Ζούμε σε έναν κόσμο που αλλάζει γρήγορα. Κάθε δεκαετία που περνά, αυξάνει την ταχύτητα της αλλαγής. Αυτά που, για να συμβούν, απατούσαν δέκα και πλέον χρόνια, σήμερα γίνονται πραγματικότητα μέσα σε ένα ή δύο. Ο κόσμος είναι περισσότερο πολύπλοκος και η κοινωνία έχει αποκτήσει μια τόσο δυναμική φύση, που ο μόνος τρόπος να παραμείνει κανείς σχετικός είναι να δημιουργεί αναστάτωση!
Σήμερα όμως, παρά το περιβάλλον που μόλις περιγράψαμε, έχουν αναδυθεί τέσσερις σημαντικές μακροχρόνιες τάσεις, που δείχνουν να ξεκαθαρίζουν λίγο το χάος.
1. «Μαμά γερνάω» (Τάνια Τσανακλίδου)
Συνέχεια γίνεται αναφορά στο δημογραφικό πρόβλημα. Δηλαδή ότι δεν έχουμε αρκετές γεννήσεις και ο πληθυσμός της χώρας γίνεται γηραιότερος. Θα μου επιτρέψετε να σημειώσω ότι το δημογραφικό είναι μάλλον περισσότερο ένα μαθηματικό πρόβλημα. Όσο ζούμε περισσότερα χρόνια, είναι αναμενόμενο ο μέσος όρος της ηλικίας του πληθυσμού να μεγαλώνει. Όταν γεννήθηκα (μισό αιώνα πριν), το προσδόκιμο ήταν 67 έτη και σήμερα είναι 79. Αυτό υποδηλώνει αύξηση του χρόνου ζωής κατά 18%.
Έχει αυξηθεί ο μέσος όρος της ηλικίας περισσότερο; Όχι. Τι μπορεί να σημαίνει όμως για την οικονομία ένας γηραιότερος πληθυσμός; Μεταξύ άλλων, μεγαλύτερες ανάγκες για περίθαλψη, μικρότερο εργατικό δυναμικό, ίσως μειωμένη κατανάλωση και μεγαλύτερη ζήτηση για συγκεκριμένου τύπου διακοπές. Ευκαιρίες.
2. «Η τάξις η μεσαία» (Λουκιανός Κηλαηδόνης)
Γνωρίζω ότι στη χώρα μας θεωρούμε πως η μεσαία τάξη έχει καταστραφεί. Γνωρίζω επίσης όμως ότι τα περισσότερα προβλήματα ή καλύτερα τα παρατηρούμενα θέματα προκύπτουν λόγω μικρού δείγματος παρατήρησης και πως οι αριθμοί λένε άλλα. Βέβαια, στην επιστήμη έχουμε δώσει απάντηση ως λαός με το κλασικό: «Ευημερούν οι αριθμοί…».
Η αλήθεια είναι ότι ενώ δεν έχουμε εξαλείψει τη φτώχεια, η μεσαία τάξη, παγκοσμίως και στη χώρα μας, μεγαλώνει. Το λέει η κατανομή των εισοδημάτων που δηλώναμε στην εφορία το 1960 και αυτών που δηλώσαμε το 2019. Μη μου πει κανείς ότι σπεύσαμε να δηλώσουμε περισσότερα για να βοηθήσουμε στα έσοδα του κράτους, δεν θα τον πιστέψω.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μεσαία τάξη αναμένεται να φτάσει τα 5,3 δισ., δηλαδή να αποτελεί το 60% του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη αγορά για προϊόντα και υπηρεσίες, νέες ευκαιρίες για δημιουργία επιχειρήσεων αλλά και για την αναζήτηση επενδύσεων.
3. «Ν’ αγαπάς» (Παντελής Θαλασσινός)
Οι αλλαγές στο μέγεθος του πληθυσμού, στον πλούτο και στις καταναλωτικές συνήθειές μας τον περασμένο αιώνα είχαν ήδη επιπτώσεις -και μάλιστα σημαντικές- στον πλανήτη μας. Δεν χρειάζεται να αναφερθώ στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς το έχουν κάνει πολλοί και πολύ ειδικότεροι από εμένα.
Όμως είναι πραγματικότητα ότι ζούμε σε ένα θερμότερο κόσμο, αφού η προηγούμενη δεκαετία ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ. Αυτό σημαίνει και διαφορετικά φαινόμενα, όπως για παράδειγμα περισσότερες και εντονότερες βροχοπτώσεις. Σε άλλα σημεία του πλανήτη, το ίδιο φαινόμενο, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ξηρασία.
Έτσι, θερμοκρασία, βροχές, ξηρασία και άλλα φαινόμενα θα επηρεάσουν τον τρόπο που γίνονται οι καλλιέργειες (που θα απαιτούν ολοένα και περισσότερο την εξασφάλιση τυποποιημένων συνθηκών), οι μεταφορές θερμοευαίσθητων προϊόντων, οι διακοπές κ.λπ. Ήδη βλέπουμε γύρω μας, και στη χώρα μας, να γίνονται επενδύσεις με δεδομένη αυτή τη νέα πραγματικότητα.
4. «Αλεξάνδρας» (Νατάσα Μποφίλιου)
Η ανάπτυξη των πόλεων από τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά ήταν τεράστια. Σε δεκάδες περιοχές του κόσμου η αστικοποίηση είναι μια ισχυρή τάση. Σήμερα περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές και αυτή η τάση αυτή αναμένεται να ισχυροποιηθεί περισσότερο τα επόμενα χρόνια.
Η τεχνολογία που οδηγεί σε εκθετική αύξηση της παραγωγικότητας της χειρωνακτικής εργασίας και η βελτίωση των υποδομών που περιορίζουν τον χρόνο των μεταφορών, σε συνδυασμό με την αύξηση των δυνατοτήτων της μεσαίας τάξης, την υποστηρίζουν. Οι άνθρωποι προτιμούμε τις πόλεις για λόγους κοινωνικούς, οικονομικούς και ποιότητας ζωής.
Σε αυτές τις προτιμήσεις μπορούμε να απαντήσουμε με προϊόντα και υπηρεσίες και δεν είναι λίγες οι επιχειρήσεις που το κάνουν ήδη. Ο χώρος όμως είναι μεγάλος. Ακόμα κι αν είμαστε ανάμεσα σε εκείνους που έχουν πάρει θέση, θα πρέπει να την επανεξετάσουμε, με δεδομένο ότι αναμένεται να αυξηθεί ο αστικός πληθυσμός κατά 50% τα επόμενα 20 χρόνια.
Προφανώς και δεν προσποιούμαι ότι οι τέσσερις αυτές τάσεις εξαντλούν την αναδιαμόρφωση που συντελείται στον πλανήτη μας, όμως ελπίζω να αναδείξω ότι, μέσα στο χάος που φαινομενικά ζούμε σήμερα, συνεχίζουν ή διαμορφώνονται μέγα-τάσεις που θα οδηγήσουν προτιμήσεις, συνήθειες, επιλογές, επενδύσεις και πολιτικές σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Πώς θα απαντήσουμε λοιπόν; Όσοι από εμάς μπαίνουν στον πειρασμό να σκεφτούν ότι «όλα αλλάζουν και όλα τα ίδια μένουν» (Υδροχόος - Νίκος Παπάζογλου), έχω να θυμίσω ότι με την ταχύτητα που κινείται ο κόσμος γύρω μας, το σήμερα είναι ήδη παλιό.
(*) Ο Θεόδωρος Ν. Κρίντας, PhD, CIIA, είναι Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις), Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης).