρούς κρίσεων, προκύπτουν ευκαιρίες που διαμορφώνουν τον επιχειρηματικό κόσμο. Χαρακτηριστικό είναι ότι εταιρείες Fintech που εστιάζουν σε πράσινες τεχνολογίες, συνεχίζουν να προσελκύουν την προσοχή των επενδυτών. Ένας ακόμη τομέας ο οποίος προσελκύει το παγκόσμιο επενδυτικό ενδιαφέρον είναι η τεχνητή νοημοσύνη καθώς οι εταιρείες προσπαθούν να αξιοποιήσουν το πλήρες δυναμικό της τόσο για τη βελτίωση της λειτουργικής αποτελεσματικότητας όσο και της αξίας για τον πελάτη.
Ενθαρρυντικές μελλοντικές προοπτικές
Ο Fintech κλάδος προβλέπεται να αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης μεταξύ 20%-25% έως το 2025. Η blockchain τεχνολογία, τα ψηφιακά νομίσματα και η αύξηση των υπηρεσιών πληρωμών, αναμένεται να διαμορφώσουν το μέλλον του κλάδου. Η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση έρχονται να παίξουν καταλυτικό ρόλο μέσω της αυτοματοποίησης, της βελτίωσης της εξυπηρέτησης πελατών και τη δημιουργία νέων τρόπων ανάλυσης δεδομένων.
Η δυναμική του κλάδου στην Ελλάδα
Ο κλάδος του Fintech στην Ελλάδα βρίσκεται στα αρχικά στάδια διαμόρφωσης. Το δυσμενές μακροοικονομικό περιβάλλον και η αναγκαστική εσωστρέφεια του ελληνικού τραπεζικού κλάδου λόγω της οικονομικής ύφεσης, μείωσαν την δυναμική ανάπτυξης του κλάδου αλλά η εισαγωγή καινοτόμων χρηματοοικονομικών τεχνολογιών σε συνδυασμό με τις πράσινες τεχνολογίες έχουν ενισχύσει την ανάπτυξή του. Μάλιστα αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ από την προσέλευση νέων επενδύσεων, αύξηση των φορολογικών εσόδων και προοπτική κάλυψης μεγάλου ποσοστού θέσεων εργασίας.
Τα Κέντρα Καινοτομίας των Πανεπιστημίων
Τα πανεπιστήμια έρχονται να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας μέσω των κέντρων καινοτομίας. Τα κέντρα καινοτομίας διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία μεταφοράς τεχνολογίας και προώθησης της επιχειρηματικότητας. Επίσης, υποστηρίζουν ερευνητικές προσπάθειες και παρέχουν τεχνογνωσία, με αποτέλεσμα την δημιουργία καινοτόμων τεχνολογιών, startups και spin-off εταιρειών.
Σημαντικό ρόλο στην όλη προσπάθεια θα διαδραματίζει η Επιτροπή Μεταφοράς Τεχνολογίας, Καινοτομίας και Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας που πρέπει να ιδρυθεί σε κάθε πανεπιστήμιο (βάσει του Νόμου 4957/2022) ως συμβουλευτικό όργανο προς την διοίκηση κάθε ιδρύματος, με αντικείμενο την υποβολή εισηγήσεων για θέματα μεταφοράς τεχνολογίας, καινοτομίας και διασύνδεσης του Α.Ε.Ι. και των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας με την κοινωνία και την οικονομία.
Το Κέντρο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας Αρχιμήδης του ΕΚΠΑ στοχεύει στη σύνδεση της ερευνητικής κοινότητας με τη βιομηχανία και την εκκόλαψη των καλύτερων επιχειρηματικών ιδεών σε νεοφυείς επιχειρήσεις. Το Κέντρο εδώ και αρκετά έτη προσφέρει υποστήριξη μέσω δράσεων συμβουλευτικής καθοδήγησης (mentoring), παροχής τεχνογνωσίας, εκπαίδευσης και υποστήριξης επιχειρηματικών σχεδίων από εξειδικευμένα μέλη ερευνητικών ομάδων. Επιπλέον, υποστηρίζει την ανάπτυξη και χρηματοδότηση πατεντών, ενθαρρύνοντας τη δημιουργία νεοφυούς επιχειρηματικότητας και στηρίζοντας παράλληλα την δημιουργία spin-off εταιρειών (έχουν δημιουργηθεί τέσσερις μέχρι σήμερα).
Το ΕΚΠΑ συμμετέχει, μαζί με έξι άλλους μεγάλους ελληνικούς φορείς, στο Greek Fintech Hub, μια σημαντική πρωτοβουλία για το Fintech στην Ελλάδα και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η παρουσία του ΕΚΠΑ ήταν σημαντική στο 2ο Συνέδριο του Greek Fintech Hub, με τίτλο «Fintech Athens 2.0: The Fintech landscape in SEE & MENA regions» που έβαλε χώρα στις 27/10/2023 στο Μέγαρο Καρατζά της Εθνικής Tράπεζας της Ελλάδας, αναδεικνύοντας ζητήματα όπως η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και ο ρόλος της εκπαίδευσης στις εταιρείες Fintech.
* Ο Δημήτρης Καινούργιος (φωτ. δεξιά) είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής, Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΚΠΑ, Συντονιστής της Επιτροπής Μεταφοράς Τεχνολογίας, Καινοτομίας και Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας, Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων» και Διευθυντής του ΚΕΜΕΧ.
** Ο Ιωάννης-Ηλίας Πλήκας είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών & ερευνητής στο Κέντρο Μελετών και Εκπαίδευσης Χρηματοοικονομικής (ΚΕΜΕΧ) του ΕΚΠΑ.