Κορυφαίο ιδρυτικό στέλεχος του Κ. Κ. Γιουγκοσλαβίας, ο Μίλοβαν Τζίλας (1911-1995), διεγράφη από το Κόμμα το 1955, γιατί με επιστολές του προς τον Γιόζιπ Μπροζ Τίτο (1892-1980) πρότεινε πολύ απλά τον εκδημοκρατισμό.
Μετά τη διαγραφή του φυλακίστηκε και δύο βιβλία του, «Η Νέα Τάξη» και «Συνομιλίες με τον Στάλιν», έγιναν παγκόσμια μπεστ σέλερ. Τον γεννημένο στο Μαυροβούνιο συγγραφέα συνάντησα μια πρώτη φορά τον Μάρτιο του 1981 στο Βελιγράδι και τρία χρόνια αργότερα στο Μοΐκβοσις του Μαυροβουνίου, όπου είχε γεννηθεί.
Αστείρευτη πηγή πληροφοριών και εμπειριών, ο Μίλοβαν Τζίλας, επτά χρόνια πριν καταρρεύσει ο σοβιετικός κομμουνισμός, είχε προβλέψει το τέλος του και μου είχε αναλύσει στη συνέχεια γιατί το σύστημα αυτό ήταν ανεπίδεκτο μεταρρυθμίσεων και θα ακολουθούσε τον δρόμο του εθνο-μπολσεβικισμού, αντί αυτού του φιλελεύθερου σοσιαλισμού.
Κατά τον Τζίλας, το μεγάλο λάθος που έγινε μετά τον Στάλιν στον κομμουνιστικό κόσμο ήταν η άρνηση της Νέας Τάξης Γραφειοκρατών και Κλεπτοκρατών να εκδημοκρατίσουν το σύστημα. «Και όσο η άρνηση αυτή θα ισχύει και θα γίνεται πιο βαθιά, τόσο το σύστημα θα αγκυλώνεται και θα γίνεται ανατολικού τύπου εθνικοσοσιαλισμός», τόνιζε ο τότε Γιουγκασλάβος αντιφρονών.
Την άποψή του αυτή, ο Μίλοβαν Τζίλας την τεκμηρίωνε με σημαντικά ιστορικά γεγονότα και στοιχεία, τα οποία έδειχναν ότι το πραξικόπημα των μπολσεβίκων του Λένιν το 1917, αντί να θεμελιώσει έναν δυτικού τύπου σοσιαλισμό, στην ουσία έριξε τις βάσεις για τον σημερινό ρωσικό εθνομπολσεβικισμό.
«.... Οι μπολσεβίκοι», γράφει ο ιστορικός Λύσανδρος Παπανικολάου, με βάση μια μαρξικού τύπου ανάλυση, «αφού διέλυσαν πραξικοπηματικά την αστική Συντακτική Συνέλευση εν ονόματι της σοβιετικής εξουσίας, απονέκρωσαν, στη συνέχεια, τα εργατοαγροτικά Σοβιέτ, συγκεντρώνοντας όλη την εξουσία όχι στα Σοβιέτ, αλλά στο κόμμα -το "κόμμα νέου τύπου" του Λένιν- ενώ αργότερα κατέπνιξαν με τα όπλα την εξέγερση των εργατών και ναυτών της Κρονστάνδης, που απαιτούσαν "Η εξουσία στα Σοβιέτ, όχι στα κόμματα" και "Σοβιέτ χωρίς τους κομμουνιστές".
Έτσι πρόκυψε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς στρατιωτικο-γραφειοκρατικού κολεκτιβισμού, που περιφρουρούσε άγρυπνα την πολυεθνική αυτοκρατορία, που κληροδότησε ο τσαρισμός στον εθνικοκομμουνισμό, από τον "φαρμακερό άνεμο του καπιταλισμού", τις "στοιχειακές δυνάμεις της αγοράς", που απειλούσαν να την αποσυνθέσουν. Και αντί να εξισορροπεί μεταξύ τους το προλεταριάτο και την αστική τάξη, ισοπέδωσε όλες τις τάξεις "με τον υποκόπανο", απαλλοτριώνοντας τους αστούς, μαζί με τους γαιοκτήμονες, και εξανδραποδίζοντας τους εργάτες, μαζί με τους αγρότες...».
Υπό αυτές τις συνθήκες, η συμφωνία του Λένιν με τους Γερμανούς το 1917 και του Στάλιν με τον Χίτλερ το 1939, συνέβαλαν στην αποκατάσταση της αυτοκρατορίας των τσάρων υπό νέα πολιτική και ιδεολογική μορφή.
Κι αν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος σήμανε το τέλος του εθνικοσοσιαλισμού, που επωάστηκε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ανάδειξε παράλληλα τον εθνικοκομμουνισμό, που ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε κάνει καθεστώς, σε παγκόσμιο σύστημα -«πριν απ' όλα», «με την κατάληψη της Ανατολικής Ευρώπης, από το Στετίνο στη Βαλτική ως την Τεργέστη στην Αδριατική, από τον κομμουνισμό», όπως δήλωνε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ στην εμβληματική ομιλία του της 4.3.1946 στο Φούλτον του Μιζούρι, που θεωρείται η επίσημη κήρυξη του ψυχρού πολέμου. Έτσι τα «κράτη εθνοτήτων», που για χάρη τους οι δυτικές δημοκρατίες είχαν συμμαχήσει με την ΕΣΣΔ, διατηρήθηκαν, με τίμημα τη διχοτόμηση του ισχυρότερου εθνικού κράτους της «ηπείρου των εθνών» -της Γερμανίας.
Αυτό το γεωπολιτικό και οικονομικό μόρφωμα, λόγω άκαμπτης γραφειοκρατικής αντίληψης, υψηλής διαφθοράς, παραγωγικής ανικανότητας και ισοπεδωτικής προς τα κάτω νοοτροπίας, κατέρρευσε. Ακόμα χειρότερα, χώρες της «Ευρωπαϊκής Ανατολής», όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Τσεχία και η Σλοβακία απώλεσαν την περίοδο της «κοζακικής υποδούλωσης» τη βιομηχανική τους κουλτούρα και στην ουσία επιβίωναν ως παράσιτα μέσω δανεισμού και παραοικονομίας.
Όταν λοιπόν το σύστημα που τις είχε δορυφοροποιήσει κατέρρευσε, παράλληλα δε χάθηκε και η ένοπλη υποστήριξη της «Μητέρας Ρωσίας», τρέχοντας οι χώρες αυτές ζήτησαν πιεστικά να ενταχθούν στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας μέσω της ευρωπαϊκής υπερεθνικής ενοποίησης.
Υπό το βάρος των πιέσεων αυτών, στην τελευταία δεκαετία του 1990, η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε ό,τι μπορούσε για να φέρει πιο κοντά της τη Ρωσία του Μπόρις Γέλτσιν τότε, γεγονός που προκαλούσε σοβαρές αντιδράσεις από τους ωφελημένους του καταρρεύσαντος κομμουνιστικού καθεστώτος ολιγάρχες και την ανερχόμενη ιδεολογικά πολιτική παράταξη των εθνομπολσεβίκων. Αυτή η τελευταία ήταν πλήρως αλλεργική στις έννοιες δημοκρατία και ελευθερία, τις οποίες θεωρεί «τέχνασμα των Φράγκων».
Ας σημειωθεί ότι ο εθνομπολσεβικισμός, ως ιδεολογία, πήρε επίσημη έκφραση στη Ρωσία του Μπόρις Γέλτσιν το 1993, όταν ιδρύθηκε το Εθνικο-Μπολσεβίκικο Κόμμα, από τους Εντβαρντ Λιμόνοφ, Αλεξάντρ Ντούγκιν και Γιέγκορ Λίτοφ.
Σήμερα, στελέχη του κόμματος, το οποίο διαλύθηκε το 2007, υπηρετούν το καθεστώς Πούτιν και κύριος εκπρόσωπός του είναι ο Αλ. Ντούγκιν, γνωστός θεωρητικός επίσης του ευρασιατισμού.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Αλεξάντρ Ντούγκιν δεν χάνει ευκαιρία για να δείξει το άσβεστο μίσος του κατά της Δύσης και να προωθήσει τις απόψεις του για επανασύσταση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας μέσω της Ευρασιατικής Συμμαχίας, που θεωρεί ότι είναι το αντίβαρο στην Ατλαντική κυριαρχία.
Από το 2007 και μετά έτσι, η ομάδα Ντούγκιν ασκεί όλο και μεγαλύτερη επιρροή στον «άρχοντα» του Κρεμλίνου, ο οποίος από τότε εφαρμόζει τη στρατηγική της πρόκλησης κρίσεων για να ενισχύει την προσωπική του εξουσία. Ο Πούτιν τόνιζε όταν μπορούσε ακόμα να ομιλεί ο Αλεξέι Ναβάλνι, φυλακισμένος σήμερα επικεφαλής της αντιπολίτευσης, «... θέλει να βυθίσει τη χώρα σε διαρκή πόλεμο, ώστε με τον τρόπο αυτό η θέση του στην εξουσία να παραμένει απρόσβλητη. Εμείς που θέλουμε ένα διαφορετικό αύριο για τη Ρωσία, δυστυχώς χάσαμε...».
Και όντως έτσι είναι. Στη σημερινή Ρωσία δεν υπάρχει ίχνος δημοκρατίας και κράτους δικαίου. «... Ο Πούτιν κατάφερε και πέρασε στον κόσμο την ιδέα μιας νέας μεγάλης Ρωσίας, με τον εξωτερικό κόσμο να είναι εχθρικός απέναντί της. Έχει δημιουργήσει από το 2014 και μετά μια νοοτροπία πολιορκίας η οποία δικαιολογεί οποιαδήποτε θυσία. Όταν ένας Ρώσος αισθάνεται οποιαδήποτε ξένη πίεση, δεν εγκαταλείπει ποτέ τον ηγέτη του...», δηλώνει ο Ιγκόρ Σουβάλοφ, αναπληρωτής πρωθυπουργός του Πούτιν παλαιότερα και στέλεχος του γραφείου του σήμερα.
Προσθέτει δε με νόημα ότι ο κόσμος και η Ευρώπη ιδιαίτερα έχουν μπει για καλά σε μια νέα εποχή. «Ο εθνομπολσεβικισμός δεν είναι ούτε τσαρισμός ούτε κομμουνισμός», τονίζει ο Ρώσος πολιτικός και τα λόγια του έχουν προειδοποιητικό χαρακτήρα.