Δεδομένων των συνεχών αλλαγών στο περιβάλλον και της ραγδαίας απαξίωσης της γνώσης, η αναγκαιότητα και η σπουδαιότητα της συνεχούς μάθησης και ανάπτυξης του κάθε εργαζόμενου για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς είναι αυτονόητη.
Η συνεχής προσαρμογή στις τεχνολογικές, τις οικονομικές, τις κοινωνικές αλλαγές, η συνεχής βελτίωση που απαιτεί ο ανταγωνισμός και η πρόοδος, η αποτελεσματικότητα, η καινοτομία δεν μπορούν να έχουν διάρκεια χωρίς τη συνεχή μάθηση και ανάπτυξη των στελεχών και των εργαζομένων.
Κανένας προϊστάμενος δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικός, να αναθέτει εργασίες και να επιτυγχάνει τους στόχους του, αν οι συνεργάτες του δεν ξέρουν και δεν μπορούν να επιτυγχάνουν εξαιρετικές επιδόσεις παντού.
Επίσης, χωρίς ανάπτυξη των ανθρώπων δεν δημιουργούνται στελέχη να καλύψουν θέσεις στην ιεραρχία.
O Ν. Tichy υποστηρίζει ότι η ικανότητα ανάπτυξης ηγετικών στελεχών αποτελεί μια βασική διαφορά μεταξύ των χαμένων και των κερδισμένων επιχειρήσεων, ενώ Collins και Porras διαπιστώνουν ότι οι διαρκώς επιτυχημένες επιχειρήσεις κάλυπταν τις ανάγκες στελέχωσής τους σε όλα τα επίπεδα με στελέχη προερχόμενα από το εσωτερικό της επιχείρησης (home grown management).
Αναμφισβήτητα, η διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού της κάθε επιχείρησης έχει σημαντική ευθύνη να διαμορφώνει πολιτικές, συστήματα και λειτουργίες που θα εξασφαλίζουν τους κατάλληλους ανθρώπους και τη συνεχή ανάπτυξη αυτών. Όμως, η κύρια ευθύνη ανήκει στους προϊσταμένους-ηγέτες όλων των ιεραρχικών επιπέδων.
Στις σημερινές συνθήκες, είναι ιδιαίτερα κρίσιμος ο ρόλος του ηγέτη στη διδασκαλία και στην ανάπτυξη των συνεργατών του (leader as teacher), καθώς και στη δημιουργία άλλων ηγετών-διαδόχων (leaders develop leaders). Όμως και στο παρελθόν αποκαλούσαν «δασκάλους» τους μεγάλους ηγέτες, λόγω αυτού του σημαντικού ρόλου, της διδαχής και της ανάπτυξης των ανθρώπων. Χωρίς αυτό τον ρόλο είναι προφανές ότι δεν μπορούν να εξασφαλιστούν το μέλλον και η διαρκής επιτυχία μιας επιχείρησης.
Οι ηγέτες των διαρκώς επιτυχημένων επιχειρήσεων ασκούν αυτό τον ρόλο στην πράξη ίσως περισσότερο από κάθε άλλο, αφού πιστεύουν ότι η μόνη ανεκτίμητη κληρονομιά που μπορεί να αφήσει ένας ηγέτης σε μια επιχείρηση είναι οι άνθρωποι -τα στελέχη. Πράγματι, όσο εξαιρετικός και αν είναι ένας ηγέτης, αν δεν αφήσει διαδόχους μετά την αποχώρησή του, το μέλλον της μονάδας ή της επιχείρησης δύσκολα θα εξασφαλισθεί.
Ο J. Welch αφιέρωνε περισσότερο από το 50% του χρόνου του στους ανθρώπους, ενώ μια μέρα κάθε δεκαπέντε, χωρίς εξαιρέσεις, δίδασκε τα νέα στελέχη στο εκπαιδευτικό κέντρο της General Electric στην Krotoville. Ο Larry Bassidy, σε άρθρο του στο Harvard Business Review, υποστηρίζει ότι η επιλογή και η ανάπτυξη των στελεχών είναι μια εργασία που τα ανώτατα στελέχη δεν μπορούν να αναθέτουν σε όλους.
Ο Roger Enrico, σε μια χρονιά, αφιέρωσε 120 ημέρες για να διδάξει και να καθοδηγήσει την επόμενη γενιά των ηγετών της PepsiCo, μεταφέροντας τις δικές του εμπειρίες και γνώσεις από λάθη, επιτυχίες και αποτυχίες, τις δικές του ιδέες και αρχές, αγνοώντας, εν μέρει, τα θεωρητικά μοντέλα του μάνατζμεντ.
Αναμφισβήτητα, η διδασκαλία και γενικά η ανάπτυξη των ανθρώπων ήταν και είναι στην καρδιά της ηγεσίας. Αν πράγματι το μεγάλο σχολείο για τον άνθρωπο είναι η ίδια η ζωή, τότε ο βασικός δάσκαλος του κάθε εργαζόμενου πρέπει να είναι ο προϊστάμενός του. Τα εκπαιδευτικό προγράμματα ανάπτυξης και κατάρτισης είναι χρήσιμα και απαραίτητα.
Οι προϊστάμενοι-ηγέτες όμως είναι αυτοί που διδάσκουν τους συνεργάτες τους το πότε και πώς οι γνώσεις των προγραμμάτων αυτών χρησιμοποιούνται στην πράξη, τους μαθαίνουν να σκέφτονται, να κρίνουν, να αποφασίζουν, να ενεργούν και να συμπεριφέρονται.
Εκτός από τα οφέλη για την επιχείρηση, αρκετά οφέλη και για τον ίδιο τον ηγέτη προκύπτουν από την επιτυχή άσκηση του εν λόγω ρόλου: εκτός του ότι επιτυγχάνει υψηλότερες επιδόσεις μέσω των συνεργατών του, κερδίζει τον σεβασμό και την εκτίμηση και αναπτύσσεται και ο ίδιος, αφού αυτό που διδάσκει, το μαθαίνει καλύτερα.
* Ο Δημήτρης Μπουραντάς είναι καθηγητής Μάνατζμεντ.