«Ο ανταγωνισμός μεταξύ των κυβερνήσεων για τις δημόσιες υπηρεσίες που παρέχουν και τους φόρους που επιβάλλουν είναι εξ ίσου παραγωγικός όπως ο ανταγωνισμός μεταξύ των ατόμων ή των επιχειρήσεων στα αγαθά και υπηρεσίες που προσφέρουν για πώληση και τις τιμές στις οποίες τις προσφέρουν».
Milton Friedman
Πολύ συζήτηση προκλήθηκε πρόσφατα από την πρόταση του Biden που υιοθετήθηκε από τους G7, την ομάδα των πλουσιότερων χωρών του κόσμου, για την υιοθέτηση ενός κοινού συντελεστή εταιρικής φορολογίας.
Πρόκειται για μια πρόταση που όπως σωστά παρατηρούσαν οι Γ. Μπήτρος και Τ. Αβραντίνης σε άρθρο τους στο liberal.gr στην ουσία ισοδυναμεί με κατάργηση της δημοσιονομικής ανεξαρτησίας μιας χώρας αφαιρώντας της την δυνατότητα να επιλέγει η ίδια το κοκτέιλ φόρων-δημόσιων αγαθών που επιθυμεί.
Πέρα από τις θριαμβολογίες περί κοινωνικής δικαιοσύνης και ενίσχυσης των αδυνάμων η κατάργηση του φορολογικού ανταγωνισμού στην οποία αποσκοπεί το μέτρο των G7 στην ουσία πλήττει τις αναπτυσσόμενες χώρες αφαιρώντας τους την δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο της φορολογίας προκειμένου να προσελκύσουν επενδύσεις τις οποίες τόσο πολύ χρειάζονται.
Ομως υπάρχει και μία άλλη ιστορική διάσταση στο θέμα του φορολογικού ανταγωνισμού την οποία συνήθως λησμονούν οι επικριτές του. Σύμφωνα με πολλούς οικονομικούς ιστορικούς το γεγονός ότι η Βιομηχανική Επανάσταση έγινε στην Ευρώπη και όχι στην Κίνα ως αναμένονταν (με δεδομένη την οικονομική και τεχνολογική υπεροχή της τελευταίας) οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πολλαπλότητα των πολιτικών κρατιδίων και ανάλογων πολιτικών οντοτήτων που υπήρχαν τον Μεσαίωνα.
Ολες αυτές οι οντότητες συναγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποιος θα προσελκύσει περισσότερους εμπόρους και το κεφάλαιο τους -η αντίστροφα οι έμποροι είχαν πάντοτε την δυνατότητα να αλλάζουν κρατίδιο μεταφέροντας και το κινητό τους κεφάλαιο όταν κάποιος τοπικός ηγεμόνας τους φορολογούσε υπέρογκα για να καλύψει τις ανάγκες του.
Οπως γράφει ο Stanley Engerman: “H διαθεσιμότητα εναλλακτικών εθνικών κρατών για παραγωγή σήμαινε ότι επιχειρηματίες που διωχνόντουσαν από ένα κράτος μπορούσαν να βρουν άλλα κράτη στα οποία να εγκατασταθούν και έτσι δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για να λειτουργήσει η κινητικότητα του κεφαλαίου ως αντίδοτο στις κρατικές κατασχέσεις». Με άλλα λόγια αυτό που διέκρινε την Ευρώπη του Μεσαίωνα ήταν αυτό που αργότερα θα ονομάζονταν «φορολογικός ανταγωνισμός».
Αυτή η κατάσταση έθεσε τις βάσεις για την δημιουργία μιας εύρωστης οικονομικής εμπορικής τάξης που θα έπαιζε τον καθοριστικό ρόλο μερικούς αιώνες μετά στην Βιομηχανική Επανάσταση
«Στην Δύση τον Μεσαίωνα», γράφει ο ιστορικός John Hall «η απουσία μιας αυτοκρατορίας αφαίρεσε το κρίσιμο γραφειοκρατικό εμπόδιο στην ανάπτυξη των δυνάμεων της αγοράς. Οι έμποροι που αντιμετώπιζαν διωγμούς σε ένα μέρος μπορούσαν πάντοτε να πάνε αλλού με το κεφάλαιο τους».
Η δυνατότητα αυτή δεν υπήρχε στην Κίνα όπου το σύστημα ήταν πολύ πιο συγκεντρωτικό. Η ανάπτυξη λοιπόν της Ευρώπης δεν βρίσκεται στην ομοιογένεια της φορολογίας όπως δεν κουράζονται να επαναλαμβάνουν οι χαρτογιακάδες των Βρυξελλών, άλλα αντίθετα στην διαφοροποίηση και τον ανταγωνισμό.
Οπως έγραψε συνοψίζοντας την κατάσταση ο Γερμανός κοινωνιολόγος Max Weber:
“H ανταγωνιστική πάλη μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών δημιούργησε τις μεγαλύτερες ευκαιρίες για τον σύγχρονο δυτικό καπιταλισμό. Τα διάφορα κράτη έπρεπε να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για κινητό κεφάλαιο, που με την σειρά τους προσδιόριζε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα ενίσχυε την εξουσία τους».
Αν η Ευρώπη του Μεσαίωνα π.χ. είχε αποκτήσει την γραφειοκρατικά κατευθυνόμενη οικονομική ομοιογένεια που ονειρεύονται οι Ευρωκομισάριοι και ο Biden ποτέ δεν θα βλέπαμε την έκρηξη της οικονομικής ανάπτυξης που είδαμε στο 18ο και 19ο αιώνα. Αντίθετα η Ευρώπη θα παρέμενε βυθισμένη στην μιζέρια και την ανεργία, όπως ακριβώς είναι σήμερα.
Οπως γράφει ο γνωστός ιστορικός Davida Landes: “Είναι ειρωνικό ότι η τύχη της Ευρώπης ήταν η πτώση της Ρώμης, η εξασθένηση και οι διαχωρισμοί που ακολούθησαν. Το Ρωμαϊκό όνειρο της ενότητας εξουσίας και τάξης (η Pax Romana) παρέμεινε μέχρι σήμερα. Σε τελική ανάλυση ο κατακερματισμός συνήθως θεωρείται ως μεγάλη δυστυχία, ως συνταγή για σύγκρουση. Κι όμως... ο κατακερματισμός ήταν το ισχυρότερο φρένο στην κρατική καταπίεση. Ο πολιτικός ανταγωνισμός και το δικαίωμα της εξόδου (των πολιτών και εμπόρων) από μία πολιτική οντότητα ήταν αυτό που έκανε την διαφορά».
Δυστυχώς το όραμα της Pax Romana εξακολουθεί να ζει και να βασιλεύει τόσο μεταξύ των G7 όσο και μεταξύ των Ευρωκομισάριων. Για να μην αναφερθούμε στους τοποτηρητές τους στην Αθήνα... Κι όμως οι συνθήκες στην Ευρώπη τον Μεσαίωνα που έθεσαν τις βάσεις για το οικονομικό θαύμα που θα ακολουθούσε ήταν πολύ μακριά από το όραμα της τάξης και των ρυθμιστικών ελέγχων και της φορολογικής ομοιογένειας που ονειρεύονται οι Ευρωγραφειοκράτες και ο ηγέτης των αμερικάνων Δημοκρατικών .Οπως συνοψίζει ο κορυφαίος ιστορικός Paul Kennedy:
«Οι πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες αυτής της αποκεντρωμένης, μη ελεγχόμενης ανάπτυξης του εμπορίου και των αγορών είχαν τεράστια σημασία. Πρώτα απ’ όλα δεν υπήρχε τρόπος για να εμποδισθούν αυτές οι οικονομικές εξελίξεις. Δεν υπήρχε μια μοναδική εξουσία στην Ευρώπη που θα μπορούσε να σταματήσει την μια η την άλλη οικονομική ανάπτυξη. Δεν υπήρχε κεντρική κυβέρνηση που θα μπορούσε να καθορίσει την άνοδο η πτώση ενός κλάδου... δεν υπήρχε η συστηματική ληστεία των επιχειρηματιών από τους εφοριακούς... στην Ευρώπη του Μεσαίωνα θα υπήρχαν πάντοτε ορισμένοι πρίγκηπες και τοπικοί ηγεμόνες διατεθειμένοι να δεχθούν τους εμπόρους και τα κεφάλαιο τους όταν οι άλλοι τους λήστευαν και τους εξόριζαν».