Η εμφάνιση, η ένταση και η διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, ανέδειξε αδυναμίες και παθογένειες των εθνικών συστημάτων και των δομών υγείας παγκοσμίως. Στη χώρα μας, αρκετά είναι τα περιστατικά ασθενών που, λόγω φόβου, αποφεύγουν να επισκεφθούν νοσοκομεία και κλινικές, ακόμα και για σοβαρά ζητήματα υγείας. Παράλληλα, ο συνεχώς αυξανόμενος όγκος ασθενών που το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό καλείται να αντιμετωπίσει, προκαλεί δυσκολίες και δημιουργεί καθυστερήσεις στη διαχείριση των περιστατικών.
Η βελτίωση της εμπειρίας των ασθενών καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους στη νέα κανονικότητα που φαίνεται να πλησιάζει, πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλους τους εμπλεκόμενους στην ιατροφαρμακευτική βιομηχανία. Ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας που συχνά λησμονείται αλλά επηρεάζει την εμπειρία των ασθενών με διάφορους τρόπους, είναι ο βαθμός ενεργούς συμμετοχής των ασθενών στα ζητήματα που τους αφορούν (Patient Activation - PA).
Τί είναι και γιατί είναι σημαντική;
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η ενεργή συμμετοχή των ασθενών (PA) αφορά τις «γνώσεις, τις δεξιότητες και την αυτοπεποίθηση των ασθενών σε θέματα που αφορούν τη διαχείριση της κατάστασης της υγείας τους[1]». Συνεπώς, βλέπουμε πως εξ’ ορισμού η συμμετοχή των ασθενών είναι ένα χαρακτηριστικό το οποίο εξαρτάται άμεσα από την εκπαίδευση των πολιτών – ασθενών.
Η ενεργή συμμετοχή των ασθενών, πρέπει να επιτυγχάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους, βελτιώνοντας εν τέλει την εμπειρία τους. Η τοποθέτηση των ασθενών στο κέντρο των προσφερόμενων υπηρεσιών υγείας, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων και αξιοποιώντας τα σχόλια και την κριτική τους είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την βελτίωση της εμπειρίας των ασθενών. Έρευνα της KPMG International σε συνεργασία με τον Forrester[2], έχει δείξει ότι οι διοικήσεις δομών υγείας σκοπεύουν να επενδύσουν στον σχεδιασμό των παρεχόμενων εμπειριών σε μεγάλο βαθμό. Το 40% των συμμετεχόντων ανέφερε πως θα προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα εντός του επόμενου χρόνου, καθιστώντας τες ως την σημαντικότερη προτεραιότητά τους από άποψη επενδύσεων.
Οφέλη σε διάφορα επίπεδα
Το πιο σημαντικό πλεονέκτημα της ενεργούς συμμετοχής των ασθενών, είναι η βελτίωση της κλινικής εικόνας τους[3],[4]. Παράλληλα, έχει αποδειχθεί πως είναι άμεσα συνδεδεμένη με συνήθειες και συμπεριφορές που βελτιώνουν την γενικότερη κατάσταση της υγείας των ασθενών, όπως η συχνή σωματική άσκηση, η διαχείριση του άγχους και η παρακολούθηση της προσλαμβανόμενης ποσότητας λίπους στη διατροφή[5].
Επιπλέον, ο βαθμός της ενεργούς συμμετοχής των ασθενών φαίνεται να είναι αντιστρόφως ανάλογος του κόστους που δαπανάται για την φροντίδα της υγείας των ασθενών. Πιο συγκεκριμένα, το μέσο κόστος των ασθενών που ανήκουν στην ομάδα με τον μικρότερο βαθμό ενεργούς συμμετοχής, είναι 8%-21% μεγαλύτερο σε σχέση με αυτό των ασθενών που έχουν την μεγαλύτερη συμμετοχή[6].
Η σημασία του οικονομικού αυτού οφέλους, μπορεί να γίνει αντιληπτή εκτός των άλλων μέσω της υψηλής ιδιωτικής κατά κεφαλήν δαπάνης για φαρμακευτικά και υγειονομικά αναλώσιμα στην Ελλάδα, και των αυξημένων, σε σχέση με την ΕΕ, άμεσων ιδιωτικών δαπανών (out-of -pocket payments) συγκριτικά με το σύνολο των δαπανών υγείας[7].
Ανάγκη για αύξηση της συμμετοχής των ασθενών
Δεδομένης της άμεσης συσχέτισης μεταξύ της εμπειρίας ασθενών και της ενεργούς συμμετοχής τους, υπάρχουν συγκεκριμένες δράσεις τις οποίες μπορούν να ακολουθήσουν οι διοικήσεις και το προσωπικό των νοσοκομείων, των κλινικών και των φαρμακευτικών εταιρειών, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
- Ακούστε τον ασθενή: Οι ασθενείς είναι οι πρώτοι που γνωρίζουν τι διαφορετικό χρειάζονται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Αν οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους εισακουσθούν, τότε τα συστήματα θα διαμορφωθούν ανάλογα, βελτιώνοντας τις εμπειρίες των ασθενών, αυξάνοντας την αποδοτικότητα και δημιουργώντας νέα, προστιθέμενη αξία στις παρεχόμενες υπηρεσίες.
- Υποστηρίξτε τον ασθενή σε όλο το ταξίδι του: Οι ασθενείς έχουν ανάγκη από ένα γρήγορο και εύκολο ταξίδι. Η άμεση, αποτελεσματική και ειλικρινής επικοινωνία μαζί τους, δίνοντας τους την δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στην επιθυμητή πληροφορία, θα βελτιώσει τις εμπειρίες τους, ενισχύοντας παράλληλα την ανάπτυξη των φορέων που την επιτρέπουν.
- Συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων: Οι ασθενείς δεν πρέπει να είναι απλοί δέκτες οδηγιών. Όλες οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται μετά από επικοινωνία με τον ασθενή, με τη διαδικασία να προσαρμόζεται φυσικά στις γνώσεις του ασθενή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσω της συνεργασίας με συλλόγους ασθενών. Μια τέτοια διαδικασία μπορεί να επιταχύνει και να βελτιώσει διαδικασίες, όπως κατάφερε το κίνημα #wearenotwaiting.
- Υποστήριξη προσωπικού: Η εκπαίδευση και η υποστήριξη του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού είναι απαραίτητα στοιχεία για την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και την ανάπτυξη αποτελεσματικών, διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ ιατρών και ασθενών.
Ανάγκη προσαρμογής στο νέο τοπίο
Εν κατακλείδι, είναι εμφανής η σημασία της ενεργούς συμμετοχής των ασθενών κατά τη διάρκεια του «ταξιδιού» τους. Η περίοδος μετά το τέλος της πανδημίας, θα σηματοδοτήσει την έναρξη αλλαγών και μετασχηματισμού. Οι φορείς οφείλουν να προσαρμοστούν όσο το δυνατόν πιο άμεσα και αποτελεσματικά σε αυτές τις νέες συνθήκες.
*Ο κ. Ανδρέας Δεληγιάννης είναι Advisor, Consulting, KPMG
Σημειώσεις
[1] Hibbard, J. H., Mahoney, E. R., Stockard, J., & Tusler, M. (2005). Development and testing of a short form of the patient activation measure. Health services research, 40(6p1), 1918-1930.
[2] Forrester Consulting. (2019). Healthcare Providers Data Review. Internal KPMG report
[3] Hibbard, J. H., Greene, J., & Tusler, M. (2009). Improving the outcomes of disease management by tailoring care to the patient's level of activation. The American journal of managed care, 15(6), 353-360.
[4] Greene, J., & Hibbard, J. H. (2012). Why does patient activation matter? An examination of the relationships between patient activation and health-related outcomes. Journal of general internal medicine, 27(5), 520-526.
[5] Hibbard, J. H., Mahoney, E. R., Stock, R., & Tusler, M. (2007). Do increases in patient activation result in improved self‐management behaviors?. Health services research, 42(4), 1443-1463.
[6] Hibbard, J. H., Greene, J., & Overton, V. (2013). Patients with lower activation associated with higher costs; delivery systems should know their patients’ ‘scores’. Health affairs, 32(2), 216-222.
[7] OECD/European Observatory on Health Systems and Policies (2019), Greece: Country Health Profile 2019, State of Health in the EU, OECD Publishing, Paris/European Observatory on Health