Μπορεί η Ελλάδα να αντιμετωπίζει σήμερα πολλά οικονομικά ζητήματα, όπως το μεγάλο δημόσιο χρέος, η υψηλή ανεργία, το πλήθος των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και επιχειρήσεων και το brain drain (φυγή νέων στο εξωτερικό), πλην όμως το οξύτερο πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον είναι το δημογραφικό.
Όποιος προσέξει τις προβλέψεις των ειδικών, τα στοιχεία είναι τόσο ανησυχητικά, ώστε ακόμη και οι πλέον οικονομικά ισχυρές χώρες της Ευρώπης να τρέμουν για το πώς θα μπορούν σε λίγες δεκαετίες να καλύπτουν τις απαιτούμενες συντάξεις και τις απαιτούμενες δαπάνες υγείας των πολιτών τους.
Τα πράγματα για τη χώρα μας είναι ακόμη χειρότερα, τουλάχιστον για τέσσερις λόγους:
- Πρώτον, γιατί σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης, διαθέτει σήμερα τους χειρότερους δημοσιονομικούς δείκτες και το μικρότερο κατά κεφαλήν εισόδημα.
- Δεύτερον, γιατί οι δημογραφικοί της δείκτες είναι περισσότερο ανησυχητικοί από αυτούς των Ευρωπαίων. Η γονιμότητα ανά γυναίκα στην Ελλάδα είναι 1,38 έναντι 1,45 στην Ευρώπη και 7 στην Αφρική, που από 250 εκατ. πληθυσμό θα φθάσει τα 2,8 δισ. τα επόμενα χρόνια.
- Τρίτον, γιατί το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας συνδέεται και με το περιφερειακό ζήτημα, με τις ακριτικές περιοχές και γενικότερα την επαρχία της χώρας να ερημώνουν χρόνο με τον χρόνο και
- τέταρτον, επειδή η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά και μακροχρόνια προβλήματα σχέσεων με την Τουρκία, μια χώρα με σαφείς επεκτατικές βλέψεις, η οποία διαθέτει πολλαπλάσιο νεανικό πληθυσμό, αυξανόμενο ταχύτατα από χρόνο σε χρόνο. Αυτή είναι η αιτία που πολλές κυβερνήσεις θέλουν να έχουν καλές σχέσεις με την Τουρκία και αποφεύγουν τις «κυρώσεις».
Τα μελλοντικά σενάρια μπορούν να λάβουν ακόμη και εφιαλτικές διαστάσεις. Ορισμένοι προτείνουν πρόχειρες, ρηχές και ενδεχομένως επικίνδυνες -κατά την εκτίμησή μου- λύσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν την υποδοχή μερικών ακόμη εκατομμυρίων μεταναστών από χώρες της Αφρικής και της Ασίας.
Επί της ουσίας, όμως, πιστεύω πως θα πρέπει να γίνουν ταχύτατα βήματα για την ανάπτυξη της οικονομίας μας, αλλά και για τη δημιουργία κινήτρων προκειμένου οι νέοι να παραμείνουν στη χώρα τους, αυξάνοντας μάλιστα και τον αριθμό των παιδιών που τεκνοποιούν, με κατάλληλα κίνητρα. Είναι θέμα εθνικής επιβίωσης η επίλυση του δημογραφικού.
Παράλληλα, θα μπορούσε να υπάρξει μια έξυπνη πολιτική προσέλκυσης ξένων πολιτών, η οποία κυρίως να προέρχεται από χώρες του λεγόμενου Δυτικού κόσμου, εκμεταλλευόμενοι και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η χώρα (π.χ. κλίμα, φυσικές ομορφιές, επαρκείς υποδομές, χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κ.λπ.).
Με ικανοποίηση βλέπω πως η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει να κινείται προς κατευθύνσεις για τις οποίες αρθρογραφώ επί σειρά ετών και επισημαίνω μερικές από αυτές, όπως η ένταση των προσπαθειών για την υλοποίηση επενδύσεων στη χώρα, με σκοπό να προκύψουν περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες δουλειές, η σταδιακή μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων, η επιβολή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στην επικουρική ασφάλιση των νέων εργαζομένων, αλλά και τα φορολογικά κίνητρα προσέλκυσης από το εξωτερικό ξένων πλουσίων, (Non Dom) εργαζομένων υψηλής εξειδίκευσης, ατόμων που θα κάνουν χρήση της «χρυσής βίζας», αλλά και ηλικιωμένων από τις Βόρειες χώρες του πλανήτη («Silver Economy»).
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι κάθε ξένος που θα έρχεται μέσα από τις παραπάνω διαδικασίες στην Ελλάδα, δεν θα επενδύει μόνο κάποιο σημαντικό ποσό αλλά παράλληλα θα καταναλώνει μια σειρά προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται από Έλληνες εργαζόμενους, δημιουργώντας έτσι νέες θέσεις εργασίας.
Όλες αυτές όμως οι κινήσεις που έχουν ξεκινήσει, θα πρέπει να συνεχιστούν, να επεκταθούν και να ενταθούν, προκειμένου πέρα από τις αρχικές εντυπώσεις, να προκύψει σε βάθος χρόνου και ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Θα πρέπει η κυβέρνηση να θεσμοθετήσει ένα σταθερό φορολογικό καθεστώς, να προβεί σε μείωση των υπέρμετρων φόρων, σε εκσυχρονισμό δικαστηρίων για ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, να ενεργήσει ώστε να επιτευχθεί η πάταξη της διαφθοράς, να γίνει πράξη η ψηφιοποίηση του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και να εμπνεύσει αξιοπιστία το κράτος, ώστε να δημιουργηθεί ένα φιλικό περιβάλλον για την επιχειρηματικότητα.
Χρειάζονται βέβαια και άλλες τομές σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας, όπως για παράδειγμα στην πρωτογενή παραγωγή, ενώ θεωρώ πολύ σημαντική υπόθεση την προώθηση του θεσμού των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών.
Πέραν όμως αυτών, επιβάλλεται όσο το δυνατόν γρηγορότερα η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νέων εργαζομένων, σε συνδυασμό με την παροχή ισχυρών κινήτρων -ιδίως στην ελληνική περιφέρεια-, με στόχο την αύξηση των γεννήσεων. Θα πρέπει, για παράδειγμα, να μειωθούν δραστικά οι τεράστιες ασφαλιστικές εισφορές που περικόπτουν ένα σημαντικό τμήμα του διαθέσιμου εισοδήματος των νέων (και όχι μόνο) εργαζομένων. Επίσης να ενισχυθεί αποτελεσματικά η δημόσια εκπαίδευση, χωρίς τα ιδιαίτερα φροντιστήρια που επιβαρύνουν με μεγάλα, ποσοστιαία και απόλυτα ποσά τα ελληνικά νοικοκυριά.
Συνολικά θα έλεγα ότι οι κυβερνήσεις της επόμενης δεκαετίας έχουν πολύ πιο σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν σε σχέση με τις προηγούμενες, για το μέλλον της χώρας: Θα πρέπει να δράσουν ταχύτατα και αποτελεσματικά μέσα από τομές και διαρθρωτικές αλλαγές, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις δύο μεγαλύτερες προκλήσεις του αιώνα, το δημογραφικό πρόβλημα και την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού ζητήματος.
* Ο κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης είναι Πρόεδρος της NUNTIUS ΑΧΕΠΕΥ.