Πριν παραθέσω τις σκέψεις μου και τους προβληματισμούς μου για τον τρόπο αξιοποίησης του Προγράμματος Ανάκαμψης και των συνολικών κοινοτικών κονδυλίων που θα ανέλθουν στα 72 δισ. ευρώ για τα επόμενα χρόνια, θα ήθελα να ξεκινήσω από τα ευχάριστα.
Ο πρωθυπουργός της χώρας κ. Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε από την πρώτη στιγμή να δηλώσει ότι θα πρέπει να προχωρήσουμε στην ουσιαστική αξιοποίηση των κονδυλίων και όχι να συμπεριφερθούμε ως νεόπλουτοι.
Ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «από το Ταμείο Ανάκαμψης στην ανάκαμψη της χώρας», τόνισε ότι «δεν πρέπει να αντιληφθούμε τα κονδύλια αυτά ως ένα υπερ-ΕΣΠΑ, που θα λειτουργήσει στα χνάρια του ΕΣΠΑ».
Γενικότερα, είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του πολιτικού και οικονομικού κόσμου έχει αντιληφθεί πως τα κονδύλια αυτά δεν είναι «λεφτά για ξεκοκάλισμα», αλλά η τελευταία ευκαιρία προκειμένου η χώρα να «ανεβεί κατηγορία», δημιουργώντας προϋποθέσεις για ουσιαστική και διατηρήσιμη ανάπτυξη σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
Από εδώ και πέρα όμως θα ήθελα να εκφράσω μια σειρά από προτάσεις και προβληματισμούς, τονίζοντας πως αν σ’ αυτή τη συγκυρία δεν προχωρήσουμε σε πραγματικές-ουσιαστικές τομές, αν μείνουμε σε ημίμετρα, φοβούμενοι μικροσυμφέροντα και πολιτικό κόστος, η χώρα θα χάσει το τρένο της ανάπτυξης μια για πάντα.
Με άλλα λόγια, ο φόβος μου είναι ότι συνεχίζοντας λίγο-πολύ τα λάθη του παρελθόντος, θα εισπράξουμε κάποια χρήματα τροφοδοτώντας προσωρινά την εγχώρια ζήτηση και τονώνοντας πρόσκαιρα το ΑΕΠ, πριν ακολουθήσει η μόνιμη κατρακύλα.
Προειδοποιώ λοιπόν ότι η λήψη των κονδυλίων δεν θα πρέπει να μεταφραστεί ως μικρότερη ανάγκη για δημοσιονομική πειθαρχία, ως λόγος αναβολής των αποκρατικοποιήσεων ή ως αφορμή καθυστέρησης διαρθρωτικών αλλαγών: Θα πρέπει να συμβεί το ακριβώς αντίθετο!
Το έργο της «επιτροπής Πισσαρίδη» πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και κυρίως στο ύψος των περιστάσεων καλείται να σταθεί η κυβέρνηση, που θα λάβει τις τελικές αποφάσεις.
Η επιτροπή Πισσαρίδη πρέπει να ενισχυθεί με εκπροσώπους της αγοράς, διότι η σύνθεσή της «μπατάρει» προς τη θεωρητική κατάρτιση και προέλευση.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, χωρίζοντας αυτά που πρέπει να κάνουμε σε τρεις τομείς.
Τομέας Α': Παραγωγικότητα εγχώριας παραγωγής
• Προτεραιότητα έχει η δημιουργία των απαιτούμενων υποδομών, προκειμένου να αυξηθεί δραστικά η παραγωγικότητα της χώρας. Για παράδειγμα, η εξυγίανση της ΔEH, σε συνδυασμό με την υποθαλάσσια διασύνδεση νησιών και τη μείωση του ειδικού φόρου καυσίμων θα μπορούσαν να περιορίσουν το δυσανάλογα μεγάλο κόστος ενέργειας που επωμίζονται οι εγχώριες παραγωγικές μονάδες της χώρας και οι αγρότες.
• Κίνητρα για εκσυγχρονισμό και εισαγωγή νέων τεχνολογιών στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις και ανετότερη χρηματοδότηση για εξαγωγικές επιχειρήσεις. Ο στόχος πρέπει να είναι άνοδος εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών κατά 30% ετησίως.
• Υλοποίηση μεγάλων έργων πληροφορικής στον δημόσιο τομέα, με παράλληλο outsourcing της λειτουργίας-συντήρησής τους σε φορείς του ιδιωτικού τομέα.
• Χρηματοδότηση αναπτυξιακών μακροχρόνιων έργων μέσα από τις επενδύσεις των εγχώριων ασφαλιστικών εταιρειών, οι οποίες σήμερα λιμνάζουν άτοκες σε κρατικά ομόλογα της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης.
• Ευρύτατη χρήση της μεθόδου των ΣΔΙΤ σε χώρους όπως η υγεία και οι αναπτύξεις-εκμεταλλεύσεις κρατικών ακινήτων.
• Συνδυασμός των αποκρατικοποιήσεων με τη δέσμευση των ιδιωτών να αναλάβουν την υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων (τα παραδείγματα των ΟΛΠ, ΟΛΘ και Fraport θα μπορούσαν να επαναληφθούν σε πολλές άλλες περιπτώσεις). Συνδυασμός ιδιωτικοποιήσεων-αποκρατικοποιήσεων με ένταξη των σχημάτων στο Χρηματιστήριο της Αθήνας. Οι διοικήσεις της ΕΧΑΕ πρέπει να υλοποιήσουν τις εισαγωγές στο ΧΑ, εφόσον έχουν αυτές τις θέσεις.
• Καθιέρωση Ειδικών Οικονομικών Ζωνών, με θέσπιση ιδιαίτερων κινήτρων για επενδύσεις σε συγκεκριμένες περιοχές (π,χ. Θράκη) ή σε συγκεκριμένες δραστηριότητες (νέες τεχνολογίες).
Τομέας Β': Άρση αντικινήτρων
• Η Ελλάδα θα πρέπει να αποκτήσει φορολογικούς συντελεστές που να είναι προσαρμοσμένοι στα δεδομένα των ανταγωνιστικών της χωρών (Κύπρος, Μάλτα, Βουλγαρία, Λουξεμβούργο, Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία κ.λπ.) ή έστω να απέχει λίγο από αυτά. Σήμερα, λόγω του συνδυασμού φορολογικού-ασφαλιστικού καθεστώτος, μια ελληνική επιχείρηση είναι πολύ δύσκολο να προσελκύσει υψηλού επιπέδου στελέχη, τα οποία μεταναστεύουν στο εξωτερικό. Επίσης οι επιχειρήσεις που δεν χρειάζονται την ελληνική πελατεία ιδρύονται στο εξωτερικό, όπου οι όροι στην «ίδια γειτονιά» είναι καλύτεροι. Προφανώς ο κ. Πισσαρίδης γνωρίζει το φορολογικό καθεστώς της Κύπρου. Ας το συγκρίνει με Ελλάδα και όχι μόνο στους φορολογικούς συντελεστές. Να το υιοθετήσουμε.
• Επιβάλλεται να μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές για τους νέους εργαζόμενους, προκειμένου να αυξηθούν κάπως τα πολύ χαμηλά εισοδήματα που αποκομίζουν. Ένα τέτοιο μέτρο σε συνδυασμό με κίνητρα που θα μπορούσαν να δοθούν στις νέες μητέρες, θα άμβλυναν ως ένα βαθμό το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στη χώρα. Η επίλυση αυτού του προβλήματος είναι εθνική ανάγκη, όπως και η ανάπτυξη πολεμικής αμυντικής βιομηχανίας.
• Δραστική μείωση της γραφειοκρατίας, προκειμένου: α) Να προχωρεί ταχύτατα η υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων, β) Να επιταχύνεται η διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης.
Τομέας Γ': Γενικότερες τομές
• Δημιουργία νέου ασφαλιστικού συστήματος, καθώς το υπάρχον αποτελεί βαρίδι για την ανάπτυξη της χώρας. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα πρόσφατου άρθρου του καθηγητή κ. Τάσου Γιαννίτση: «Το ασφαλιστικό μπορεί θεωρητικά να συνεχίσει ως έχει, αλλά με τεράστιο κόστος: τη θεαματική διάβρωση της βιωσιμότητας κρίσιμων οικονομικών, κοινωνικών και αναπτυξιακών σχέσεων».
• Τομές στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση (συνεργασίες με ιδρύματα του εξωτερικού, περαιτέρω σύνδεση με ερευνητικά προγράμματα ιδιωτικών επιχειρήσεων, δυνατότητα προσέλκυσης στην Ελλάδα ξένων φοιτητών).
• Θέσπιση ασυμβίβαστου μεταξύ βουλευτικού και υπουργικού αξιώματος, προκειμένου να χτυπηθεί το ρουσφέτι και να αναβαθμιστεί το επίπεδο των κυβερνητικών στελεχών.
• Δραστικότερη ενεργοποίηση της λεγόμενης «οικονομικής διπλωματίας».
ΥΓ: Πολύ καλά έκανε η κυβέρνηση (είχα αρθρογραφήσει σχετικά πολλές φορές κατά τα τελευταία χρόνια) και ψήφισε κίνητρα για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων εξωτερικού και προς τη σωστή κατεύθυνση κινείται και η δρομολογούμενη κίνηση για τους αλλοδαπούς συνταξιούχους. Εκτιμώ πάντως ότι τα κίνητρα θα μπορούσαν να ήταν και μεγαλύτερα, ώστε να είμαστε πιο ανταγωνιστικοί. Η Επιτροπή Πισσαρίδη ας δει την κυπριακή περίπτωση.
*Ο κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης είναι Πρόεδρος της NUNTIUS ΑΧΕΠΕΥ.