Το θέμα των ορκωτών ελεγκτών αποτελεί σημαντική παράμετρο για την αξιοπιστία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και της εγχώριας επιχειρηματικότητας γενικότερα.
Δεν είναι τυχαίο ότι πίσω από κάθε χρηματιστηριακό «παρατράγουδο» της τελευταίας εικοσαετίας βρισκόταν πάντοτε και ένας ορκωτός ελεγκτής που δεν έκανε καλά τη δουλειά του ή, ακριβέστερα, που δεν έκανε… καθόλου καλά τη δουλειά του.
Το παράδειγμα της Folli Follie είναι ενδεικτικό. Το έργο όμως των ορκωτών ελεγκτών δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, αλλά το σύνολο των εγχώριων εταιρειών και φυσικά την ικανότητα του κράτους να ελέγχει με κόστος των εταιρειών και να εισπράττει φόρους.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για επιμέρους περιπτώσεις ορκωτών που χειρίστηκαν το έργο τους επιδεικνύοντας αμέλεια ή επαγγελματική ανεπάρκεια. Ωστόσο, η ρίζα του προβλήματος στηρίζεται στην οικονομική-πελατειακή σχέση μεταξύ εταιρειών και ελεγκτών. Οι ορκωτοί ελεγκτές επιλέγονται από τις διοικήσεις των εταιρειών και πληρώνονται από αυτές, οπότε ορισμένοι από αυτούς -εάν τους ζητηθεί- είναι διατεθειμένοι να προχωρήσουν σε υποχωρήσεις σε ό,τι αφορά την ποιότητα και την επάρκεια του ελέγχου τους, προκειμένου «να μη χαθεί ο πελάτης».
Το μόνο βέβαιο είναι πως οι επενδυτές ζητούν αξιόπιστες λογιστικές καταστάσεις και ότι σήμερα έχουν μειωμένη εμπιστοσύνη στο «σύστημα». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως -άδικα, κατά τη γνώμη μου- επικρατεί η εντύπωση στην επενδυτική κοινότητα ότι υπάρχουν δύο κατηγοριών ελεγκτικές εταιρείες: Από τη μια πλευρά, οι μεγάλες που είναι αξιόπιστες και ακριβές και από την άλλη, οι μικρότερες που είναι φτηνότερες και ενίοτε επιρρεπείς στις προτάσεις των κακών διοικήσεων.
Έχω πληροφορηθεί για τις ενέργειες που γίνονται από την πλευρά της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και από την Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ) για καλύτερη εκπαίδευση, αυστηρότερους και ταχύτερους ελέγχους, για αυστηροποίηση ποινών κ.λπ., ωστόσο πιστεύω πως θα πρέπει να δράσουμε αποτελεσματικότερα, στοχεύοντας στην ουσία του προβλήματος. Καλά είναι τα σεμινάρια και οι έλεγχοι, αλλά στην πράξη θα πρέπει να περιορίσουμε την εξάρτηση (βλέπε κλασική περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων) των ορκωτών ελεγκτών από τις εταιρείες.
Προτείνω λοιπόν:
- Οι αμοιβές των ορκωτών να κινούνται σε ένα εύρος τιμών το οποίο θα είναι διοικητικά καθοριζόμενο, με βάση κριτήρια μεγέθους μιας εταιρείας (π.χ. κύκλος εργασιών, ίδια κεφάλαια, αριθμός θυγατρικών).
- Να μην είναι οι εταιρείες εκείνες που θα επιλέγουν τον ορκωτό ελεγκτή, αλλά η επιλογή να γίνεται μέσω κλήρωσης από μια δυναμικά μεταβαλλόμενη λίστα ορκωτών ελεγκτών που θα εκδίδει η ΕΛΤΕ.
- Οι ίδιοι ελεγκτές να μην μπορούν να επιλέγονται από την εταιρεία για περισσότερες από δύο ή το πολύ τρεις λογιστικές χρήσεις.
Αντιλαμβάνομαι ότι για κάθε πρότασή μου θα υπάρχει και τουλάχιστον ένα αντεπιχείρημα. Για παράδειγμα, ότι κατά την πρώτη χρονιά, ο ελεγκτής δεν έχει επαρκή γνώση της οικονομικής δραστηριότητας μιας εταιρείας και του τρόπου λειτουργίας της, οπότε όταν αποκτά αυτή την εμπειρία, θα υποχρεώνεται να αλλάξει εταιρεία.
Παρ' όλα αυτά, θεωρώ πως οι προτάσεις αυτές θα μπορούσαν να διορθώσουν την τρέχουσα στρεβλή κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική (και όχι μόνο) αγορά και γενικότερα το θέμα των ορκωτών ελεγκτών θα μπορούσε να συζητηθεί -μεταξύ άλλων- και στη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή μεταρρύθμισης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
* Ο Αλέξανδρος Μωραϊτάκης είναι πρόεδρος της Nuntius ΑΧΕΠΕΥ