Η αξία της Βιώσιμης Ανάπτυξης για την εύρυθμη λειτουργία μίας επιχείρησης, την ενίσχυσης της φήμης της αλλά και για τη μείωση πιθανών ρίσκων, έχουν αρχίσει να γίνονται αντιληπτές από τον επιχειρηματικό κόσμο τα τελευταία χρόνια. Ύστερα και από τη θέσπιση κατάλληλων νομοθετικών πλαισίων αλλά και των εξαγγελιών και δεσμεύσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commission), έχουν αρχίσει να τίθενται τα θεμέλια για την εφαρμογή τακτικών Αειφορίας, ενώ η Εταιρική Υπευθυνότητα (CSR) και οι Υπεύθυνες Επενδύσεις (SRI) σταματούν να είναι άγνωστες έννοιες στους επιχειρηματίες και στους επενδυτές. Η χώρα μας προσπαθεί να ακολουθήσει τους ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους στόχους πασχίζοντας να κάνει παράλληλα, βασικά βήματα για τη βελτίωση της οικονομίας της.
Στην προσπάθεια αυτή, εκτός από την ανάγκη να πραγματοποιηθούν ενιαίες κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις, βασικό ρόλο διαδραματίζουν οι ελληνικοί οργανισμοί και εταιρείες. Κατά τη διαδικασία υιοθέτησης στρατηγικών και πρακτικών Εταιρικής Υπευθυνότητας, οι εταιρείες σε πολλές περιπτώσεις υποπίπτουν σε λάθη ή παραλείψεις. Ποια είναι όμως τα λάθη των ελληνικών επιχειρήσεων σε σχέση με την Εταιρική Υπευθυνότητα και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη;
Έλλειψη στρατηγικής βιωσιμότητας
Το βασικότερο πρόβλημα των ελληνικών επιχειρήσεων είναι η μη ενσωμάτωση της Βιώσιμης Ανάπτυξης στην εταιρική στρατηγική. Δεν είναι αντιληπτό ότι η Αειφορία αποτελεί βασικό μέρος του επιχειρηματικού τους μοντέλου με άμεση επιρροή και σημαντικό αντίκτυπο σε όλες τις εταιρικές λειτουργίες. Η Εταιρική Υπευθυνότητα πρέπει να γίνεται ολοκληρωμένα και συστηματοποιημένα με ξεκάθαρους στόχους και να μην εστιάζει σε απλή εφαρμογή δράσεων σχετικών με το περιβάλλον, την κοινωνία ή τους εργαζομένους.
Έλλειψη σωστής ενημέρωσης και εκπαίδευσης από τα διοικητικά στελέχη
Το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών επιχειρήσεων δεν επενδύει στην εκπαίδευση των στελεχών και των εργαζομένων του πάνω στις βασικές έννοιες της Εταιρικής Υπευθυνότητας και της Βιώσιμης Ανάπτυξης, με αποτέλεσμα αυτοί να βρίσκονται είτε σε άγνοια, είτε με ελλείπεις γνώσεις επί τους θέματος. Με τη σωστή ενημέρωση, ιδίως των επικεφαλής των εταιρειών, γίνεται πιο ξεκάθαρο το πώς μπορούν να συμβάλλουν, ατομικά και συλλογικά, στην επίτευξη των στόχων, στη μεγιστοποίηση των θετικών επιπτώσεων και στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιδράσεων της επιχείρησης.
Πιστεύουν λανθασμένα ότι η Εταιρική Υπευθυνότητα αφορά μόνο τις πολυεθνικές ή τις εισηγμένες εταιρείες
Η ελληνική επιχειρηματική νοοτροπία εστιάζει μόνο στις υποχρεωτικές νομοθετικές κατευθύνσεις και όχι στον προληπτικό σχεδιασμό της εταιρικής στρατηγικής. Έτσι, οι μικρές και μεσαίες ελληνικές εταιρείες θεωρούν πως η Εταιρική Υπευθυνότητα είναι μία πολυτέλεια μόνο των μεγάλων πολυεθνικών και εισηγμένων στο χρηματιστήριο οργανισμών. Ωστόσο, η Εταιρική Υπευθυνότητα και η Βιώσιμη Ανάπτυξη αφορούν ουσιαστικές έννοιες που στοχεύουν στον πυρήνα κάθε επιχείρησης κι όχι μία αμυντική στρατηγική για την αντιμετώπιση υπαρχόντων προβλημάτων.
Υποβάθμιση σημασίας περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, οι ελληνικές επιχειρήσεις ελάχιστα ασχολήθηκαν με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων, καθώς υπήρχαν άλλες προτεραιότητες. Πολλές από αυτές δεν είχαν καμία αίσθηση του ανθρακικού αποτυπώματος των κτηρίων και των λειτουργιών τους. Βασικά ουσιαστικά θέματα που αφορούν το περιβάλλον, όπως οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, η κατανάλωση ενέργειας και νερού, η διαχείριση των αποβλήτων και το αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα, δεν λάμβαναν την προσοχή που τους αναλογούσε. Ωστόσο το τελευταίο διάστημα, που η κλιματική αλλαγή αποτελεί μείζον ζήτημα παγκοσμίως, όλο και περισσότεροι αρχίζουν να δίνουν έμφαση σε αυτόν τον πυλώνα της Εταιρικής Υπευθυνότητας σχετικά με το περιβάλλον.
Υπερπροβολή διαφημίσεων και μεμονωμένων δράσεων χωρίς αντίληψη του πλήρους εύρους της Βιώσιμης Ανάπτυξης
Για κάποιες επιχειρήσεις η Βιώσιμη Ανάπτυξη εξαντλείται σε μεμονωμένες περιβαλλοντικές ή ανθρωπιστικές δράσεις οι οποίες, παρά τη μεγάλη τους σημασία, δεν έχουν πραγματική σύνδεση με τις λειτουργικές επιπτώσεις ενός οργανισμού. Με τη διαφήμιση και την υπερπροβολή αυτών, εφ’ όσον αυτές δεν αποτελούν μέρος μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής, αναδεικνύεται η σύγχυση που πολλές φορές υπάρχει για την κατανόηση της έννοιας, καθώς λανθασμένα ταυτίζεται μεμονωμένα με την ανακύκλωση, την αναδάσωση ή την κοινωνική ευαισθησία.
Συμπερασματικά, ενώ είναι απαραίτητη η κατάλληλη υποστήριξη από τους κυβερνητικούς φορείς και η εφαρμογή σχετικών νομοθεσιών και πλαισίων, εξίσου σημαντική είναι και η ευθυγράμμιση του επιχειρηματικού κόσμου με τη Βιώσιμη Ανάπτυξη ώστε να επιτευχθεί μεγιστοποίηση της θετικής επιρροής των εταιρειών και οργανισμών στην ελληνική κοινωνία και οικονομία.
* Νίκος Αυλώνας, Πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (CSE), Επισκέπτης Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών