Μας απασχόλησαν, ήδη, οι αποκλειστικές αρμοδιότητες της ΓΣ των μετόχων της ΑΕ. Υπάρχουν όμως και κάποιες αποφάσεις για τις οποίες, παρά τη σημασία τους, αρμόδιο όργανο ορίζεται το ΔΣ ή περιττή η απόφαση της ΓΣ. Υπάρχουν, επίσης, και κάποιες «αρρύθμιστες» εξουσίες με σοβαρότατους κινδύνους για τις ΑΕ και τους συναλλασσόμενους. Περί αυτών, στη συνέχεια.
Εξαιρέσεις από την Αποκλειστική Αρμοδιότητα της ΓΣ
Οι περιπτώσεις εκείνες που συνιστούν εξαιρέσεις από τον κανόνα της αποκλειστικής αρμοδιότητας της ΓΣ επιφυλάσσονται, κατά τον νόμο, υπέρ του ΔΣ:
(α) Αυξήσεις κεφαλαίου ή πράξεις αναπροσαρμογής του.
Αυξήσεις Κεφαλαίου: Το καταρχήν αρμόδιο όργανο της ΑΕ για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου είναι η ΓΣ. Ωστόσο, το ΔΣ της ΑΕ έχει (υπό προϋποθέσεις) την εξουσία να αποφασίσει έκτακτη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Το ΔΣ, περαιτέρω, έχει τη δυνατότητα (εφόσον εξουσιοδοτηθεί από τη ΓΣ), να θεσπίζει πρόγραμμα διάθεσης μετοχών-αυξάνοντας, ενδεχομένως, το κεφάλαιο της ΑΕ.
Πράξεις Αναπροσαρμογής Κεφαλαίου: Το ΔΣ έχει την εξουσία να προβαίνει σε αναπροσαρμογή του μετοχικού κεφαλαίου. Σε περίπτωση μερικής κάλυψης της αύξησής του με, την πιστοποίηση καταβολής μετοχικού κεφαλαίου. Επίσης, σε περίπτωση που η αύξηση επέρχεται ύστερα από άσκηση δικαιώματος κτήσης μετοχών (:warrants) από τον εκάστοτε δικαιούχο. Ομοίως, όταν ομολογιούχος δανειστής ασκήσει το δικαίωμα μετατροπής των μετατρέψιμων ομολογιών του σε μετοχές.
(β) Η τροποποίηση ή προσαρμογή διατάξεων του καταστατικού από το ΔΣ στις περιπτώσεις που ορίζει τούτο, ρητά, ο νόμος.
Το ΔΣ είναι αρμόδιο για την τροποποίηση του καταστατικού, όταν αυτή αποτελεί συνέπεια της ασκήσεως του δικαιώματος προαίρεσης (option), εκ μέρους των εκάστοτε δικαιούχων, στις περιπτώσεις που έχει θεσπιστεί από τη ΓΣ πρόγραμμα διάθεσης μετοχών για τη διοίκηση ή/και το προσωπικό. Η σχετική απόφαση πιστοποίησης της καταβολής του κεφαλαίου λαμβάνεται, κατ’ εξαίρεση, ανά ημερολογιακό τρίμηνο.
(γ) Ο διορισμός με το καταστατικό του πρώτου ΔΣ.
Εξαίρεση από τον κανόνα της εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ συνιστά η δυνατότητα ορισμού του πρώτου ΔΣ στο αρχικό καταστατικό της ΑΕ.
(δ) Η εκλογή συμβούλων σε αντικατάσταση εκείνων που απώλεσαν την ιδιότητά τους.
Ακόμα μια εξαίρεση από τον κανόνα εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ συνιστά (και) η αντικατάσταση μέλους του ΔΣ που με οποιονδήποτε τρόπο απώλεσε την εν λόγω ιδιότητά του (λ.χ. παραίτηση, θάνατος κλπ).
Προκειμένου να καταστεί δυνατή η εκλογή αυτή προϋποτίθεται: (α) απώλεια ιδιότητας μέλους, (β) ανυπαρξία αναπληρωματικών μελών από τη ΓΣ/μέτοχο και (γ) νόμιμη σύνθεση ΔΣ (:τα εναπομένοντα μέλη του να μην υπολείπονται των τριών).
(ε) Σημαντικές εταιρικές αποφάσεις σχετικές με εταιρικούς μετασχηματισμούς.
Εκτός από την απόφαση για συγχώνευση ΑΕ από άλλη ΑΕ που κατέχει το σύνολο των μετοχών της, η εξαίρεση επεκτείνεται και στην απόφαση της απορροφώσας ΑΕ για τη συγχώνευση με απορρόφηση άλλης κεφαλαιουχικής εταιρίας της οποίας κατέχει τουλάχιστον το 90% και στην απόφαση διασπώμενης ΑΕ για τη διάσπασή της όταν οι επωφελούμενες εταιρείες κατέχουν τις μετοχές της στο σύνολό τους. Προϋποτίθεται η τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων.
(στ) Η δυνατότητα διανομής προσωρινών μερισμάτων.
Από την αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ εξαιρείται (και) η απόφαση για τη διανομή προσωρινών μερισμάτων στους μετόχους. Λαμβάνεται νομίμως (υπό προϋποθέσεις βέβαια) από το ΔΣ της εταιρείας.
(ζ) Η δυνατότητα διανομής κερδών ή προαιρετικών αποθεματικών μέσα στην τρέχουσα εταιρική χρήση με απόφαση του ΔΣ.
Υφίσταται συντρέχουσα αρμοδιότητα μεταξύ της ΓΣ και του ΔΣ εντός της τρέχουσας εταιρικής χρήσης για τη διανομή κερδών ή προαιρετικών αποθεματικών.
Οι αρρύθμιστες αρμοδιότητες της ΓΣ
Ο νομοθέτης επέλεξε, συνειδητά, να μην προχωρήσει στην, ούτως ή άλλως ανέφικτη, εξαντλητική ρύθμιση κάθε μιας πιθανής εταιρικής υπόθεσης. Επέλεξε, στο πλαίσιο αυτό, τη διατήρηση της διαχείρισης από τη νομολογία των «αρρύθμιστων» (διαχειριστικών;) αρμοδιοτήτων της ΓΣ.
Η νομολογία χρησιμοποιεί ως κριτήριο για τον εντοπισμό του αρμόδιου κάθε φορά εταιρικού οργάνου τον εταιρικό σκοπό. Εφόσον η απόφαση εμπίπτει στον εταιρικό σκοπό, αρμόδιο είναι το ΔΣ, αν εξέρχεται των ορίων αυτού, αρμόδια είναι η ΓΣ. Λ.χ. του εταιρικού σκοπού εξέρχεται απόφαση για τη μεταβίβαση σημαντικού περιουσιακού στοιχείου της ΑΕ.
Ωστόσο, το εν λόγω κριτήριο παρουσιάζει το ακόλουθο μειονέκτημα. Πράξεις του ΔΣ, ακόμη και αν είναι εκτός του εταιρικού σκοπού, δεσμεύουν την εταιρεία απέναντι στους τρίτους, εκτός αν αποδειχθεί ότι ο τρίτος γνώριζε (ή όφειλε να γνωρίζει) την υπέρβαση. Αντίθετα, αποφάσεις που λαμβάνονται από αναρμόδιο όργανο είναι άκυρες.
Ο προσδιορισμός, λοιπόν, του αν ένα ζήτημα εμπίπτει στη διαχειριστική αρμοδιότητα του ΔΣ (ή όχι οπότε και αρμόδια καθίσταται η ΓΣ), συναντά δυσκολίες.
Οι αποφάσεις που ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ είναι περισσότερο από διαυγές ποιες είναι. Αντίστοιχα και οι εξαιρέσεις από τον συγκεκριμένο κανόνα. Το πρόβλημα εστιάζεται, κατά βάση, στις περιπτώσεις εκείνες που μολονότι εντάσσονται στην διαχειριστική εξουσία του ΔΣ, δικαστική απόφαση θα ήταν δυνατό να τις εντάξει στην αρμοδιότητα της ΓΣ.
Το θέμα δεν είναι αμελητέο! Απαιτείται ιδιαίτερη εγρήγορση και αξιολόγηση των εκάστοτε δεδομένων. Λανθασμένη αξιολόγηση θα ήταν δυνατό να οδηγήσει σε συνέπειες οδυνηρές. Ποια όμως είναι τα είδη των Γενικών Συνελεύσεως και ποιες οι προϋποθέσεις για τη λήψη απόφασης από μέρους τους; Περί αυτών σε επόμενη αρθρογραφία μας.
* Ο κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner στην Koumentakis and Associates Law Firm