Τα τεκταινόμενα στον ΣΥΡΙΖΑ και το «φαινόμενο Κασσελάκη», μου θύμισαν το άρθρο μου «Τεχνοκράτες; ποιοι τεχνοκράτες;» που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2013 και περιλήφθηκε στο βιβλίο μου «Υπάρχει ελπίδα;». Το άρθρο μου εκείνο μάλλον θεωρήθηκε αιρετικό από μερικούς ανθρώπους των οποίων τη γνώμη σέβομαι. Πιστεύω, ότι η άποψή τους μάλλον «μπέρδεψε την Τεχνοκρατία με την Γραφειοκρατία». Γιατί, την εποχή εκείνη των μνημονίων, «κυριαρχούσαν» στην Ελλάδα οι «λεγόμενοι Τεχνοκράτες» του ΔΝΤ και της Ε.Ε.
Προφανώς, οι φίλοι μου μπέρδεψαν ή μάλλον ταύτισαν τους δύο όρους. Για την καλύτερη κατανόηση λοιπόν του σημειώματος αυτού, σπεύδω να διευκρινίσω την κατά την άποψή μου έννοια των δύο όρων όπως τους χρησιμοποίησα:
- Γραφειοκρατία σημαίνει την πλήρη επικράτηση και διαιώνιση των «κανόνων» και την εφαρμογή τους χωρίς παρεκκλίσεις. Η γραφειοκρατία λοιπόν και οι ....κρυπτόμενοι πίσω από αυτήν οδήγησαν τη χώρα μας στη χρεοκοπία. Παρά το γεγονός ότι, αργότερα παραδέχτηκαν ότι έκαναν λάθος, άφησαν τη χώρα έρμαιο της αδηφάγου βούλησης των λεγόμενων αγορών.
- Τεχνοκρατία, κάθε άλλο παρά με την γραφειοκρατία μπορεί να ταυτιστεί, ή με τις πρακτικές της νεοφιλελεύθερης πολιτικής: όπως έλεγα στο άρθρο μου του 2013! «Ως συμπέρασμα προκύπτει πράγμα που τεκμηριώνεται και ιστορικά, ότι οι όροι «πολιτικοί» και «τεχνοκράτες» εξετάζονται διαζευκτικά, δηλ. ή – ή. Έκφραση αυτής της διάζευξης αποτελεί το ερώτημα: «οι πολιτικοί ή οι τεχνοκράτες μπορούν να διαχειριστούν το σύστημα πιο αποτελεσματικά;».
Στο άρθρο μου εκείνο παρέθετα πειστικά παραδείγματα εμπλοκής των τεχνοκρατών στον σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων βιομηχανικής ανάπτυξης σε χώρες όπως η Ιαπωνία, κατά κύριο λόγο, αλλά ακόμα και η Κίνα.
Αν αποτολμούσαμε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ ενός τεχνοκράτη, θα περιλαμβάναμε σ’ αυτό χαρακτηριστικά όπως:
- λειτουργία του συστήματος διακυβέρνησης με γνώμονα το κοινωνικό συμφέρον και την προστασία του κοινωνικού συνόλου και του περιβάλλοντος
- υψηλή επιστημονική εξειδίκευση, εμπλουτισμένη με ικανότητα χρήσης σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής
- ικανή εμπειρία σε θέσεις ευθύνης
- αποτελεσματικότητα στη λήψη αποφάσεων
- η ανευθυνότητα είναι έννοια ξένη προς τον χαρακτήρα της ιδιότητας του τεχνοκράτη
- επιζητεί πρακτικές και εφαρμόσιμες λύσεις, είναι κατά των αναβολών και ιδίως κατά της κωλυσιεργίας και, φυσικά, είναι ενάντιος σε κάθε έκφραση λαϊκισμού.
Τα άτομα με τόσα σωρευμένα προσόντα δεν τα βρίσκει κανείς στον σωρό. Είναι όμως υπαρκτά και είναι τα άτομα που παράγουν τα αποτελέσματα των υγιών επιχειρήσεων στο πλαίσιο μακροχρόνιων σχεδιασμών. Τα άτομα αυτά δεν μπορούν φυσικά να λειτουργήσουν στο μολυσμένο πλαίσιο του πολιτικού συστήματος, το οποίο, τα αποβάλλει. Έτσι η τεχνοκρατία σαν ένα σύστημα αξιοκρατικής και ικανής διακυβέρνησης έχει παραμείνει ουτοπία.
Επειδή τελευταία γίνεται συχνά χρήση, ιδίως επίκληση, του όρου τεχνοκράτης, καλό θα ήταν να διευκρινιστεί ότι δεν είναι αναγκαία τεχνοκράτες: οι οικονομολόγοι, οι Καθηγητές Πανεπιστημίου, οι Μελετητές, οι Σύμβουλοι, οι γραφειοκράτες της δημόσιας διοίκησης, μεταξύ των οποίων και οι γραφειοκράτες της μεγαλύτερης γραφειοκρατίας στον κόσμο, εκείνης των Βρυξελλών.
Με βάση τις παραπάνω θεωρήσεις και απόψεις μου, πιστεύω, ότι η εκ πρώτης όψεως δυσερμήνευτη διαφορά ανάμεσα στην κυρία Αχτσιόγλου και τον κύριο Κασσελάκη είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια πολιτικό και έναν τεχνοκράτη με την έννοια που περιέγραψα παραπάνω.
Σε αυτή δε τη συγκυρία που διέρχεται η χώρα μας, η έξοδός της από τον λάκκο των λεόντων στον οποίο την έριξε η… αποθέωση των αγορών, δεν μπορεί να γίνει με κομματικούς όρους, με ανθρώπους «βαρίδια», με συμβιβασμούς και με ιδεολογικές αγκυλώσεις. Απαιτείται ένας ηγέτης άφθαρτος από την ως τώρα γνωστή στη χώρα μας «πολιτική», δηλ. τον «κομματικό» ανταγωνισμό, τον πολιτικαντισμό και από το «πάμε κι όπου μας βγει».
Απαιτείται ένας τεχνοκράτης, ο οποίος θα προσεγγίσει με ανοιχτό μυαλό τα προβλήματα της χώρας και την οργάνωση του κράτους από υγιή μηδενική βάση και θα προτείνει ένα πρακτικό και υλοποιήσιμο «Σχέδιο εξόδου από την κρίση και Ανάπτυξη της χώρας». Όπως θα έκανε για την επιχείρησή του. Με καθαρό μυαλό, απαλλαγμένο από τα δηλητήρια της πολιτικής, όπως εφαρμόστηκε για δεκαετίες στη χώρα. Μία προϋπόθεση επιτυχίας και μόνο μία υπάρχει: Να έχει το λαό με το μέρος του!
* Ο Θανάση Φροντιστής είναι Δρ. Οικον/γος – π. Πανεπ/κός – συγγραφέας a.frontistis@gmail.com