Στα δέκα συναπτά χρόνια της οικονομικής ύφεσης σημαντικό μέρος του ΑΕΠ εξανεμίστηκε. H χώρα έπρεπε να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Οι τράπεζες σταμάτησαν να χρηματοδοτούν και η έλλειψη ρευστότητας αποτέλεσε θηλιά στο λαιμό των επιχειρηματιών, οι οποίοι αγωνιωδώς έψαχναν εναλλακτικές λύσεις για τις εταιρείες τους.
Οι ξένοι προμηθευτές σε μεγάλο ποσοστό έπραξαν αυτό που τους υπέδειξαν οι Ασφαλιστές Πιστώσεων, δηλαδή μείωσαν ή σταμάτησαν τις πωλήσεις με πίστωση και επέστρεψαν στην πολιτική της προπληρωμής. Έτσι, δεδομένου του υψηλού κινδύνου της χώρας (country risk) συνέχισαν να συναλλάσσονται «εκ του ασφαλούς» με τις ελληνικές εταιρείες.
Εξαιρώντας ένα μικρό ποσοστό ελληνικών επιχειρήσεων που αξιοποίησαν από την εργαλειοθήκη τους την Ασφάλιση Πιστώσεων, οι περισσότερες από αυτές προέβησαν σε ανορθόδοξες και βεβιασμένες κινήσεις με αποτέλεσμα η ζημία να επιμεριστεί τόσο στους πελάτες τους, όσο και στις ίδιες. Η περίπτωση της Μαρινόπουλος, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανεπανόρθωτης ζημίας που προκάλεσε βαρύτατα πλήγματα στους ισολογισμούς ακόμη και υγιών εταιρειών.
Με την υπόθεση «Μαρινόπουλος» να αποτελεί παρελθόν, λανθασμένα θεωρήθηκε ότι η ελληνική αγορά εκκαθαρίστηκε και ότι επισφαλείς πελάτες έπαψαν να υπάρχουν. Το 2018 αποκαλύπτεται το σκάνδαλο της Folli Follie, ενός ομίλου που εμφάνιζε επισήμως χαρακτηριστική ακμάζουσα πορεία και ισχυρά οικονομικά αποτελέσματα. Κανείς δεν περίμενε ότι οι επισφάλειες θα έρχονταν να πλήξουν για ακόμη μια φορά τις ελληνικές, αλλά και ξένες επιχειρήσεις.
Από το 2016 και την υπόθεση «Μαρινόπουλος» μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2018 και την Folli Follie, μιλάμε για δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα (μεταξύ πολλών άλλων) που αν και τελείως διαφορετικά μεταξύ τους, είχαν την ίδια κατάληξη για τους ανασφάλιστους προμηθευτές τους.
Ο κίνδυνος όμως των πιστώσεων δεν περιορίζεται μόνο στις εγχώριες πωλήσεις. Οι Έλληνες επιχειρηματίες κατά την περίοδο της κρίσης υποχρεώθηκαν να αναπτύξουν τις εργασίες τους στο εξωτερικό, να βρουν ξένους πελάτες, να αποκτήσουν εξωστρέφεια. Αποδείχθηκε τελικά πως η κίνηση αυτή των επιχειρήσεων ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς πολλές ήταν εκείνες που κατάφεραν να κερδίσουν μερίδια στη διεθνή αγορά. Το θέμα όμως είναι πως η ανάπτυξη των πωλήσεων στα «ξένα» γινόταν πολλές φορές -και εξακολουθεί να γίνεται- σε… αχαρτογράφητα νερά.
Επιπλέον, η Thomas Cook, ο ιστορικός Tour Operator, αποτέλεσε ξαφνικά παρελθόν μετά από 178 χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας, κρατώντας σε ομηρία περίπου 50.000 επισκέπτες στην Ελλάδα, και μάλιστα στη λήξη της τουριστικής περιόδου τότε που όλοι περιμέναν να πληρωθούν από το παγκόσμιο κολοσσό.
Με την κατάρρευση δεν άργησε να προκληθεί domino effect, με την Thomas Cook να μην εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις τις στους Έλληνες ξενοδόχους και αυτοί με τη σειρά τους πολλές φορές να μην εξυπηρετούν τις δικές τους στους Έλληνες προμηθευτές τους.
Σε αυτό το σημείο λοιπόν, φθάνουν και οι εξαγγελίες από την ελληνική κυβέρνηση ότι θα στηρίξουν τις ελληνικές επιχειρήσεις λόγω των παρενεργειών που προέκυψαν από την κατάρρευση της Thomas Cook. Γιατί όμως κάθε φορά που προκύπτει καταστροφή από φυσικά φαινόμενα (π.χ πυρκαγιά στο Μάτι) ή από κατάρρευση τύπου Thomas Cook να έρχεται πυροσβεστικά το κράτος, να απορροφά τις όποιες επιπτώσεις προκύπτουν και να «γράφει» ζημίες στο ήδη βεβαρημένο ισολογισμό του;
Άποψή μου είναι ότι υπάρχουν λύσεις οι οποίες έχουν εφαρμοστεί κατά το παρελθόν με επιτυχία σε άλλα κράτη. Η κυβέρνηση λοιπόν θα μπορούσε να εκπονήσει πρόγραμμα επιδότησης ασφαλίστρου για κινδύνους πτώχευσης σε συνεργασία με ασφαλιστές, αλλά και αντασφαλιστές. Τα εν λόγω ασφαλιστικά προγράμματα μπορούν να ελαφρύνουν την πολιτική πίεση για την κατανομή σημαντικών κρατικών πόρων μετά από μια περίπτωση τύπου Thomas Cook.
Επίσης, χρεόγραφα που συνδέονται με ασφαλίσεις, όπως τα ομόλογα καταστροφών ή άλλα εναλλακτικά μέσα μεταβίβασης κινδύνου, είναι δυνατόν να θεωρηθούν αποτελεσματικός τρόπος αύξησης της ασφαλιστικής ικανότητας με ελάχιστο πιστωτικό κίνδυνο αντισυμβαλλομένου.
Βάσει στοιχείων, το 2019 οι πτωχεύσεις εταιρειών στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 7%, ενώ στην Κίνα έξι στις δέκα εταιρείες πτωχεύουν.
Τα παραπάνω λοιπόν παρατηρούνται στην παγκόσμια οικονομία και τελικά το πρόβλημα δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα. Οι κίνδυνοι των επισφαλειών και των πτωχεύσεων δεν μειώθηκαν, αλλά μεταλλάχθηκαν. Και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το αν τα πράγματα θα επιδεινωθούν στο μέλλον, αφού η παγκόσμια οικονομία νοσεί.
Το κράτος χρειάζεται να βρει σύγχρονες μεθόδους αντιμετώπισης των κινδύνων και οι επιχειρηματίες να κατανοήσουν πως πρέπει να λαμβάνουν προστατευτικά μέτρα αξιοποιώντας τα εργαλεία και τις λύσεις που προσφέρει η Ασφαλιστική Αγορά. Άλλωστε, η ιστορία έχει δείξει ότι όσοι ακολούθησαν το δρόμο αυτό και χαρτογραφήσαν τα επιχειρηματικά ρίσκα, μόνο κερδισμένοι βγήκαν.
• Ο κ. Νίκος Κατσιμπέρης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της ΝΑΚ Katsiberis Insurance Brokers