Την ώρα που η φτώχεια πλήττει ένα σοβαρό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, η αθάνατη ελληνική γραφειοκρατία, κάνει πάλι τα θαύματά της. Της προσφέρουν δωρεάν – μάλλον πλούσια – βοήθεια και είναι ανίκανη να την απορροφήσει.
Γιατί; Μα διότι κάποιοι προσποιούνται ότι προστατεύουν το δημόσιο συμφέρον αφήνοντας κάποιους άλλους πεινασμένους. Ακόμα χειρότερα, οι άποροι Νεοέλληνες, αγνοούν τα πάντα για την πραγματικότητα, γιατί τα φερέφωνα της γραφειοκρατίας παραμορφώνουν την αλήθεια. Ως συνήθως.
Για να δούμε λοιπόν πως έχουν τα πράγματα.
Με προϋπολογισμό περίπου 4 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014-2020, το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) στηρίζει τις δράσεις των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παροχή τροφίμων και βασικής υλικής βοήθειας στους απόρους. Βασική ευθύνη των κρατών είναι η συμμετοχή στην δαπάνη με 15%, καθώς και ο κατάλληλος σχεδιασμός, για την απορρόφηση των πόρων και την σωστή διανομή της υλικής βοήθειας. Στην Ελλάδα η απορρόφηση ως τώρα κυμαίνεται μόνο στο 7,5% του ποσού που της έχει κατανεμηθεί.
Η καλύτερη αξιοποίηση του προγράμματος γίνεται σε κράτη μέλη, εκεί που συμμετέχουν ενεργά οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Σε Εσθονία και Ιρλανδία όλο το πρόγραμμα υλοποιείται από τις Τράπεζες Τροφίμων. Αντίστοιχα, το 80% των τροφίμων του προγράμματος διανέμεται από τις Τράπεζες Τροφίμων στο Ιταλία, το 63% στο Βέλγιο, το 50% στην Πολωνία και Ισπανία, και το 30% στην Λιθουανία και Γαλλία, καθώς εκεί έχουν ενεργό ρόλο και άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Η Τράπεζα Τροφίμων,στην Ελλάδα, ως μέλος της Ομοσπονδίας Τραπεζών Τροφίμων Ευρώπης (FEBA) μετέχει σε συναντήσεις του Ευρωπαϊκού «Δικτύου για το ΤΕΒΑ» και παρακολουθεί τους τρόπους με τους οποίους γίνεται η επιτυχής διαχείριση του προγράμματος σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η εμπειρία της από τις συναντήσεις αυτές αλλά και από τις επαφές της με τον διαχειριστή του προγράμματος (ΕΙΕΑΔ), Δήμους και άλλες οργανώσεις, έχουν οδηγήσει την Τράπεζα Τροφίμων στο συμπέρασμα ότι η αδυναμία εκτελέσεως του προγράμματος εδώ, οφείλεται σε λάθος σχεδιασμό.
Ο τελευταίος, όμως, μπορεί να αλλάξει αν η κυβέρνηση αποφασίσει να δει σοβαρά ένα κρίσιμο θέμα, που σχετίζεται με την επέλαση της φτώχειας, λόγω κορωνοιού.
Για την Ελλάδα, το ΤΕΒΑ έχει προϋπολογισμό €331 εκατ. για την περίοδο 2014-2020. Σε ετήσια βάση αυτό ανέρχεται από €44,5 εκατ. το 2014, σε €50,1 εκατ. το 2020. Τα χρήματα διατίθενται κυρίως για αγορά τροφίμων αλλά και ειδών βασικής υλικής συνδρομής (ΒΥΣ) για απόρους. Η Ελλάδα έχει την δεύτερη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν κατανομή μετά την Λιθουανία. Το ΤΕΒΑ υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας.
Παρά τις προσπάθειες του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ), αρχής που διαχειρίζεται το ΤΕΒΑ, το πρόγραμμα παραμένει ουσιαστικά αναξιοποίητο. Για την επόμενη επταετία το ΤΕΒΑ θα συγχωνευτεί στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+/ ESF+), και το Ευρωκοινοβούλιο πιέζει για την αύξηση του προϋπολογισμού για επισιτιστική βοήθεια. Η ως τώρα επίδοση των κρατών στην διαχείριση, θα επηρεάσει την νέα κατανομή.
Άρα υπάρχει κίνδυνος στην Ελλάδα της υγειονομικής κρίσης να χαθούν πόροι, την ώρα που είναι αναγκαίοι όσο ποτέ άλλοτε. Είναι επείγον λοιπόν να αλλάζει η φιλοσοφία υλοποίησης του προγράμματος, πράγμα που εξαρτάται αποκλειστικά από την Ελλάδα και όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στο πλαίσιο αυτό, η αδυναμία απορρόφησης 200 εκατ. ευρώ από το 2014 έως σήμερα, δείχνει ότι οι διάφορες καχυποψίες ως προς τους δικαιούχους της βοήθειας, πρέπει να μπουν στην άκρη, με στόχο τη μέγιστη αξιοποίηση των πόρων για συσσίτια λόγου χάρη.
Το πρόγραμμα καλούνται τώρα να υλοποιήσουν λειτουργοί του Δημοσίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που συνήθως στερούνται πείρας στον τομέα και έχουν και άλλα καθήκοντα.
Στα Ευρωπαϊκά κράτη, εκεί που το ΤΕΒΑ απορροφάται με επιτυχία, σημαντικό ρόλο στην διαχείρισή του παίζουν οργανώσεις όπως ο Ερυθρός Σταυρός, το Tafel, η Caritas, Τράπεζες Τροφίμων και άλλες, εκκλησιαστικές και μη.
Τέτοιες οργανώσεις έχουν άμεση επαφή με το πρόβλημα της πείνας και έχουν αναπτύξει εμπειρία στην αντιμετώπισή του. Διαθέτουν εκπαιδευμένα στελέχη και εθελοντές,παράλληλα όμως είναι και φορείς με λιγότερη γραφειοκρατία, άρα πιο ευέλικτοι και ως εκ τούτου αποτελεσματικοί.
Την ώρα, λοιπόν, που η κυβέρνηση αναζητεί πόρους, ας φροντίσει να αξιοποιήσει αυτούς που είναι ήδη στη διάθεσή της. Πριν χαθούν και αρχίσουν τα ειρωνικά σχόλια για την ελληνική απορροφητικότητα και τις περιπέτειες της.