Έξυπνη πόλη ονομάζεται μια πόλη που αξιοποιεί τις αναδυόμενες τεχνολογίες όπως το διαδίκτυο των πραγμάτων (Internet of Things), την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence), τη μηχανική μάθηση (Machine Learning) και τα μεγάλα δεδομένα (Big Data), προκειμένου να την καταστήσoυν πιο βιώσιμη και λειτουργική.
Ο όρος «έξυπνη πόλη» δημιούργησε μια νέα δυναμική, αλλά έφερε επίσης μια διεύρυνση του ρόλου της πόλης, που απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση για τη διαχείριση των πόλεων, αυξάνοντας τις προκλήσεις και τις απαιτήσεις.
Είναι εμφανές ότι οι πόλεις παίζουν κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη παγκοσμίως και η χρήση της τεχνολογίας είναι το μέσο που θα υλοποιήσει τις δυνατότητες για ανάπτυξη που προσφέρουν οι «έξυπνες πόλεις». Αποτελούν προτεραιότητα για την Ε.Ε. και για αυτόν το λόγο όλα τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία (όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ) έχουν συμπεριλάβει σχετικά έργα, τα οποία αποτελούν μια πολύ μεγάλη ευκαιρία, αλλά προϋποθέτουν έναν κεντρικό σχεδιασμό ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχία και να αξιοποιηθούν οικονομίες κλίμακας.
Η ανάγκη για βιώσιμο μετασχηματισμό υπογραμμίζεται από την Ατζέντα 2030 για Βιώσιμη Ανάπτυξη (2030 Agenda for Sustainable Development), τη Νέα Αστική Ατζέντα (New Urban Agenda), τη Συμφωνία του Παρισιού (Paris Agreement) και τη Συμφωνία για Πράσινη Ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EC Green Deal).
Οι έξυπνες πόλεις μπορούν να αντιπροσωπεύουν έναν μηχανισμό που εγγυάται τη μετασχηματιστική δύναμη των πόλεων για το κοινό καλό, όπου τα παραδοσιακά δίκτυα και οι υπηρεσίες γίνονται πιο αποτελεσματικές με τη χρήση ψηφιακών και τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών, προς όφελος των ανθρώπων και των επιχειρήσεων. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη εκτελεί ήδη πρωτοβουλίες για την εφαρμογή των παραπάνω πλαισίων και μεθόδων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Η Ε.Ε. έχει αναπτύξει ένα Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας για Έξυπνες Πόλεις/ Κοινότητες, το οποίο λειτουργεί ως μια προσέγγιση για την υποστήριξη της ανάπτυξης διαλειτουργικών υπηρεσιών σε μια πόλη/κοινότητα, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευημερία των κατοίκων, των επιχειρήσεων, των επισκεπτών και της διοίκησης των πόλεων/κοινοτήτων.
Το να γίνει μια πόλη «έξυπνη» είναι βασικός στόχος πολλών τοπικών συμβουλίων και Δήμων, καθώς αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπιση βασικών προκλήσεων για την εξυπηρέτηση των αναγκών των πολιτών σε συνθήκες περιορισμένου προϋπολογισμού. Ωστόσο, για να γίνει αυτό, είναι σημαντικό να αναλογιστεί κανείς τα βασικά και δομικά στοιχεία που απαιτούνται για τον μετασχηματισμό αυτό. Οι Δήμοι έχουν αρχίσει να αυτο-οργανώνονται προσπαθώντας να μοιραστούν τις βέλτιστες πρακτικές και το δίκτυό τους για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, αυξήθηκαν τα άρθρα και οι έρευνες για έξυπνες λύσεις, διοργανώθηκαν σχετικά συνέδρια/εργαστήρια και δημιουργήθηκαν ενώσεις.
Στην Ελλάδα, όπως και στην Ευρώπη, αναπτύσσονται πολυάριθμα έργα έξυπνων πόλεων. Παρόλο που τοπικοί και περιφερειακοί δημόσιοι οργανισμοί πραγματοποιούν μεμονωμένες επενδύσεις σε έξυπνες πόλεις, δεν υπάρχει κοινή στρατηγική. Επίσης, αυτή η προσέγγιση δεν δίνει τη δυνατότητα να υπάρξει επαναχρησιμοποίηση κοινών πλαισίων, τεχνικών προδιαγραφών και εργαλείων.
Έχουν υπάρξει αρκετές εθνικές πρωτοβουλίες και προγράμματα με ενδιαφέροντα αποτελέσματα, αλλά δεν έχει πραγματοποιηθεί μια συλλογική εθνική προσπάθεια αναπαραγωγής και κλιμάκωσης περιπτώσεων επιτυχημένων δράσεων. Οι πόροι είναι περιορισμένοι, και για την προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού των ελληνικών πόλεων απαιτείται μια εθνική, κεντρικά σχεδιασμένη προσέγγιση η οποία θα είναι δομημένη, τυποποιημένη, στοχευμένη, διαλειτουργική και θα αξιοποιεί ενιαίες προδιαγραφές και μηχανισμούς διασφάλισης των αποτελεσμάτων.
Ένας Εθνικός Στρατηγικός Σχεδιασμός για «Έξυπνες Πόλεις» έχει γίνει και σε άλλες χώρες, με σκοπό τον κεντρικό συντονισμό και την κατεύθυνση όλων των σχετικών δράσεων, ώστε να υπάρξει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα με την ορθότερη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων. Ένας τέτοιος σχεδιασμός καθοδηγεί και βάζει τους άξονες για όλα τα επιμέρους έργα, όπως την πράσινη ανάπτυξη, την ψηφιοποίηση και διαλειτουργικότητα των δημόσιων διαδικασιών, τον έξυπνο τουρισμό, τη βελτίωση των δεξιοτήτων των πολιτών και πολλά άλλα.
* Ο κ. Παναγιώτης Παλαιστής είναι Consulting Manager της KPMG στην Ελλάδα και ο κ. Χρήστος Καρατσιώλης είναι Consulting Senior Advisor της KPMG στην Ελλάδα.