Η πανδημία οδήγησε περίπου το 50% των πολιτών και αντίστοιχα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων να αντιμετωπίζουν υψηλότερα χρέη είτε προς τις τράπεζες είτε προς το Ελληνικό Δημόσιο. Η βίαιη διακοπή της οικονομικής δραστηριότητας, που σε ορισμένους τομείς δεν έχει ακόμα επανακάμψει, καθόρισε σε μεγάλο βαθμό τη μεγέθυνση του παθητικού των επιχειρήσεων ενώ έθεσε υπό αμφισβήτηση την ικανότητά τους να παραμείνουν μεσοπρόθεσμα στην αγορά.
Η κρατική βοήθεια και στήριξη εξασφάλισε τη διατήρηση των υποδομών και των θέσεων εργασίας για ένα μεγάλο διάστημα, όμως είναι σαφές ότι αυτό έγινε με τη δημιουργία δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Έτσι, καθώς τα επόμενα χρόνια τα δημόσια οικονομικά θα επιστρέφουν στην προηγούμενη πορεία τους (πρωτογενή πλεονάσματα), θα γίνεται ολοένα και περισσότερο επίκαιρο το θέμα της χρηματοδότησης και αναχρηματοδότησης των επιχειρήσεων.
Τα ίδια κεφάλαια
Αν οι 20.000 μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις απασχολούν το 90% των ιδίων κεφαλαίων και ταυτόχρονα το 90% του δανεισμού, τότε στο σύνολο της οικονομίας τα ίδια κεφάλαια λείπουν. Έχουν γραφτεί πολλά όλα τα προηγούμενα χρόνια για το πρόβλημα της διαχείρισης του δανεισμού και εδώ αξίζει να σημειωθεί μόνο ένα.
Αν για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις δεν χρησιμοποιούνται ίδια κεφάλαια, τότε όχι μόνο αυτές -οι επενδύσεις- αλλά το σύνολο της επιχείρησης τίθεται σε κίνδυνο. Στο σύνολο της οικονομίας έχουν τοποθετηθεί από δάνεια περίπου 110 δισ. (εξυπηρετούμενα) και τα ίδια κεφάλαια δεν ξεπερνούν τα 80 δισ. Από αυτά, σχεδόν το 50% καλύπτεται από τις 200 μεγαλύτερες και κατά κύριο λόγο εισηγμένες επιχειρήσεις. Το έλλειμμα είναι σαφές.
Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης
«Ο πρωταρχικός στόχος του σχεδίου είναι να καλύψει το μεγάλο κενό σε επενδύσεις, σε εθνικό προϊόν και απασχόληση. Για να το πετύχει αυτό, θα πρέπει να κινητοποιήσει σημαντικές δυνάμεις του ιδιωτικού τομέα να επενδύσουν πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια». Σαφές και ξεκάθαρο. Το σχέδιο που θα τοποθετήσει μεγάλα ποσά επιχορηγήσεων και δανείων απαιτεί τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Μα πώς αλλιώς; Μπορεί κάποιος να επιχειρεί με την περιουσία κάποιου άλλου; Ποιος είναι ο επιχειρηματίας και ποιος ο δανειστής;
Οι άξονες δράσης του σχεδίου είναι τέσσερις. Της μετάβασης στην «πράσινη» επιχειρηματικότητα, του ψηφιακού μετασχηματισμού, της κοινωνικής συνοχής και αυτόν που αφορά τον οικονομικό και θεσμικό μετασχηματισμό. Με απλά λόγια, δωρεάν γεύμα δεν υπάρχει. Όποιοι δεν εντάσσονται, δεν θα συμμετέχουν.
Οι λύσεις
Βέβαια η συνολική ανάπτυξη και θετική δυναμική της οικονομίας ενισχύει όλους τους κλάδους και σε ορισμένες περιπτώσεις πολλαπλασιαστικά. Τα κεφάλαια στην αγορά έχουν ακριβώς την ίδια επίδραση που έχει το αίμα στον οργανισμό. Την κρατούν λειτουργική. Ζωντανή. Μέσα όμως σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει οι επιχειρήσεις να δράσουν άμεσα και αποτελεσματικά. Η κεντρική ιδέα αυτών των δράσεων πρέπει να βρίσκεται στη διαχείριση τόσο του ενεργητικού (περιουσιακά στοιχεία) όσο και του παθητικού (δανεισμός - υποχρεώσεις).
Έτσι σε μια σύντομη, και βεβαίως όχι περιοριστική, αναφορά των πιθανών δράσεων συνοψίζουμε:
- Κατάστρωση του σχεδίου δράσης για την επόμενη τριετία.
- Ενεργοποίηση των λειτουργιών του Διοικητικού Συμβουλίου.
- Επανεξέταση των παγίων στοιχείων και της χρήσης τους.
- Επαναξιολόγηση των μακροπρόθεσμων συμμετοχών.
- Διαχείριση της αποθήκης και απεγκλωβισμός από τα «αδρανή».
- Ενεργή διαχείριση των απαιτήσεων και αποδέσμευση κεφαλαίων.
- Επαναδιαπραγμάτευση του δανεισμού και διαμόρφωση του σωστού προφίλ του.
- Διαχείριση των υποχρεώσεων και αξιολόγηση των αναγκών.
- Εξέταση πιθανών στρατηγικών συνεργασιών με προμηθευτές - ανταγωνιστές.
- Αναζήτηση θεσμικών και άλλων επενδυτών.
Με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία για τις εισηγμένες επιχειρήσεις, περίπου το 80% των επενδύσεων που έγιναν πραγματοποιήθηκε από 10 μόνο. Μεταξύ των άλλων κοινών χαρακτηριστικών (μέγεθος, κλάδος κ.λπ.) υπάρχει και ένα που τις χαρακτηρίζει όλες: Πρόσβαση σε ίδια κεφάλαια.
Παρά την επιδείνωση των μεγεθών τους, την αστάθεια του περιβάλλοντος και προφανώς την αύξηση του δανεισμού, η ουσιαστική αναχρηματοδότηση των επιχειρήσεων με αναδιαρθρώσεις ενεργητικού - παθητικού και ίδια κεφάλαια θα αποτελέσει τον κύριο μοχλό της ανέλιξής τους από τα δύσκολα χρόνια της πανδημίας στο υψίπεδο της μετά την κρίση εποχής.
(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων) Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης).