Οι κυβερνήσεις ξεκίνησαν τις εργασίες στην σύνοδο για το κλίμα με μεγάλες προσδοκίες. Δυστυχώς δεν φτάσαμε όμως σε αποτελέσματα τα οποία θα βοηθήσουν τον πλανήτη αλλά και τους ανθρώπους.
Οι ελπίδες για το COP26 ήταν μεγάλες. Το διακύβευμα ήταν ακόμη μεγαλύτερο. Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη – εάν δεν μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όπως το CO2 και το μεθάνιο έως το 2030, δεν θα επιτύχουμε τον στόχο να μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050 και ο πλανήτης θα ξεπεράσει κατά πολύ τους 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Στην COP26 στη Γλασκώβη, τα κράτη ανέλαβαν δεσμεύσεις για σταδιακή κατάργηση του άνθρακα, για τον τερματισμό της διεθνούς χρηματοδότησης για ορυκτά καύσιμα. Υπήρξε επίσης μια Διακήρυξη Δίκαιης Μετάβασης για διεθνή βοήθεια και χρηματοδότηση, με την αξιοπρεπή εργασία και τον κόσμο της εργασίας να βρίσκεται στο κέντρο της.
Μερικά αποσπάσματα από τη Διακήρυξη Δίκαιης Μετάβασης της Γλασκώβης:
«Αναγνωρίζουμε ότι η ανάπτυξη αποτελεσματικών, εθνικά συνεκτικών, τοπικά καθοδηγούμενων και υλοποιημένων σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης εντός των χωρών εξαρτάται από τον αποτελεσματικό και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικό διάλογο. Σκοπεύουμε να υποστηρίξουμε και να προωθήσουμε τον κοινωνικό διάλογο μεταξύ των κυβερνήσεων και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών».
«Θα στοχεύσουμε, οι νέες θέσεις εργασίας καθώς επίσης και εκείνες που θα χρειαστεί να μεταβούν σε μια οικονομία χαμηλου/μηδενικού άνθρακα, να υποστηρίξουν τη δημιουργία αξιοπρεπούς, επισημοποιημένης και βιώσιμης εργασίας για τους ανθρώπους, στις τοπικές τους περιοχές».
Αυτές είναι ισχυρές δεσμεύσεις. Ωστόσο, η δήλωση –που αναπτύχθηκε από την Προεδρία του Ηνωμένου Βασιλείου– επικεντρώνεται στη διεθνή χρηματοδότηση και τεχνική βοήθεια και όχι στις εγχώριες πρακτικές.
Πίεση
Η Γραμματεία Περιβάλλοντος της ΓΣΕΕ μαζί με τα Διεθνή συνδικάτα, βρέθηκαν σε πολλές από τις συζητήσεις και παρεμβάσεις οι οποίες κρίθηκαν ιδιαίτερα σημαντικές όσον αφορά στον κόσμο της εργασίας.
Θέματα όπως η δίκαιη μετάβαση, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, καθώς επίσης και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μερικά από τα θέματα στα οποία εστίασε η ομάδα εργασίας των διεθνών συνδικάτων.
Οι στόχοι της Διεθνής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ITUC), ήταν να ασκήσουν πιέσεις στους εκπροσώπους της κυβέρνησης για να διασφαλίσουν ότι η ιστορική δέσμευση στη Συμφωνία του Παρισιού για «διασφάλιση δίκαιης μετάβασης που προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και την εξάλειψη της φτώχειας και τη δημιουργία αξιοπρεπούς εργασίας και ποιοτικών θέσεων εργασίας», διατηρήθηκε στην τελική συμφωνία της Γλασκώβης.
Αυτό επιτεύχθηκε.
Στα αρνητικά της διάσκεψης, το λόμπι των Διεθνών Συνδικάτων, μαζί με άλλες ΜΚΟ και πολλές χώρες του Παγκόσμιου Νότου, παρά τη μεγάλη πίεση δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν μια καλύτερη διατύπωση όσον αφορά στη χρηματοδότηση των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για μετριασμό και προσαρμογή στις αναπτυσσόμενες χώρες έως το 2020, έναν μηχανισμό για την πληρωμή της απώλειας και της ζημίας για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η Διακήρυξη που υπογράφηκε επίσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να υποστηρίξει έξι βήματα για μια κοινωνικά δίκαιη μετάβαση:
- Υποστήριξη των εργαζομένων κατά τη μετάβαση σε νέες θέσεις εργασίας.
- Υποστήριξη και προώθηση του κοινωνικού διαλόγου και της συμμετοχής των ενδιαφερομένων.
- Ανάπτυξη οικονομικών στρατηγικών που περιλαμβάνουν ευρύτερη οικονομική και βιομηχανική στήριξη πέρα από την καθαρή ενέργεια.
- Προώθηση της τοπικής, χωρίς αποκλεισμούς ,αξιοπρεπούς εργασίας.
- Υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και η σημασία της οικοδόμησης ανθεκτικότητας στο κλίμα.
- Αναφορές, κάθε δυο έτη, σχετικά με τη διαφάνεια των προσπαθειών δίκαιης μετάβασης και των Εθνικά Καθορισμένων Στόχων.
θα πρέπει να σημειωθεί πως τη διακήρυξη Δίκαιης Μετάβασης έχει συνυπογράψει και η χώρα μας. Αυτές είναι ισχυρές δεσμεύσεις.
Είναι σημαντικό το γεγονός πως οι δεσμεύσεις είναι εθελοντικές κάτι που πρακτικά σημαίνει πως οι κυβερνήσεις δεν λογοδοτούν με τον ίδιο τρόπο όπως με μια διεθνή συνθήκη.
Ελπίδα η φωνή των ανθρώπων έξω από τη διάσκεψη
Οι ομιλίες και οι διακηρύξεις όμως δεν συνδυάστηκαν με δράση και έτσι φτάσαμε στο τέλος μιας ακόμη διάσκεψης με ανάμεικτα συναισθήματα.
Σημαντική ήταν όμως η ελπίδα και η φωνή των ανθρώπων έξω από το χώρο των διαπραγματεύσεων, όπως η πορεία των νέων “fridays for the future” που μαζί με κινήματα, μη κυβερνητικές οργανώσεις και συνδικαλιστικές οργανώσεις, ένωσαν τις φωνές τους για πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις. Η απογοήτευση των παρατηρητών ήταν τέτοια που διοργάνωσαν τη δική τους Λαϊκή Ολομέλεια την Παρασκευή, για να μπορέσουν να ακουστούν οι φωνές τους – φωνές που πολλές είχαν αποκλειστεί από από τις διαδικασίες.
Η μάχη δεν χάθηκε, η Γλασκώβη μπορεί να μην έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα αλλά όλοι μας από διαφορετικές θέσεις πρέπει και θα πιέσουμε για τη συμμετοχή μας στο τραπέζι των συζητήσεων και για την λήψη αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο πλέον.
* Ο Ιωάννης Γκουτζαμάνης είναι Γραμματέας Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ