Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης θεσπίστηκε το έτος 1955 (ν. 3190/1955). Η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία πενήντα, σχεδόν, χρόνια αργότερα (ν. 4872/2012).
Η τελευταία, ως νεότερος θεσμός, ήταν εκ των πραγμάτων περισσότερο σύγχρονη. Αναγκαίες, εντούτοις, αποδείχθηκαν οι προσαρμογές των δύο εταιρικών τύπων στις ανάγκες που οι οικονομικές και επιχειρηματικές συνθήκες επέβαλαν. Ο πρόσφατος νόμος για τις ΑΕ (ν. 4548/18) και ο άνεμος εκσυγχρονισμού, νεωτερισμών και βελτιώσεων που τον συνόδευε λειτούργησε, σαφώς, προς την κατεύθυνση αντίστοιχων βελτιώσεων και στους συγκεκριμένους, δύο, εταιρικούς τύπους.
Αυτό αποδείχθηκε περισσότερο εφικτό για την ΙΚΕ, λιγότερο όμως εφικτό για την ΕΠΕ: οι βασικές «δομικές» δυσλειτουργίες της τελευταίας δεν ήταν δυνατό να αρθούν με νομοθετικά «μπαλώματα». Ποια είναι η τελευταία προσπάθεια νομοτεχνικών βελτιώσεων των δύο θεσμών; Θα επιδράσει, άραγε, στην ύπαρξη και πορεία τους στο μέλλον;
Οι νέες ρυθμίσεις
Με πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις, (:ν. 4872/2021) επιχειρήθηκαν περαιτέρω βελτιώσεις στις ΕΠΕ και τις ΙΚΕ. Στόχευση, κατά το σχετικό Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η (πράγματι αναγκαία) μείωση των διοικητικών βαρών. Συγκεκριμένα (άρ. 50-55 ν. 4872/2021): (α) η διάρκεια και των δύο εταιρικών μορφών ΕΠΕ και ΙΚΕ μπορεί πλέον να είναι ορισμένου ή αορίστου χρόνου και (β) για όσες εταιρείες έχουν επιλέξει διάρκεια ορισμένου χρόνου, η διάρκεια θα μετατρέπεται αυτόματα σε αορίστου χρόνου -εκτός εάν οι εταίροι αποφασίσουν τη λύση τους.
Οι θετικές συνέπειες των νέων ρυθμίσεων
Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις είχαν δύο, τουλάχιστον, θετικές συνέπειες, καθώς:
- Καταργήθηκε η ανάγκη-υποχρέωση για τις ΕΠΕ, που είχαν επιλέξει διάρκεια αορίστου χρόνου, να τροποποιήσουν το καταστατικό τους έως τις 31.12.2021 (όπως προέβλεπε η καταργηθείσα-προϋφιστάμενη διάταξη).
- Δεν υφίσταται στο εξής (τόσο για τις ΕΠΕ όσο και τις ΙΚΕ) η υποχρέωση τροποποίησης του καταστατικού και παράτασης της διάρκειας της εταιρείας κάθε φορά που αυτή λήγει. Στην περίπτωση που οι εταίροι επιθυμούν τη λύση της εταιρείας, θα πρέπει να λάβουν τη σχετική, συγκεκριμένη, απόφαση.
Οι αγαθές προθέσεις και το (δυσεπίλυτο) πρόβλημα
Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις συντελούν, πράγματι, στην άμβλυνση της γραφειοκρατίας, στη μείωση του λειτουργικού κόστους και των διοικητικών βαρών των επιχειρήσεων. Εδράζονται, κατά τούτο, επί αγαθών προθέσεων.
Δεν θα πρέπει όμως να διαλάθει της προσοχής μας πως σε κάποιες, συγκεκριμένες, περιπτώσεις, οι συμβαλλόμενοι (εταίροι της ΕΠΕ ή της ΙΚΕ) προσέβλεπαν στη λύση της εταιρείας τους, μετά την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου. Ήδη, με τη λήξη του συμβατικά ορισμένου χρόνου για τη διάρκεια των ΕΠΕ και ΙΚΕ, θα πρέπει οι εταίροι τους να αναζητήσουν τις κατάλληλες (αυξημένες) πλειοψηφίες για την επίτευξη της λύσης τους (κατ’ ελάχιστον πλειοψηφία 2/3 μεριδίων για τις ΙΚΕ & 2/3 εταίρων και μεριδίων για τις ΕΠΕ). Εναλλακτικά, τη συνδρομή κάποιων από τις λοιπές, νόμιμες, προϋποθέσεις.
Στην περίπτωση που δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου ή του καταστατικού, οι εταίροι θα πρέπει να αποδεχθούν μια (ενδεχομένως μη επιθυμητή ή/και μη ανεκτή) συνύπαρξη...
Η ΕΠΕ και η ΙΚΕ τη δεκαετία που πέρασε, οι προοπτικές τους
Σε ελάχιστο χρόνο συμπληρώνεται μια δεκαετία από τότε που ο νόμος έδωσε «πράσινο φως» για τη δημιουργία ΙΚΕ. Η αγορά περιέβαλε, εξαρχής, τον συγκεκριμένο εταιρικό τύπο με την εμπιστοσύνη της. Η ΙΚΕ και η ΕΠΕ λειτουργούσαν, έκτοτε, ανταγωνιστικά. Οι νομοτεχνικές βελτιώσεις που έλαβαν χώρα στη διαδρομή των ετών, επιχειρήθηκε να κρατήσουν «ζωντανή» & επιλέξιμη (και) την ΕΠΕ.
Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας επιχειρήσαμε συγκριτική επισκόπηση των ΙΚΕ έναντι των ΕΠΕ. Στα πλεονεκτήματα της μιας έναντι της άλλης. Η σύγκριση απέβαινε, πάντοτε, δραματικά σε βάρος της ΕΠΕ. Και τούτο παρά το γεγονός ότι επιχειρήθηκαν σημαντικές βελτιώσεις στον θεσμό των ΕΠΕ με το ν. 4541/18.
Η αγορά επέλεγε, διαχρονικά, τη σύσταση ΙΚΕ έναντι της ΕΠΕ.
Το γεγονός αυτό πιστοποιείται, εξάλλου, από τον αριθμό των ΙΚΕ που ιδρύθηκαν έναντι του αντίστοιχου των ΕΠΕ στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας.
Τα στοιχεία του ΓΕΜΗ για τα έτη 2012 (οπότε και θεσπίστηκε η ΙΚΕ) μέχρι και το τέλος του 2020 επιβεβαιώνουν την εμπιστοσύνη των εμπλεκομένων. Προκύπτουν συντριπτικά υπέρ της ΙΚΕ. Κατά την τελευταία επταετία συστήνονται, λογικά, ελάχιστες ΕΠΕ (από λίγο παραπάνω από 400-το μέγιστο 2015 έως λιγότερες από 300- το ελάχιστο 2020). Αντίθετα η ίδρυση των ΙΚΕ βαίνει διαρκώς αυξανόμενη (από 514 το 2012 στις 12.836 το 2021). Σχηματικά:
Οι πρόσφατες βελτιωτικές επεμβάσεις στον θεσμό των ΙΚΕ και των ΕΠΕ είχαν, πιθανότατα, αγαθά κίνητρα. Είναι βέβαιο όμως πως, σε κάποιες περιπτώσεις, θα δημιουργήσουν ανυπέρβλητα προβλήματα. Από την άλλη πλευρά, όμως, θα πρέπει να αποδεχθούμε πως τα επανειλημμένα lifting στον θεσμό των ΕΠΕ ουδέποτε λειτούργησαν ζωοποιητικά, τα ανωτέρω παρατιθέμενα στοιχεία ευκρινώς το αποδεικνύουν.
Είναι, κατά τούτο, βέβαιο πως και οι πρόσφατες βελτιωτικές επεμβάσεις ουδόλως θα συνδράμουν στην ανάκαμψη ενός θεσμού πνέοντος, ήδη, τα λοίσθια. Η προσπάθεια για την εν ζωή διατήρησή του θα συνεχίσει να εξυπηρετεί, αποκλειστικά, συμφέροντα όλως διάφορα των επιχειρήσεων -ενδεχομένως ημών των εμπλεκομένων δικηγόρων και των συμβολαιογράφων που τις διακονούν...
Ήρθε η ώρα να το αποδεχθούμε: τη θέση της ΕΠΕ έχει ήδη καταλάβει η ΙΚΕ.
* Ο κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι ManagingPartner στην Koumentakis and Associates Law Firm