Ολοκληρώθηκε, πρόσφατα, η διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση στην επικουρική ασφάλιση. Βέλη, φαρμακερά στρέφονται, ήδη, εναντίον του. Δικαίως άραγε;
Ανεξάρτητα, πάντως, από καθενός την τοποθέτηση, όλοι θα συμφωνήσουμε πως αρκετά σημεία χρήζουν βελτίωσης. Κάποια από αυτά έχουν, αρμοδίως, επισημανθεί -και από τον γράφοντα. Είναι όμως η ώρα, τώρα που «κατακάθισε ο κουρνιαχτός», για μια σύντομη και νηφάλια επισκόπηση και αξιολόγησή του.
Τα θετικά στοιχεία
Τα βασικά πλεονεκτήματα της σχετικής νομοθετικής παρέμβασης έχουν ήδη επισημανθεί από το αρμόδιο Υπουργείο ας μην αναλωθούμε σε περιττές επαναλήψεις. Αξίζει όμως να εστιάσουμε:
(α) Στη Μετατροπή του συστήματος χρηματοδότησης της Επικουρικής Ασφάλισης: από διανεμητικό (όπου οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης των, λιγοστών, εργαζομένων χρηματοδοτούν τις συντάξεις των, πολλών, συνταξιούχων και τυχόν ελλείμματα καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό-με τα γνωστά προβλήματα λόγω γήρανσης του πληθυσμού) σε κεφαλαιοποιητικό (όπου οι εισφορές καθενός ασφαλισμένου συνιστούν προσωπική του «αποταμίευση» η οποία, αφού επενδυθεί, χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση της δικής του, μόνον, σύνταξης.
(β) στη Διαδικασία Επιλογής μελών ΔΣ του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης -του διαχειριστή δηλ., των ποσών που συνολικά θα συσσωρεύεται στις ατομικές μερίδες ασφάλισης,
(γ) στη θέσπιση (επαρκούς) Συστήματος Εταιρικής Διακυβέρνησης,
(δ) στη δυνατότητα επιλογής (ή/και αλλαγής) επενδυτικού προγράμματος από τον ασφαλισμένο,
(ε) στην επιλογή να συνοδεύεται το συγκεκριμένο νομοθέτημα από τρεις σημαντικές μελέτες (:την Αναλογιστική -της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, τη Μακροοικονομική μελέτη-του ΙΟΒΕ και την Ανάλυση της βιωσιμότητας του Δημοσίου Χρέους-του ΟΔΔΗΧ), που επιβεβαιώνουν, με πανηγυρικό τρόπο, την ορθότητα των κατευθύνσεων του συγκεκριμένου νομοθετήματος.
Ανάμεσα στα, περισσότερα, πράγματι, πλεονεκτήματα του συγκεκριμένου σχεδίου νόμου ξεχωριστή θέση κατέχει η ενίσχυση, μέσω του συγκεκριμένου νομοθετήματος, της εγχώριας κεφαλαιαγοράς και του ελληνικού χρηματιστηρίου. Μέσω της ενίσχυσης αυτής αναμένεται να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα, η ανάπτυξη και, εν τέλει, η Εθνική Οικονομία.
Προβληματισμοί & Προτάσεις
Πέραν του, αναμφίβολα, θετικού προσήμου του συγκεκριμένου νομοθετήματος, οφείλουμε να καταγράψουμε και μια σειρά προβληματισμών & προτάσεων. Ειδικότερα, όσον αφορά:
Την επενδυτική δράση eΕΦΚΑ: Ο eΕΦΚΑ καλείται να αναλάβει επενδυτική δραστηριότητα στην εγχώρια αλλά και σε διεθνείς κεφαλαιαγορές. Η εμπειρία του παρελθόντος (ατυχείς επενδυτικές επιλογές των ασφαλιστικών ταμείων και κατάρρευσή τους, δραματικές συνέπειες για την οικονομία και μακρά, εθνική, οικονομική κρίση) επιβάλλει να είμαστε, πλέον, αρκούντως προσεκτικοί.
Την Επενδυτική Επιτροπή (που θα αποφασίζει για τις επενδύσεις των διαθεσίμων του Ταμείου-άρ. 28): Αναγκαία προκύπτει η ενίσχυσή της από εγνωσμένου κύρους και διεθνούς εμπειρίας εμπειρογνώμονες, με σκοπό την επαύξηση του κύρους και της βαρύτητας των εισηγήσεων της.
Τις Μονάδες Διαχείρισης Κινδύνων και Εσωτερικού Ελέγχου του Ταμείου (άρ. 33 & 34): Ευκταία η συνεπικουρία του έργου τους από Εξωτερικούς Συμβούλους εγνωσμένου κύρους, με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας και ασφάλειας του όλου εγχειρήματος.
Τις ληξιπρόθεσμες Εισφορές-(άρ. 44§3): Η παύση της αναστολής της ποινικής δίωξης των οφειλετών με την οριστική, μόνον, εξόφληση των οφειλών τους, όπως ορίζει το νομοσχέδιο, θα οδηγήσει, πιθανότατα, σε απομείωση των εισπράξεων. Αν υπάρξει οριστική καταδίκη ενός οφειλέτη, κανένα ενδιαφέρον δεν θα έχει, πλέον, για την εξόφληση των οφειλομένων, αν στερείται-ιδίως (εμφανών) περιουσιακών στοιχείων.
Τη θέση ως προϋπόθεση για την έγκυρη καταγγελία σύμβασης εργασίας την εξόφληση από τον εργοδότη του συνόλου των ληξιπρόθεσμων εισφορών του-(άρ. 44§4): Αν ο εργοδότης στερείται των αναγκαίων οικονομικών μέσων η μεν σύμβαση εργασίας δεν θα είναι δυνατό να καταγγελθεί, οι δε μισθοί υπερημερίας θα συνεχίσουν να συσσωρεύονται. Ο εργαζόμενος θα αναγκασθεί, ενδεχομένως, να προχωρήσει σε παραίτηση απεκδυόμενος την (πάντοτε σημαντική) αποζημίωση απολύσεως.
Τη Στρατηγική Επενδύσεων-(άρ. 47§2): Ευκταίο θα ήταν συγκεκριμένα να προσδιορίζεται στο νόμο (ή σε εκδοθησόμενη ΚΥΑ) το μίγμα των επενδύσεων που θα επιλέγονται. Επίσης: η (επιβεβλημένη) διασπορά του επενδυτικού κινδύνου.
Την επένδυση των περιουσιακών στοιχείων «πρωτίστως» σε ρυθμιζόμενες αγορές -(άρ. 47§3): Οι επενδύσεις σε μετοχές που δεν είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενες αγορές αποδεικνύονται, κατά βάση (και με βάση την υπάρχουσα εμπειρία) καταστροφικές. Προφανώς και δεν θα πρέπει να μπορούν να επιλεγούν.
Τη δυνατότητα επενδύσεων σε παράγωγα-(άρ. 47§4): Θα πρέπει, αυτονόητα, να αποκλείονται επενδύσεις σε παράγωγα για λόγους άλλους εκτός από hedging.
Τον προσδιορισμό των προϊόντων «χαμηλού επενδυτικού κινδύνου», όπου θα επενδύονται τα αποθεματικά του Ταμείου (άρ. 47§5): Θα πρέπει να διενεργείται ύστερα και από τη γνώμη του εξωτερικού διαχειριστή επενδύσεων (του άρ. 49), γεγονός που θα προσδώσει ασφάλεια, βαρύτητα και κύρος στη γνώμη της Επενδυτικής Επιτροπής.
Τη σύναψη συμβάσεων με εξωτερικούς διαχειριστές επενδύσεων (άρ. 49): θα πρέπει να λαμβάνει χώρα για συγκεκριμένο χρόνο και συγκεκριμένα προσδιορισμένο, κατ’ ανώτατο όριο, τμήμα των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου˙ το έργο τους θα πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να αξιολογείται με βάση συγκεκριμένα & αντικειμενικά κριτήρια.
Το νομοσχέδιο για την επικουρική ασφάλιση κινείται, αναμφίβολα, προς την ορθή κατεύθυνση. Καθώς, όμως, υπάρχουν ατέλειες που επιδέχονται περαιτέρω βελτιώσεων, ας μη μείνουμε, στατικά, στα όποια θετικά του νομοσχεδίου. Και, περαιτέρω, ας μην επιλέξουμε, μόνον, την περαιτέρω βελτίωσή του για το καλό των επόμενων γενεών και, εν τέλει, της εθνικής μας οικονομίας. Αξίζει να χρησιμοποιήσουμε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ως πρότυπο-βάση για την εν γένει αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος.
Τα οφέλη θα είναι συγκλονιστικά. Για όλους μας.
* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm