Με την έκδοση της (υπ’ αριθμ. 113169/23) Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης αντιμετωπίζονται, μεταξύ άλλων, σημαντικά θέματα αναφορικά με την ψηφιακή κάρτα και τις καταχωρίσεις των μεταβολών του χρόνου εργασίας. Περιλαμβάνεται μεταξύ των αναμορφώσεων που διενεργεί, η δυνατότητα επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης μεταβολών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών. Περί αυτών, το παρόν.
Η πρόβλεψη του νόμου
Ο πρόσφατος εργασιακός νόμος προέβη ήδη σε μια ιδιαίτερης βαρύτητας πρόβλεψη για τους εργοδότες των οποίων οι επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις έχουν ενταχθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας για τους εργαζομένους τους με εξαρτημένη εργασία. Δικαιούνται, κατά τούτο, οι εν λόγω εργοδότες να μην καταχωρίζουν στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους.
Σημαντικό πρόστιμο, πάντως, απειλείται για τον εργοδότη στην περίπτωση που διενεργείται μεταβολή του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή υπερωριακή απασχόληση από τον εργαζόμενο και αυτή δεν ταυτοποιείται από τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Το ύψος του προστίμου αυτού ανέρχεται στο ποσό των 10.500 ευρώ (!) ανά εργαζόμενο, στην ψηφιακή κάρτα του οποίου δεν είναι δυνατή η προαναφερόμενη ταυτοποίηση.
- Ο σκοπός της ρύθμισης
Η ως άνω ρύθμιση αναμένεται να συμβάλει στην αντιμετώπιση του διοικητικού βάρους, το οποίο επωμίζονται οι επιχειρήσεις που καταχωρίζουν στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή της υπερωριακής απασχόλησης. Και, ταυτόχρονα, εφαρμόζουν το ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Άλλωστε, όπως σημειώνεται σε αυτή, με τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας αποδεικνύονται σε πραγματικό χρόνο η έναρξη και η λήξη του χρόνου εργασίας, καθώς και η νόμιμη υπέρβαση του δηλωθέντος ωραρίου (υπερωρία).
- Οι προβληματισμοί
Το περιεχόμενο της παραπάνω νομοθετικής πρόβλεψης δημιουργούσε συγκεκριμένους προβληματισμούς.
- Ο πρώτος αφορούσε (και εξακολουθεί να αφορά) το ύψος του προστίμου που απειλείται για την περίπτωση της μη ταυτοποίησης τυχόν μεταβολών του χρόνου εργασίας με τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας συγκεκριμένου εργαζομένου. Το πρόστιμο των 10.500 ευρώ κρίνεται αδικαιολόγητα υψηλό -πολύ περισσότερο αν λάβουμε υπόψη μας πως ισούται με το πρόστιμο για την αδήλωτη εργασία.
- Ο δεύτερος αφορούσε ζητήματα διαδικαστικά.
Οι απαντήσεις της ΥΑ: Η διάκριση των συστημάτων
Απαντήσεις στους διαδικαστικής φύσεως προβληματισμούς ήρθε να δώσει η ανωτέρω ΥΑ (με έναρξη ισχύος από 1.3.24 όσον αφορά όσα στη συνέχεια αναφέρονται).
- Τα δύο συστήματα
Όπως συγκεκριμένα προβλέπεται στην ως άνω ΥΑ, στις δηλώσεις που υποβάλλονται ψηφιακά στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ ανήκουν, μεταξύ πολλών άλλων:
- η ψηφιακή δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών
- η ψηφιακή απολογιστική δήλωση αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών. Ο εργοδότης μπορεί να επιλέξει οποιοδήποτε από τα δύο συστήματα καταχώρισης.
Σε περίπτωση επιλογής του προαναγγελτικού συστήματος, ο εργοδότης θα υποχρεούται να προβαίνει σε καταχώριση των μεταβολών του χρόνου εργασίας πριν την πραγματοποίησή τους. Αντίθετα, σε περίπτωση επιλογής του απολογιστικού, θα προβαίνει στην εν λόγω καταχώριση μετά την πραγματοποίηση των μεταβολών.
Οι εργοδότες δικαιούνται (βεβαίως και υποχρεούνται) να επιλέξουν μεταξύ των δύο συστημάτων έως και την τελευταία ημέρα του προηγούμενου μήνα από τον μήνα αναφοράς.
Οι βασικές παράμετροι της ρύθμισης:
Αφορά (υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής): Εργοδότες των οποίων οι επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις έχουν ενταχθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας.
Περιεχόμενο επιλογής: Οι προαναφερθέντες εργοδότες υποχρεούνται μέσα στην προαναφερθείσα προθεσμία να δηλώνουν για το επόμενο χρονικό διάστημα (όχι μικρότερο του ενός μήνα), αν θα καταχωρίζουν τις μεταβολές του χρόνου εργασίας: (α) εκ των προτέρων -πριν από την έναρξη πραγματοποίησης τους ή (β) απολογιστικά -μετά την πραγματοποίησή τους.
- ... ιδίως ως προς το απολογιστικό σύστημα
Όπως, περαιτέρω, προβλέπεται για το απολογιστικό σύστημα, οι εργοδότες, οι οποίοι επιλέγουν να καταχωρίζουν απολογιστικά, για τους εργαζομένους τους, τις αλλαγές του ωραρίου εργασίας, της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και των υπερωριών, υποχρεούνται να προβούν στη σχετική δήλωση/καταχώριση και πάλι εντός συγκεκριμένης προθεσμίας: συγκεκριμένα, έως τη λήξη του επόμενου ημερολογιακού μήνα από την πραγματοποίησή τους.
Τα σχετικά απολογιστικά στοιχεία, τα οποία θα καταχωρίζονται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, θα διασταυρώνονται με τις αντίστοιχες σημάνσεις της ψηφιακής κάρτας εργασίας και θα τελούν υπό τον έλεγχο της Επιθεώρησης Εργασίας.
Η πρόσφατη, κατά τα άνω, ΥΑ έρχεται με ενάργεια να αντιμετωπίσει διαδικαστικής φύσεως προβληματισμούς. Το πρόβλημα όμως παραμένει: αν σε κάποια επιχείρηση εντοπισθούν αποκλίσεις στις δηλώσεις του χρόνου εργασίας από τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας συγκεκριμένου εργαζομένου, το ύψος του επαπειλούμενου προστίμου είναι αδικαιολόγητα και εξόφθαλμα υψηλό.
Δεν μοιάζει καθόλου λογικό να επιβάλλεται, στην περίπτωση αυτή, πρόστιμο 10.500 ευρώ, όσο δηλαδή και στην περίπτωση που μια επιχείρηση απασχολεί εργαζόμενο με την εργασία του, συνολικά, αδήλωτη. Ως δικηγόροι οφείλουμε να επικαλεστούμε την (ελλείπουσα) αναλογικότητα. Ως εχέφρονες, τη λογική! Προσβλέπουμε, κατά τούτο, στην επόμενη, διορθωτική, νομοθετική ρύθμιση.
* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm