Τους τελευταίους μήνες, όλο και πιο συχνά, ακούω επιχειρηματίες να παραπονούνται ότι δεν βρίσκουν στην αγορά εργασίας τους ανθρώπους που θέλουν, ενώ στην άλλη όχθη όχι λίγοι εργαζόμενοι και μη, λένε ότι δεν πάνε σε οποιαδήποτε επιχείρηση για να κάνουν κάτι που δεν τους αρέσει. Αυτή είναι η μια πτυχή ενός σοβαρού κοινωνικού και οικονομικού προβλήματος.
Και το ερώτημα που προκύπτει είναι τι συμβαίνει στον κόσμο της επιχειρηματικότητας και σε αυτόν της εργασίας; Η απάντηση είναι ότι όντως παρατηρούνται σοβαρές αλλαγές.
Εδώ και αρκετό καιρό έχει πάψει να ισχύει η παλιά άποψη ότι ένας οργανισμός μπορεί να σας εγγυηθεί μια θέση εργασίας εφ' όρου ζωής. Παρ' όλα αυτά βλέπουμε ακόμα εταιρείες που επιδιώκουν όλο και υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης από την πλευρά των υπαλλήλων τους. Ως αντάλλαγμα προσφέρουν μια ρηχή διαβεβαίωση ότι οι υπάλληλοι θα έχουν βελτιώσει τις δεξιότητες τους όταν η θέση εργασίας τους καταργηθεί ή τα καθήκοντά τους ανατεθούν σε τρίτους εκτός εταιρείας.
Υπάρχει, δηλαδή, μια σοβαρή αντίφαση μεταξύ της πραγματικότητας και του τρόπου που κάποιες εταιρίες τη διαχειρίζονται. Όχι λίγες φορές έτσι, η αντίδραση πολλών εργαζομένων είναι να περιχαρακώνονται στα στενά όρια των όσων μπορούν να ελέγχουν στη δουλειά τους. Αυτό το είδος αντίδρασης είναι ήδη αρκετά λυπηρό από ατομική οπτική γωνία, αλλά από οργανωτική σκοπιά μπορεί να αποδειχτεί ξεκάθαρα καταστροφικό.
Ο John Kotter, καθηγητής σε θέματα ηγεσίας στο Harvard Business School, έχει παρατηρήσει ότι στη νέα οικονομία θα επιβιώσουν μόνον όσες εταιρείες έχουν υπαλλήλους οι οποίοι «έχουν πνευματικά και συναισθηματικά πεισθεί ότι η επιχείρηση τους δημιουργεί κάτι που προσθέτει αξία στην κοινωνία».
Όμως, μέσα σε ένα οικονομικό κλίμα που χαρακτηρίζεται από γρήγορες αλλαγές και αγωνία για τη θέση εργασίας, είναι άραγε εύλογο να προσδοκούν οι εταιρείες ότι οι υπάλληλοι τους θα φέρουν την καρδιά και το μυαλό τους στο χώρο εργασίας; Και αν είναι έτσι, τι πρέπει να είναι διατεθειμένοι να κάνουν οι εργοδότες ώστε να συμβεί αυτό;
«Εγώ ως διευθυντής σου δεν μπορώ να αγγίξω την καρδιά και την ψυχή σου με απειλές. Αυτά είναι δύο δώρα που εσύ θα επιλέξεις να προσφέρεις», λέει ο Richard Ν. Knowles, πολύπειρος διευθυντής μεγάλης βιομηχανίας.
«Η δουλειά μου ως διευθυντή είναι να δημιουργήσω τις συνθήκες που θα σε κάνουν να θέλεις να προσφέρεις αυτά τα δώρα, που θα σε κάνουν να αναπτυχθείς ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα και όχι απλώς ως ένας "εργαζόμενος"».
«Είναι αδύνατο να πείσεις με τον εκφοβισμό τους υπαλλήλους να αφοσιωθούν ολόψυχα στο χώρο εργασίας τους», επιβεβαιώνει ο Kotter και προειδοποιεί «ο φόβος οδηγεί σε εκδήλωση υποχωρητικής συμπεριφοράς και τελικά καταλήγει στο μίσος. Είναι πολύ λίγες οι περιστάσεις στις οποίες μπορεί να αποδώσει μια τέτοια μέθοδος».
Οι υπάλληλοι πρέπει να εισπράττουν εύλογη αμοιβή για την εργασία που εκτελούν, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να πληρώνετε τους υψηλότερους μισθούς του κλάδου σας για να πετύχετε παραδειγματική δέσμευση.
«Είναι πιο σημαντικό να γίνει κατανοητή η βάση πάνω στην οποία στηρίζεται το πακέτο των αποδοχών», λέει η Laura Avakian, διευθύντρια ανθρώπινων πόρων στα νοσοκομεία Beth Israel-Deaconess στη Βοστόνη. «Το θέμα είναι να ενημερώσετε τους εργαζόμενους σχετικά με τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις για τις αποδοχές και να τους δώσετε την ελευθερία να τον αμφισβητήσουν».
Δεν υπάρχει πιο γρήγορος τρόπος για να δείξετε την προσήλωσή σας στην αφοσίωση και στην εμπιστοσύνη από το να ενημερώσετε τους υπαλλήλους σας για όσα γνωρίζετε «Δεν πρόκειται για κάποια μαγική συνταγή», υποστηρίζει η Avakian. «Εμείς καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες ώστε να γνωρίζουν οι υπάλληλοι μας όσα γνωρίζουν και τα διευθυντικά στελέχη για την οικονομική μας κατάσταση και τα επιχειρηματικά μας σχέδια».
«Ακόμα δεν έχουμε μάθει ότι δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε την αφοσίωση και τη δημιουργικότητα των εργαζομένων, αν δεν είμαστε διατεθειμένοι να διευρύνουμε το σκοπό της εργασίας με τρόπους που προχωρούν πολύ πέρα από τον προσπορισμό χρημάτων», παρατηρεί η Margaret Wheatley, ειδικός σχετικά με νέες μεθόδους οργάνωσης.
Και με τα λόγια αυτά, δίνει εναύσματα για νέες προσεγγίσεις, απαραίτητες στους σημερινούς μεταβαλλόμενους καιρούς.