Η πρόσφατη defacto χρεωκοπία της χώρας οφείλεται πρώτα και κύρια στην κατάρρευση του μη βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου και στο γεγονός ότι αυτό το μοντέλο στηριζόταν σε ένα αδύναμο πελατειακό κράτος.
Η αντίληψη ότι αρκεί η ανάπτυξη συγκεκριμένων τομέων (της ναυτιλίας, του τουρισμού, του real estate και των κατασκευών), το κράτος πρέπει να είναι μικρό και να μην στέκεται εμπόδιο στις επενδύσεις και η ψευδαίσθηση ότι κάποια μεγάλα έργα, η κατανάλωση, και οι μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, διασφαλίζουν τη ροή πόρων στην οικονομία, κατέρρευσε με πάταγο.
Το ίδιο ακριβώς μοντέλο αναπαράγει σήμερα η κυβέρνηση Μητσοτάκη με κύρια χαρακτηριστικά:
- την χαμηλή προστιθέμενη αξία και την φτηνή εργασία,
- τις μεγάλες κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες,
- την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομίας
- την γκρίζα διαχείριση των δημόσιων και ευρωπαϊκών πόρων και την στήριξη του παρασιτισμού και της αισχροκέρδειας
- το πελατειακό κράτος στην υπηρεσία λίγων εκλεκτών «φίλων»
- τον ευτελισμό των θεσμών και την διάρρηξη της εμπιστοσύνης πολιτών και επενδυτών σε αυτούς.
Η ανάγκη για αλλαγή, για δικαιοσύνη παντού, προπάντων στο παραγωγικό μοντέλο είναι επιτακτική. Αν συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάναμε, αυτό που «αυθορμήτως» παράγει η οικονομία στο πλαίσιο του συντηρητικού σχεδίου του κου Μητσοτάκη, θα χάσουμε μια ιστορική ευκαιρία.
Δεν θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε από μια πραγματικότητα που δεν προεικονίζει διαφορετικά αποτελέσματα από αυτά που βιώσαμε με οδύνη στο πρόσφατο παρελθόν, που δεν αντιμετωπίζει τις ιστορικές προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και των ανισοτήτων που διαλύουν την κοινωνική συνοχή. Τα άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα που προτείνει στο προεκλογικό του πρόγραμμα ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ εντάσσονται και υπηρετούν τα χαρακτηριστικά ενός νέου παραγωγικού υποδείγματος.
- Με σταδιακή αύξηση της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών κυρίως υψηλής προστιθέμενης αξίας, με αύξηση ιδίως της βιομηχανικής παραγωγής, αλλά και των εξαγωγών. Ζητούμενο η αύξηση της εγχώριας παραγωγικής βάσης και η μείωση του εμπορικού ελλείματος.
- Με βασικό συστατικό αυτής της μεταστροφής την οικονομία της γνώσης. Δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τους υπόλοιπους στη βάση της φτηνής ανάπτυξης αλλά στην ανάπτυξη που εδράζεται στην ποιότητα και την παραγωγικότητα καλά αμειβόμενης εργασίας, στην έρευνα και την καινοτομία.
- Με εφαρμογή κλαδικών πολιτικών κυρίως σε τμήματα εντός κλάδων λαμβάνοντας υπόψη το διαφορετικό μείγμα ειδικοτήτων, τεχνολογίας, εργασίας, κεφαλαίου που κάθε φορά απαιτείται.
- Με μείωση των ανισοτήτων μέσω συμπεριληπτικών πολιτικών κατά την παραγωγική διαδικασία. Το μοντέλο της από τα πάνω προς τα κάτω διάχυσης των κερδών όπου οι πλούσιοι πρέπει να γίνουν πλουσιότεροι για να ωφεληθεί κάποια στιγμή η βάση της οικονομικής πυραμίδας έχει αποτύχει. Προωθούμε λοιπόν αλλαγές παραδείγματος που οδηγούν άμεσα σε δικαιότερο καταμερισμό του οφέλους: πχ ενίσχυση χρηματοδοτικών-θεσμικών εργαλείων για να είναι δυνατή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τους ίδιους τους καταναλωτές (ενεργειακές κοινότητες, νοικοκυριά, αγρότες, επιχειρήσεις)
- Με προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση της φυσικού και πολιτισμικού κεφαλαίου της χώρας
Η κεντρική ιδέα είναι ότι χρειάζεται να εστιάσουμε συντονισμένα και με σχέδιο στην αύξηση της εγχώριας παραγόμενης αξίας. Ένα τέτοιο μοντέλο πρέπει να βασιστεί σε ένα νέο Αναπτυξιακό Κράτος που θα ηγηθεί της διαδικασίας οικονομικής μετάβασης, θα σχεδιάσει και θα υλοποιήσει ολοκληρωμένες δημόσιες πολιτικές, θα εγγυηθεί τον δίκαιο καταμερισμό χρηματοδοτικών και άλλων πόρων και την ενίσχυση θεσμών που θα απελευθερώσουν τις υγιείς παραγωγικές δυνάμεις. Θα εγγυηθεί το κράτος δικαίου και ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος. Σε αυτή την κατεύθυνση η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού του δημόσιου τομέα σε νευραλγικούς τομείς με νέες και νέους επιστήμονες υψηλών προσόντων αποτελεί προτεραιότητα.
Τι έχει λοιπόν να περιμένει ο κόσμος της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας από τον ΣΥΡΙΖΑ- ΠΣ;
- Έχει να περιμένει απλούς και κοινούς κανόνες για όλους. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν έχει βαρίδια και εξαρτήσεις και αυτό είναι πλέον κοινό κτήμα σε όλους. Έχει κάθε λόγο να στηρίζει παραγωγικές επενδύσεις που σέβονται αυτούς τους απλούς και κοινούς κανόνες να είναι ανοιχτός στην είσοδο νέων οικονομικών φορέων στην αγορά, να θέλει την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού.
- Έχει να περιμένει στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ως ισότιμου εταίρου στην αναπτυξιακή διαδικασία) με ανακατεύθυνση των Ευρωπαϊκών Πόρων μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας και την ανάκτηση του ρόλου του δημοσίου στην μετοχική σύνθεση μιας τουλάχιστον εμπορικής τράπεζας με στόχο την άρση των αποκλεισμών και την παροχή χρηματοδότησης σε μια διευρυμένη περίμετρο επιχειρήσεων.
- Έχει να περιμένει χτύπημα των καρτέλ και των ολιγοπωλίων για να μειωθούν οι τιμές και να χτυπηθεί ο «πληθωρισμός των υπερκερδών των λίγων» που βρίσκουν ευκαιρία για να πλουτίσουν αθέμιτα σε βάρος των υπολοίπων. Αυτή είναι μια πολιτική συμβατή με το άμεσο συμφέρον της πλειοψηφίας των επιχειρήσεων που βλέπουν το κόστος των προμηθειών των υλικών και της ενέργειας να εκτοξεύεται και να απειλεί τη βιωσιμότητά τους ενώ την ίδια στιγμή το διαθέσιμο εισόδημα για κατανάλωση καταρρέει.
- Ειδικά σε σχέση με το ενεργειακό κόστος προτεραιότητά μας αποτελεί η ενεργειακή δημοκρατία στην αυτοπαραγωγή και κατανάλωση ενέργειας ώστε να ωφεληθεί το σύνολο των επιχειρήσεων των αυτοαπασχολουμένων των αγροτών και των νοικοκυριών από την φτηνή και καθαρή ενέργεια των ΑΠΕ. Προϋπόθεση η ύπαρξη εργαλείων υπό δημόσιο έλεγχο όπως η ΔΕΗ.
- Εχει να περιμένει λύση στο ζήτημα του ιδιωτικού χρέους και έναν νέο πτωχευτικό κώδικα όπως αναλυτικά έχουμε περιγράψει.
- Έχει τέλος να περιμένει μια χρηστή δημοσιονομική διαχείριση και την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας (με προφανές όφελος για τις επιχειρήσεις), την οποία εγγυάται το πρόσφατο κυβερνητικό μας παρελθόν. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έβγαλε τη χώρα από τα μνημόνια στα οποία μας έριξε το παλιό πολιτικό σύστημα και παρέδωσε την υγιέστερη δημοσιονομική κατάσταση που έχει παραδώσει ποτέ ελληνική κυβέρνηση στην επόμενη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πέτυχε εκεί που οι άλλοι απέτυχαν και θα το ξανακάνει. Έχει πλέον μεγαλύτερη εμπειρία και γνώση για να τα καταφέρει ακόμα καλύτερα.
* Ο Αλέξης Τσίπρας είναι πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία