Είναι θετικό γεγονός όταν οι πολιτικοί όλων των παρατάξεων συμφωνούν σε ένα θέμα; Όχι πάντοτε.
Πάρτε π.χ. το θέμα της υπογεννητικότητας. Ακόμα και ο πιo ένθερμος επικριτής του κρατικού παρεμβατισμού κάνει πίσω, όταν το θέμα αφορά την υπογεννητικότητα.
Σε αυτό τον τομέα οι φιλελεύθεροι, συνήθως, εμφανίζονται πρόθυμοι να υποστηρίξουν κρατικές παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο την αύξηση των γεννήσεων σε μια χώρα. Οι κρατικές παρεμβάσεις με στόχο την εξάλειψη της υπογεννητικότητας στις δημοκρατικές χώρες παίρνουν συνήθως τη μορφή υλικών κινήτρων, όπως επιδοτήσεις για κάθε βρέφος, αύξηση του χρόνου άδειας από την εργασία λόγω γέννας, βελτίωση των κρατικών υπηρεσιών παιδικής φροντίδας κ.λπ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υπογεννητικότητα, δηλαδή η αδυναμία μιας κοινωνίας να αναπληρώσει ή να αυξήσει τον πληθυσμό της είναι ένα σοβαρό θέμα. Η υπογενητικότητα οδηγεί σε γερασμένες κοινωνίες που αντιμετωπίζουν προβλήματα όσον αφορά τα συνταξιοδοτικά ταμεία και γενικότερα τη φροντίδα για τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Επίσης, υστερούν στον τομέα των καινοτομιών και της παραγωγικότητας.
Να σημειωθεί ότι η υπογεννητικότητα σήμερα είναι -με εξαίρεση ορισμένες χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής- ένα πρόβλημα που πλήττει σε μικρότερο η μεγαλύτερο βαθμό όλες τις χώρες του κόσμου.
Όμως ακόμα λοιπόν κι αν δεχτούμε ότι η υπογεννητικότητα είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που αφορά όλους μας, είναι άραγε ο κρατικός παρεμβατισμός η απάντηση; Τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας, αφήνουν σοβαρές αμφιβολίες.
Μερικά παραδείγματα:
Η Νότιος Κορέα δαπάνησε πάνω από 200 δισ. δολ. επιδοτώντας την παιδική φροντίδα και τις γονικές άδειες τα τελευταία 16 έτη. Και όμως, ο δείκτης γονιμότητας υποχώρησε από 1,1 παιδιά ανά γυναίκα το 2006 σε 0.81 το 2021 (το όριο αναπλήρωσης γονιών είναι 2,1 παιδιά ανά γυναίκα).
Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας τετραπλασίασε τις δαπάνες για κάθε οικογένεια μεταξύ των ετών 1990 και 2015, αυξάνοντας τις παροχές παιδικής φροντίδας, τις πληρωμένες γονικές άδειες, γονικές φορολογικές πιστώσεις κλπ. Αποτέλεσμα: Ο δείκτης γονιμότητας υποχώρησε από 1,54 το 1990, σε 1,3 σήμερα.
Στη Σιγκαπούρη η κυβέρνηση προσφέρει 8.000 δολάρια για κάθε πρώτο ή δεύτερο παιδί και μετά 10.000 δολ. για κάθε επόμενο. Οι αρχές, επίσης, παρέχουν φορολογικές εκπτώσεις, 16 εβδομάδες πληρωμένες από το κράτος διακοπές στις μητέρες, στεγαστικές επιδοτήσεις στους γονείς και άλλες μορφές ενίσχυσης. Αποτέλεσμα: Ο δείκτης γονιμότητας υποχώρησε από 1,83 το 1990, σε 1,2 σήμερα.
Oπως δείχνουν διάφορες έρευνες ακόμα και όταν οι πολιτικές αύξησης των γεννήσεων φέρνουν κάποια αποτελέσματα αυτά είναι μικρά και πρόσκαιρα. Όμως, από την άλλη πλευρά έχουν τεράστιο οικονομικό κόστος.
Mία έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Journal of Economic Perspectives το 2017 έδειξε ότι μία αύξηση των κρατικών δαπανών για παιδική φροντίδα της τάξης του 1% του ΑΕΠ ισοδυναμεί με μόλις 0.2 πρόσθετα παιδιά ανά γυναίκα!
Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες για την υπογεννητικότητα σε διάφορες χώρες: Η αύξηση του κόστους της ανατροφής ενός παιδιού, η αύξηση του κόστους της στέγης, μεγαλύτερες οικονομικές ευκαιρίες για τις γυναίκες, ευκολότερη πρόσβαση στα αντισυλληπτικά κλπ. Όμως, καμιά από αυτές τις θεωρίες δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένη.
Παρόλο, λοιπόν, που τα στοιχεία τα οποία έχουμε από πολλά μέρη του κόσμου θα πρέπει να μας κάνουν να είμαστε διστακτικοί στην αποδοχή της άποψης ότι η κρατική παρέμβαση αποτελεί μια επαρκή απάντηση στην υπογεννητικότητα, εν τούτοις οι πολιτικοί μας -φιλελεύθεροι η κρατιστές- δεν χάνουν όποια ευκαιρία παρουσιαστεί να ζητήσουν επιδοτήσεις και άλλα βοηθήματα προκειμένου να συνδράμουν, όπως πιστεύουν, στην «επιβίωση του Γένους».
Κι ενώ, πράγματι, η Ελλάδα με δείκτη γονιμότητας 1,38 (ένα από τα χαμηλότερα στον κόσμο) αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα, η διακομματική συναίνεση στο ότι «πρέπει να κάνει κάτι το κράτος» βασίζεται περισσότερο σε “feel good” φαντασιώσεις (που όμως αποφέρουν ψήφους!) παρά σε επιστημονική έρευνα των αποτελεσμάτων της κρατικής παρέμβασης όσον αφορά την αύξηση των γεννήσεων.