Σε προηγούμενη αρθρογραφία, μας απασχόλησε η εκλογή των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου-ΔΣ από τη Γενική Συνέλευση-ΓΣ (κανόνας). Επισημάναμε, όμως, πως ο συγκεκριμένος κανόνας δεν είναι ανεξαίρετος. Περί των εξαιρέσεων: το παρόν.
Ορισμός πρώτου ΔΣ στο αρχικό καταστατικό
Εξαίρεση από τον κανόνα της εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ συνιστά, καταρχάς, η περίπτωση ορισμού του πρώτου ΔΣ στο αρχικό καταστατικό της ΑΕ (κατ’ ουσίαν, από τους ιδρυτές της ΑΕ). Η θητεία του θα διαρκέσει, έως την πρώτη τακτική ΓΣ-εκτός κι αν διαφορετικά (και ειδικά) προβλέπει το καταστατικό. Το πρώτο ΔΣ είναι, επίσης, δυνατό να εκλεγεί και από ΓΣ ή με δικαστική απόφαση.
Απευθείας διορισμός μέλους/μελών από μέτοχο
Εξαίρεση στον κανόνα εκλογής ΔΣ από τη ΓΣ συνιστά (και) το προσωποπαγές δικαίωμα απευθείας διορισμού μέλους/μελών του ΔΣ. Παρέχεται, δυνητικά, σε έναν ή περισσότερους μετόχους της ΑΕ-κατά παρέκκλιση από την αρχή της ισότητας των μετόχων. Το εν λόγω δικαίωμα είναι αμεταβίβαστο και μη κληρονομητό-εκτός κι αν διαφορετικά ορίζει το καταστατικό˙ επίσης: δεκτικό παραίτησης.
Για την άσκηση του εν λόγω δικαιώματος προϋποτίθεται (εκτός από τη μετοχική ιδιότητα του φορέα του και) η σχετική καταστατική πρόβλεψη και οι προϋποθέσεις άσκησής του. Είναι δυνατό να χορηγηθεί ατομικά σε μέτοχο/μετόχους ή, από κοινού, σε περισσότερους. Ο αριθμός των μελών ΔΣ που είναι δυνατό να διορισθούν, με τον τρόπο αυτό, δεν είναι δυνατό να υπερβαίνει τα 2/5 του συνόλου. Τα λοιπά μέλη εκλέγονται από τη ΓΣ.
Το μέλος του ΔΣ που απευθείας διορίστηκε είναι, οποτεδήποτε, ανακλητό. Ο μέτοχος που το διόρισε είναι δυνατό να διορίσει και τον αντικαταστάτη του. Αν παραλείψει ή καθυστερήσει να το πράξει, το ΔΣ κανονικά λειτουργεί με τα λοιπά μέλη του-εφόσον δεν υπολείπονται των τριών.
Μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/10, τουλάχιστον, του καταβεβλημένου κεφαλαίου είναι δυνατό να ζητήσουν (υπό προϋποθέσεις-δικαστικά) την ανάκληση διορισθέντος μέλους.
Αντικατάσταση μέλους (ελλιπούς) ΔΣ
Ενεργοποιείται η εν λόγω διαδικασία σε περίπτωση παραίτησης ή θανάτου ή με άλλο τρόπο απώλειας της ιδιότητας του μέλους του ΔΣ. Η αντικατάσταση λαμβάνει χώρα για το υπόλοιπο της θητείας του αντικαθιστάμενου. Σχετική καταστατική πρόβλεψη δεν απαιτείται. Τυχόν εξουσίες του αντικαθιστάμενου δεν μεταφέρονται, αυτοδίκαια, στον αντικαταστάτη του.
- Προϋποθέσεις, δημοσιότητα και ανακοίνωση απόφασης
Για την εν λόγω εκλογή από μέρους του απαιτούνται (σωρευτικά): (α) Απώλεια Ιδιότητας Μέλους, (β) Ανυπαρξία (μη εκλογή) Αναπληρωματικών Μελών από τη ΓΣ και (γ) Νόμιμη Σύνθεση ΔΣ (:τα εναπομένοντα μέλη του να μην υπολείπονται των τριών).
Η απόφαση της εκλογής υποβάλλεται σε δημοσιότητα στο Γ.Ε.ΜΗ. και θα πρέπει να ανακοινωθεί στην αμέσως προσεχή ΓΣ. Η τελευταία, είναι δυνατό να αντικαταστήσει τους εκλεγέντες.
- Καταστατική ρήτρα συνέχισης ελλιπούς ΔΣ σύγκληση ΓΣ
Είναι ανεκτή, κατά το νόμο, καταστατική πρόβλεψη για τη συνέχιση της λειτουργίας του ΔΣ χωρίς αντικατάσταση των, κατά τα άνω, ελλειπόντων. Αρκεί τα εναπομένοντα μέλη να είναι περισσότερα από τα μισά όσων εξελέγησαν/διορίσθηκαν και να μην υπολείπονται των τριών. Τα μέλη του ελλιπούς ΔΣ είναι δυνατό να προβούν σε σύγκληση ΓΣ με αποκλειστικό θέμα την εκλογή νέου ΔΣ-ακόμα κι αν υπολείπονται των τριών.
Δικαστικός διορισμός ΔΣ
Τελευταία εξαίρεση από τον κανόνα της εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ, συνιστά ο διορισμός του με δικαστική απόφαση. Επιβάλλεται τούτος, ως έσχατη λύση, όταν:
(α) ελλείπουν τα πρόσωπα που απαιτούνται για τη διοίκηση του νομικού προσώπου ή (β) συγκρούονται (τα) συμφέροντα προσώπων της διοίκησης με τα αντίστοιχα του νομικού προσώπου. Η προσωρινή διοίκηση διενεργεί, επί σύγκρουσης συμφερόντων, τις πράξεις εκείνες για την τέλεση των οποίων κωλύονται τα μέλη που αντικαθίστανται˙ επιπρόσθετα: όσες άλλες, συγκεκριμένα, ορίσει το δικαστήριο.
Ο (γνωστός) κανόνας της εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ της ΑΕ έχει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις: ο ορισμός πρώτου ΔΣ (συνήθως από το καταστατικό), ο απευθείας ορισμός μέλους/μελών από μέτοχο ή/μετόχους, η συμπλήρωση ελλειπόντων μελών από το ίδιο το («κολοβό») ΔΣ, ο ορισμός προσωρινού ΔΣ με βάση δικαστική απόφαση.
Οι συγκεκριμένες εξαιρέσεις είναι όμως (εκτός από ενδιαφέρουσες και) ιδιαίτερα σημαντικές-δυνητικά, μάλιστα, και προβληματικές: όχι μόνον διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία της ΑΕ αλλά είναι δυνατό, υπό προϋποθέσεις, να ανατρέψουν σημαντικές ισορροπίες στη διοίκηση της εταιρείας -ενδεχομένως και εντός του μετοχικού σχήματος. Κατά τούτο, λοιπόν, θα πρέπει να είμαστε, όλοι, ιδιαίτερα προσεκτικοί με τη διαχείρισή τους.
Ζητήματα σημαντικά αναφύονται (και) όσον αφορά την εκλογιμότητα και τα ελαττώματα διορισμού των μελών του ΔΣ. Θα μας απασχολήσουν όμως, λόγω της έκτασης και σοβαρότητάς τους, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm