Tokenization είναι το θέμα που θα ασχοληθούμε σήμερα. Ίσως είναι ο όρος που θα μας απασχολήσει περισσότερο στο άμεσο μέλλον. Για να δώσουμε μια σωστή απόδοση στα Ελληνικά, θα πούμε πως είναι η δημιουργία νομισμάτων (tokens) με τη χρήση έξυπνων συμβολαίων και τεχνολογία blockchain, που αντιπροσωπεύουν περιουσιακά στοιχεία όπως μετοχές, ακίνητη περιουσία, ποσότητες χρυσού, αλλά και πολλά ακόμη που δεν φανταζόμασταν μέχρι τώρα.
Αφορμή η αίτηση της BlackRock, του μεγαλύτερου διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο, για την έκδοση ενός ETF και τα επιχειρήματα του Larry Fink:
«Πιστεύουμε στην ψηφιοποίηση των οικονομικών προϊόντων και ότι το tokenization θα φέρει επανάσταση στην οικονομία, με τον εκδημοκρατισμό του κόστους των επενδύσεων, δίνοντας την ευκαιρία να επενδύονται ακόμη και πολύ μικρά ποσά, διαιρώντας μια επένδυση σε πολύ μικρά κομμάτια και καταργώντας τον ενδιάμεσο παράγοντα. Με το blockchain θα έχουμε επίγνωση ποιοι ακριβώς αγοράζουν και ποιοι πουλάνε, αφού όλες οι συναλλαγές καταγράφονται στην αλυσίδα και μένουν εκεί για πάντα».
Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση έρευνας της Bank of America (BofA), το tokenization μπορεί να φέρει επανάσταση στις χρηματοοικονομικές και μη χρηματοοικονομικές υποδομές και στις χρηματοπιστωτικές αγορές τα επόμενα πέντε χρόνια.
Βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας μετασχηματιστικής επανάστασης στις υποδομές, που θα επαναπροσδιορίσει τη μεταφορά αξίας, τον διακανονισμό και την αποθήκευση σε όλους τους κλάδους.
Totokenization δεν είναι απλώς ένα εργαλείο για περισσότερα κέρδη, είναι η έκφανση του web 3 στην οικονομία. Η μετάβαση από το web 2 στο web 3, φέρνει μαζί της αποκέντρωση και δυνατότητα ελέγχου των περιουσιακών στοιχείων σε αποκεντρωμένο περιβάλλον. Και ποια είναι η τεχνολογική βάση που θα στηριχθεί το web 3; Το blockchain.
Η φαντασία των πρωτοπόρων δημιουργών στα crypto δεν σταματά στα κοινά περιουσιακά στοιχεία και ας είναι μια αγορά εκατοντάδων τρισεκατομμυρίων.
- Αγαπημένη επένδυση το liquid staking στο ethereum, αφού βοηθάει η πολύ μεγάλη ρευστότητα (20 δισεκατομμύρια). Καταθέτοντας το Ethereum σε μια εφαρμογή staking για να πάρουμε μια μικρή ανταμοιβή περίπου 4% ετήσια, παίρνουμε για αντάλλαγμα ένα διακριτικό steth και κρατώντας το στο πορτοφόλι μας τοκίζεται.
- Ως δεύτερη επιλογή έχουμε να πάρουμε wsteth, γιατί μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σε άλλα defi projects, για να δανειστούμε με εγγύηση αυτό το διακριτικό, ή για παροχή ρευστότητας. Η διαδικασία αυτή υπεραπλουστεύει τη χρήση του staking, αφού πλέον όχι μόνο δεν κλειδώνουν τα νομίσματα για ένα χρονικό διάστημα, αλλά όποια στιγμή θέλουμε, πουλάμε το διακριτικό πολύ εύκολα, χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε unstake. Μάλιστα δεν χρειάζεται καν να μπούμε σε μια πλατφόρμα staking για να καταθέσουμε eth, αρκεί να αγοράσουμε steth από ένα ανταλλακτήριο. Σε αυτή την περίπτωση, έχουμε κάνει “tokenize” to staking eth.
- Αν θέλουμε να προχωρήσουμε κι άλλο, μπορούμε να μπούμε στα τελευταίας γενιάς defi, όπου κάνουν “tokenize” to yield. Την απόδοση, δηλαδή, που μας δίνει το staking eth σε 1, 2, 3 χρόνια, τη μετατρέπουμε σε ένα token και μπαίνει στο market όπου διαπραγματεύεται μαζί με άλλα νομίσματα.
Εδώ τώρα τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Για να καταλάβουμε καλύτερα τον μηχανισμό λειτουργίας, θα χρησιμοποιήσουμε το εξής παράδειγμα:
Η Miley Syrus έχει κλείσει 30 συναυλίες για τα επόμενα δύο χρόνια και αποφασίζει να εκχωρήσει τα δικαιώματα μαζί με τα κέρδη από τα εισιτήρια έναντι ενός εκατομμυρίου δολαρίων (το ποσό είναι τυχαίο). Κάνει δηλαδή «tokenize» to yield. Τα δικαιώματα αυτά μπαίνουν σε ένα market και διαπραγματεύονται μαζί με άλλα οικονομικά προϊόντα. Τώρα τα πράγματα έγιναν πιο απλά, έτσι δεν είναι;
Ο κάτοχος των δικαιωμάτων μπορεί αν θέλει να τα μεταπουλήσει πριν από το πέρας των δύο χρόνων. Αν η Miley αυξήσει τη δημοτικότητά της στο μεταξύ, τότε τα δικαιώματα (yield) θα ανεβάσουν την αξία τους, ενώ το αντίθετο θα συμβεί αν πέσει η δημοτικότητά της.
Το yield token
Κάτι παρόμοιο γίνεται με το YT (yield token). Στο market διαπραγματεύονται yield tokens από τα πιο δημοφιλή επενδυτικά προϊόντα των defi. Μπορούμε να αγοράσουμε μόνο το yield token ή να αγοράσουμε το κυρίως token χωρίς το yield, με σταθερό επιτόκιο, αν πιστεύουμε ότι θα κινηθεί πτωτικά στο μέλλον. Με αυτό τον τρόπο επεκτείνουμε την οικονομική δραστηριότητα, αυξάνουμε τη ρευστότητα και ανοίγει ο δρόμος για περισσότερες αγορές από ψηφιοποιημένα assets.
Θα υπάρξει όμως ζήτηση από την αγορά για ψηφιοποιημένες εταιρείες, stocks, τεχνολογικές εταιρείες, κ.λπ.; Η απάντηση είναι απλή. Ο κόσμος λατρεύει να αγοράζει γνωστές εταιρείες που τις ξέρει και αν αυτό γίνει πάρα πολύ απλό, αν μπορεί να ανοίξει το κινητό του και με 50 $ από το Ethereum wallet αγοράσει ένα πολύ μικρό ποσοστό της tesla ή της Apple, τότε ναι, σίγουρα θα υπάρξει ζήτηση.
Η καυτή ερώτηση είναι γιατί δεν έχει προχωρήσει μέχρι τώρα το tokenization; Ειδικά στο Real estate, που είναι τεράστια αγορά. Η απάντηση είναι πως είναι τόσο αυστηροί οι κανονισμοί, που χρειάζεται ένας διαχειριστής του επιπέδου BlackRock για να το εφαρμόσει.
Ίσως η αισιοδοξία του LarryFink να δώσει την ώθηση που χρειάζεται η αγορά και να ξεπεράσει τα εμπόδια. Τώρα που καθάρισε το τοπίο από τους μεγάλους «bad actors» Ftx, Celsius, Terra, αν φτιάξουμε πραγματικά αποκεντρωμένα projects που να μη συνδέονται μεταξύ τους και παρασέρνουν το ένα στην αποτυχία του άλλου, αλλά να διατηρούν ένα βιώσιμο οικονομικό μοντέλο, θα δούμε πραγματική ανάπτυξη σε αυτό τον χώρο.
Οι διαχειριστές κεφαλαίων βλέπουν να ανοίγει μια αγορά πολλών τρισεκατομμυρίων, ενώ οι πιο «ρομαντικοί» βλέπουν εκδημοκρατισμό και ευκαιρίες για περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο.
Μπορεί μια μέρα ένας πιτσιρικάς να σκεφτεί να ψηφιοποιήσει το χαρτζιλίκι του για τα επόμενα τρία χρόνια και να γίνει εκατομμυριούχος.
* Ο Στράτος Ιγγλεζάκης είναι πρώην επιχειρηματίας, ο οποίος εργάστηκε επί 26 χρόνια στην αγορά τροφίμων. Τα τελευταία έξι χρόνια έχει αφοσιωθεί αποκλειστικά στην αγορά της ψηφιακής οικονομίας, του blockchain και των κρυπτονομισμάτων και διδάσκει στο Ινστιτούτο Ψηφιακής Οικονομίας (https://indifi.gr/).